استقبال از آخرین اثر شفیعی کدکنی/ ۵۰ سال تلاش برای چشاندن لطف سخن شیخ نیشابور

به گزارش خبرگزاری تسنیم، تصحیح و شرح محمدرضا شفیعی کدکنی بر اثر ماندگار و درخشان عطار نیشابوری، «تذکرة‌الاولیا»، از سوی نشر سخن برای هفدهمین‌بار بازنشر شد.

به گفته محمد استعلامی، از اساتید زبان و ادب فارسی و از مصححان، سطح کار شفیعی کدکنی بسیار بالا‌تر از کارهایی است که پیش از آن روی منظومه‌های عطار انجام شده است. کار وی درحدی است که می‌توان گفت سنگ تمام گذاشته و کتاب‌های وی همواره مأخذی برای همه محققان و پژوهشگران است.

شفیعی کدکنی در این اثر تلاش کرده تا گونه‌ای جدید از خوانش تذکرة‌الاولیا ارائه دهد. او در این‌باره می‌نویسد: تذکرة‌الاولیا کتابی است که به دو گونه می‌توان آن را خواند: هم مثل کتاب حسین کُرد قابل خواندن است هم به مانند تراکتاتوسِ ویتگن اشتاین. در قرائت نخستین کافی است چشم خود را روی سطرها سفر دهیم و حوادث را دنبال کنیم، که مثلاً چگونه حلاج را بر دار کرده‌اند یا وقتی به گفتاری از نوع سخن جنید درباره اخلاص رسیدیم که می‌گوید: «فرض فی فرض و فرضٌ فی نقل»، بگوییم «آری،‌همان است که من می‌فهمم. مقصودش لابد شیرینی نُقل است» و با مراجعه به فرهنگ عمید معنی کلمات آن را به دست آوریم. در قرائت دوم، روی هر سطر، گاه، می‌توان روزها اندیشید. درست است که اینجا قلمرو زبان ارجاعی و بیان منطقی نیست اما در همین زبان عاطفی و هنری هم ظرایفی وجود دارد که فهم آن ظرایف گاه به اندیشیدن بسیار نیاز دارد و به دانسته‌های بسیاری در حوزه معارف اسلامی. درین قرائت دوم یک فعل یا حرف اضافه‌ای که همراه آن فعل به کار رفته است می‌تواند روزها وقت مصحح کتاب و خواننده جدی آن را بگیرد.

من ادعا ندارم که تمام پرسش‌های خواننده جدی را پاسخ گفته‌ام ولی متجاوز از 40 سال،‌ یکی از مشغله‌های ذهنی من فهم عبارات این کتاب و تصحیح آن بوده است. بارها و بارها آن را در دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران به دانشجویان درس داده‌ام و متوجه شده‌ام که بسیاری از دانشجویان دوره دکتری هم آن را به مانند کتاب حسین کرد مطالعه کرده‌اند- دانشجویان دوره دکتری دانشگاه تهران که با فاصله چشم‌گیری نسبت به اقران خودشان در دانشگاه‌های دیگر قرار دارند و به راستی برترین استعدادهای این رشته‌اند.

تصحیح و شرح «تذکرة‌الاولیا» حاصل 50 سال دغدغه شفیعی کدکنی برای به سرانجام رساندن این کار است. چنان که خود او در مقدمه می‌گوید، کوشیده تا تمام منابع چاپی موجود و محتمل فارسی و عربی، خطی و چاپی در این رابطه را از سراسر جهان گردآوری و بررسی کند. همچنین بررسی 40 نسخه برای رسیدن به نسخه‌ای اصیل و نزدیک به کار شیخ نیشابور از دیگر تلاش‌های او برای ارائه یک اثر ماندگار بود تا مخاطب امروز را با شیرینی کلام و لطف سخن عطار آشنا کند.

تذکرةالاولیا اثر ماندگار عطار نیشابوری مشتمل است بر زندگینامه 72 تن از بزرگان اولیا و مشایخ صوفیه و مقامات و مناقب و مکارم اخلاق آنها. شرح احوال و چگونگی اوضاع ایشان در زهد و ورع و ریاضت و مجاهدت، و نقل سخنان حکمت‌آمیز و نصایح و مواعظ ایشان. با آنکه در اوایل زندگینامه‌ها نویسنده خود را ملتزم به آوردن چند سطر عبارت مسجع کرده است، اما انشای کتاب در کمال سادگی و شیرینی است و می‌توان گفت در زبان فارسی کمتر کتابی است که بدین درجه جامع این دو صفت باشد و از این نظر، گذشته بر ارزش عرفانی، یکی از کتاب‌های بسیار ارزشمند ادب فارسی است.

نشر سخن چاپ هفدهم این اثر را در 904 صفحه و به قیمت 175 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک قرار داده است.

انتهای پیام/