یادداشت| کرونا و سناریوهای انتخابات در ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ در چند ماه اخیر٬ اغلب احزاب و جریانات سیاسی مخالف دولت اردوغان٬ در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه٬ به شکل مداوم٬ طرح موضوع ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد را در دستور کار قرار داده‌اند.

چه کسی خواهان برگزاری انتخابات است؟

طرفداران اصلی برگزاری انتخابات پیش از موعد٬ عبارتند از:

1.ائتلاف ملت٬ پدید آمده از حزب جمهوری خلق به رهبری کمال کلیچدار اوغلو و حزب خوب به رهبری  خانم مرال آکشنر.

2.حزب دموکراتیک خلق‌ها به رهبری مدحت سنجار و از نهادهای اقماری پ.ک.ک.

3.حزب آینده به رهبری احمد داوود اوغلو.

4.حزب جهش و دموکراسی به رهبری علی باباجان.

چرا باید انتخابات برگزار شود؟

بر اساس تقویم سیاسی ترکیه٬ تا سال 2023 میلادی٬ رجب طیب اردوغان٬ رئیس جمهور ترکیه خواهد بود و اوست که اعضای کابینه را بر اساس خواست و قدرت حزب عدالت و توسعه تعیین می‌کند.

بنابراین برگزاری هر گونه انتخاباتی٬ در شرایط عادی٬ بدون خواست رئیس جمهور و حزب حاکم٬ امکان‌پذیر نیست. اما مخالفین معتقدند که سیمای سیاسی و اقتصادی ترکیه حال و روز خوبی ندارد و باید دوباره پای صندوق رای رفت.

اصلی‌ترین دلایل و انگیزه‌هایی که موجب شده٬ ایده ضرورت انتخابات مطرح شود٬ از این قرار است:

1.از دید سران ائتلاف ملت٬ شکست سنگین حزب عدالت و توسعه و تیم اردوغان در انتخابات شهرداری‌ها در سه حوزه مهم استانبول٬ آدانا و آنکارا٬ نشان دهنده گسل آشکاری است که می‌تواند در انتخابات سراسری هم٬ مخالفین را بر تخت بنشاند و حزب حاکم را به زیر بکشد.

2.مخالفین٬ بر این باورند که نظام سیاسی ریاست جمهوری به شدت برای ترکیه مضر است و علاوه بر لطمه زدن به اصل تفکیک قوا و لگدمال کردن استقلال دستگاه قضا٬ موجب آن شده که قدرت به شکل یک قبضه و بی‌نظارت در دست رئیس جمهور باشد و پارلمان٬ فلج و ناکارآمد شود. بنابراین باید با برگزاری انتخابات٬ زمینه کنار نهادن حزب حاکم فراهم شود و مخالیفن در کوتاه مدت٬ رفراندمی برگزار کرده و ترکیه را مجدداً به نظام پارلمانی بازگردانند.

3.ائتلاف مخالف اردوغان و آکپارتی٬ شرایط اقتصادی سخت و نابرابری اجتماعی و افزایش آمار بیکارها را به عنوان یکی از دلایل مهم ضرورت برگزاری انتخابات ذکر می‌کنند.

3.مخالفین معتقدند که سیاست خارجی دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در حوزه‌های حساسی همچون پرونده سوریه و حمله به کردها و تداوم حمایت از مخالفین اسد در ادلب و نقاط دیگر٬ ماجراجویی در لیبی٬ اختلاف با آمریکا به خاطر اس 400 و محروم شدن ترکیه از امکان دفاعی مهمی به نام اف 35، تداوم اختلاف با مصر و عربستان سعودی و همچنین تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه و تنش با اتحادیه اروپا٬ به جایگاه منطقه‌ای و اعتبار بین‌المللی ترکیه آسیب زده و لذا باید قدرت به دست مخالفین بیفتد و در سیاست خارجی کشور٬ تجدید نظر بنیادین صورت بگیرد.

نتایج احتمالی انتخابات پیش از موعد

بخش ترکی بی.بی.سی در گزارشی به این موضوع پرداخته که در اثنای مبارزه با ویروس کرونا٬ مسئولین حزب حاکم٬ ادبیات بسیار تندی در مورد مخالفین به کار برده و خواهان تضعیف آنان هستند.

بر اساس این گزارش٬ اخبار تایید نشده‌ای در محافل سیاسی و حزبی آنکارا و استانبول منتشر شده که نشان می‌دهد حزب عدالت و توسعه به شکل عامدانه٬ شهرداری‌های تحت امر احزاب مخالف را آن قدر تحت فشار قرار می‌دهد تا زمینه برای برگزاری انتخابات سراسری و محلی فراهم شده و همه را کنار بزند.

اما با این حال٬ حزب عدالت و توسعه به شکل قاطعانه اعلام کرده که موضوعی به نام انتخابات پیش از موعد٬ در دستور کار نیست و این حزب چنین هدفی را دنبال نمی‌کند.

در این مورد٬ 2 سوال مهم طرح می‌شود:

1.طرفداران ایده برگزاری انتخابات چه پیش‌بینی و تصوری از نتایج احتمالی انتخابات پیش از موعد دارند و به باور آنها٬ بازی به نفع حزب حاکم خواهد بود یا به ضرر این حزب؟

2.دیدگاه مردم چیست؟ آیا آنان نیز مانند احزاب می‌اندیشند و در فاصله کوتاه بعد از انتخابات سراسری سال 2018 میلادی و انتخابات شهرداری‌ها در سال 2019 میلادی٬ دیدگاه سیاسی و حزبی‌شان تغییر کرده است؟

در پاسخ به سوال اول باید گفت: نظرسنجی‌هایی که توسط احزاب مخالف انجام شده٬ هیچکدام به شکلی قاطعانه و شفاف٬ پرده از احتمال شکست حزب حاکم و پیروزی مخالفین برنمی‌دارد و لذا برگزاری انتخابات٬ چیزی جز مشغول کردن و خسته کردن دولت و نظام سیاسی نخواهد بود.

دوم این که٬ در صحنه سیاسی و اجتماعی ترکیه٬ اتفاق بزرگی به نفع مخالفین اردوغان روی نداده که منجر به تغییر ذائقه سیاسی آنان شده باشد. اتفاقاً نتایج یک نظرسنجی معتبر که در پایگاه خبری تحلیلی تی 24 (از مهم‌ترین رسانه‌های مخالف اردوغان) منتشر شده٬ نشان می‌دهد که در اثنای مبارزه با کرونا٬ میزان محبوبیت اردوغان و حزب عدالت و توسعه از 35.8 درصد به 39 درصد رسیده و آرای حزب جمهوری خلق به عنوان مهم‌ترین حزب مخالف اردوغان٬ از 24 درصد به 19.7 درصد رسیده و با کاهش قابل توجهی مواجه شده است.

با یک فاصله زمانی کوتاه پس از عملیات ارتش ترکیه در شمال سوریه٬ مقابله با ویروس کرونا هم تبدیل به کارت سیاسی جدیدی برای افزایش محبوبیت آکپارتی شده و تنها یک دلیل برای اندیشیدن به انتخابات پیش از موعد باقی می‌ماند.

ترس اقتصادی

نگاهی اجمالی به تابلوی سیاسی و اجتماعی فعلی ترکیه٬ گویای این واقعیت است که بخش مهمی از انتقادات مخالفین حزب حاکم در مورد نظام ریاستی٬ کمرنگ شدن تفکیک قوا٬ به چالش کشیده شدن استقلال دستگاه قضا٬ محدودیت‌های قابل توجه در حوزه آزادی بیان و مطبوعات٬ برخورد تبعیض‌آمیز دولت و حزب با شهرداری‌ها٬ تک‌روی در سیاست‌ خارجی٬ عدم نظارت بر تصمیمات و اقدامات دولت و مسائلی از این دست٬ قابل انکار نیست و آکپارتی٬ حزب و دولتی عاری از خطا نیست.

اما واقعیت سیاسی و اجتماعی موجود٬ این است که اولاً٬ احزاب مخالف نه تنها در مسیر مبارزه برای رسیدن به اقتدار٬ همفکر و منسجم نیستند٬ بلکه دارای استراتژی آلترناتیو و جایگزین نیستند و نمی‌توانند ضمانتی به مردم ارائه دهند که در آینده بهتر از آکپارتی عمل کنند.

دوم این که با تقویت گفتمان دوقطبی سیاسی و اجتماعی٬ هواداران اردوغان و باغچلی٬ غالباً٬ فارغ از بحث کارنامه و عملکرد٬ پای ائتلاف و احزاب خود ایستاده‌اند و نمی‌خواهند یک بار دیگر٬ قدرت به دست کمالیست‌ها بیفتد.

در نتیجه در چنین فضایی٬ تنها چیزی که می‌تواند خرق عادت کرده و فضا را به یک باره تغییر دهد٬ این است که در دوران پساکرونا٬ تیم اقتصادی اردوغان در برابر مشکلات جدیدی همچون پایین آمدن ارزش پول ملی٬ افزایش بیکاری٬ استقراض دولت به خاطر هزینه‌های بیمه و کاهش درآمدهای مالیاتی و مجموعه معضلات اقتصادی٬ به وضعیتی دچار شود که در عمل٬ نتواند کشور را اداره کند.

اگر در ترکیه٬ چنین شرایطی به وجود بیاید و مشکلات اقتصادی دوران پساکرونا٬ راه نفس بر دولت ترکیه و آکپارتی را ببندد٬ در آن صورت٬ مخالفین میتوانند امیدوار باشند که پس از این پیچ٬ برای برگزاری انتخابات و تغییر فضای سیاسی٬ فشار بیاورند. اگر نه٬ در صورت عبور حزب حاکم از دوران سخت کرونا٬ شانس و مجال تلاش انتخاباتی تا سال 2023 میلادی٬ دور از ذهن خواهد بود.

محمد علی دستمالی کارشناس مسائل ترکیه

انتهای پیام/