کتابخوانی کودکان اردبیلی از برنامه‌سازی مدیران سابق تا وعده‌های مدیر جدید / وضعیت مطالعه مطلوب نیست
به رغم برنامه‌سازی و وعده‌های مکرر مدیران، وضعیت کیفی مطالعه در بین کودکان اردبیلی به ویژه در مناطق محروم مطلوب نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، روز جهانی کتاب بود که مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اردبیل در اقدام قابل توجهی به تشریح اقدامات دستگاه اجرایی خود در خصوص تولید کتاب و کتاب خوانی کودکان و نوجوانان پرداخت.
زعفر احدزاده خود شخصا با انعکاس این اقدامات گفت، برای توسعه کتابخوانی و تولید کتاب در جامعه، تلاش‌ها باید صدچندان شود.
وی از فعالیت‌ها و کوشش‌های مربوط به حوزه کتاب در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت و افزود : گسترده‌ترین و تخصصی‌ترین شبکه کتاب کودک و نوجوان کشور را این سازمان داراست و شورایی تخصصی بر تولید محتواهای متناسب با ویژگی‌های سنی، رشدی، شناختی با لحاظ مقتضیات زمانی بر عهده دارد.
احد زاده همچنین نام نویسندگان کودک و بزرگسالی که در استان اردبیل در راستای نشر و تولید کتب فعال بوده اند را آورده و وعده داده است که بهار امسال گزیده آثار ادبی اعضای انجمن‌ها و کارگاه‌های ادبی استان منتشر شود.
اما تلاشی که احدزاده به آن تاکید دارد دقیقا به عهده چه کسی است و آیا به غیر از این است که تمامی نهادهای فرهنگی به ویژه گروهی که در ارتباط با تعلیم و تربیت کودک هستند، باید نسبت به ترویج مطالعه اقدام کنند؟
ارتباط محدود کودک با برنامه ادارات
هرچند این سوال و پاسخ نهفته در آن از سوی تمامی مسئولان پذیرفته است اما در عمل تحرک خاصی در کتابخوانی کودکان به دلایلی که اشاره خواهد شد، مشاهده نمی‌شود.
بخش مهمی از برنامه‌های ترویج مطالعه مختص اعضای یک مجموعه است. از جمله اعضای کتابخانه‌های عمومی، اعضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و اعضای کانون مساجد.
در عمل دایره برنامه‌هایی که اغلب در جلسات تودیع و معارفه برای انعکاس عملکرد به درد می‌خورد محدود مانده و آن کودک محرومی که در منطقه روستایی یا حاشیه شهر زندگی می‌کند، عملا دسترسی به نشست‌های کتابخوانی، جلسات معرفی کتاب و یا حتی جشنواره‌ها و مسابقات ندارد.
این در حالی است که مدیر کل سابق کتابخانه های استان در جلسه تودیع خود در خرداد ماه سال گذشته به برگزاری نشست‌های متعدد کتابخوانی اشاره و تصریح کرد: تقدیر از کتابفروشی‌ها، راه‌اندازی اولین سمن کتاب و کتابخوانی، راه‌اندازی بخش تخصصی صفویه شناسی و راه اندازی کمپین «من هم عضو کتابخانه هستم» از جمله اقدامات صورت گرفته است.
هرچند یکی از موفقیت‌های اعلامی کتابخانه‌ها تجهیز تمامی ساختمان‌ها به بخش کودک است اما باید واقع بین بود و مشخص کرد چند درصد از کودکان این استان از این بخش‌ها بهره مند هستند.
بسیاری از کودکان در مناطق کم برخوردار قادر به تامین کتاب یا قادر به مراجعه به کتابخانه‌ها نیستند و کتابخانه‌های عمومی نیز کار را بر خود تمام کرده و خود را متولی ساخت کتابخانه نمی‌داند.
تعداد محدود کتابخانه‌های روستایی حتی از سوی اداره کل کتابخانه‌ها نیز پذیرفته است و این دستگاه اجرایی از خیرین برای ساخت کتابخانه استمداد دارد.
اغلب کودکان کتابی برای مطالعه ندارند
در واقع ساخت کتابخانه یا رساندن کتاب به کودک به امری تشریفاتی و فراتر از محدوده وظایف تبدیل شده و در قالب کتابخانه‌های سیار عملیاتی می‌شود.
اما در عمل فعالیت کتابخانه‌های سیار محدود به مراجعه به چند نقطه به تعداد انگشتان یک دست است و بیشتر وجه تبلیغی تا عملیاتی دارد.
والدین یکی از کودکان ساکن در حاشیه شهر اردبیل به خبرنگار تسنیم گفت: ما پول تامین کتاب نداریم اگر رایگان بدهند بچه‌مان می‌تواند بخواند اما با این وضعیت به سختی حتی شکمش را سیر می‌کنیم.
از طرفی در مقابل این اظهارات مدیرکل جدید کتابخانه های عمومی استان در مراسم معارفه خود وعده گسترش کنوانسیون های کتاب و کتابخوانی، برپایی گفتگوی کتاب برای تمامی اقشار، رونمایی از کتب شعرا و نویسندگان و ترویج مطالعه در بین آحاد مختلف را مطرح کرده بود.
امروز باید از مدیرکل جدید پرسید آیا بعد از گذشت 11 ماه از زمانی که بر روی صندلی مدیریت کتابخانه‌ها نشسته است، نباید گوشه‌ای از این وعده‌ها محقق می‌شد؟
مسئولان با بیان این اظهارات که کتاب در سبد خرید خانوار نیست و مردم خود بی‌توجه هستند، در عمل مسئولیت را بر خود تمام شده می‌دانند اما واقعیت این است که فقر کتاب در مناطق محروم اردبیل غیر قابل کتمان است.
والدین مرفه اهمیتی به کتاب نمی‌دهند
خبرگزاری تسنیم به ضرورت بازنگری در روند نهادینه کردن مطالعه و خروج از برنامه‌های فاقد فایده تاکید دارد.
هیچ یک از برنامه‌های در حال اجرا عملا ارزیابی نمی‌شوند و این در حالی است که به مانند طرح ناکام ایستگاه‌های مطالعه بسیاری از برنامه‌های در حال اجرا جهت ترویج مطالعه از دستگاه اجرایی برای دستگاه اجرایی است و با مخاطبان اصلی خود آمیختگی لازم را ندارد.
تا جایی که حتی ترویج مطالعه در بین اقشار مرفه و برخوردار نیز به در بسته خورده است. هر چند مدیر کلی نسبت به انعکاس تولیدات کتابی خود اشاره می کند اما باید پرسید کتاب تولید شده را چند کودک خوانده و از آن لذت برده‌اند و طالب کتاب بعدی شده‌اند؟
یکی از والدین اردبیلی گفت ما کتاب خوب سراغ نداریم که برای کودک خریداری کنیم و با یک گوشی تلفن یا بازی کامپیوتری به مراتب بیشتر سرگرم می‌شود.
این مادر که نسبت به تولیدات سالانه کتاب کودک در استان ابراز بی‌اطلاعی کرد، افزود: تبلیغات در این خصوص کم است و به عنوان مثال مشخص نیست کتاب تولیدی را کجا می‌توان تهیه کرد.
این اظهارات به جا خود می‌تواند نقشه راه فعالیت ادارات باشد تا از خودمحوری خارج شده و به نیاز واقعی جامعه توجه کنند. تنها با معرفی گسترده یک کتاب و یا چند کتاب فروشی کمک شایان در چند حوزه برای نویسنده، کتاب فروشی و کودک عملیاتی خواهد شد.
آسیب‌های اجتماعی حاصل جهل خودساخته
نه تنها کتاب بلکه در بخش سایر نشریات از جمله روزنامه‌ها، مجلات و نشریات محلی نیز دست کودکان را رها کرده‌ایم.
تا جایی که از 250 نشریه منتشره در استان هیچ کدام حتی نیم نگاهی به کودکان نداشته‌اند و هیچ نشریه تخصصی در حوزه کودک در این استان منتشر نمی‌شود و اگر نشری در کار باشد، به تعداد محدود و در حد ارائه رزومه است. در معرفی برخی مجلات خارج از استان نیز موفق نبودیم و بسیاری از کودکان و نوجوانان هیچ شناختی از آثار مکتوب تولیدی مرتبط با خود ندارند.
به غیر از نهاد های ذکر شده، آموزش و پرورش نیز در ترویج مطالعه با کتابخانه سازی در کلاس‌های درس، تقویت کتابخانه‌های مدارس و تورهای بازدید و اطلاع رسانی صرفا به برنامه‌های مصوب توجه داشته است.
این در حالی است که مطابق بررسی‌های میدانی، تعداد کودکان کار در اردبیل رو به افزایش است. سن ارتکاب به جرایم کاهش یافته و بسیاری از کودکان آسیب دیده به دلیل خطاهای والدین قادر به مدیریت مشکلات خود نیستند.
در چنین حال و هوایی است که در دسترس ترین رسانه بدون حد و مرز در اختیار آن‌ها قرار داده می‌شود و گشت و گذار در فضاهای مجازی تخریب بیشتری را متوجه کودک می‌سازد.
محرومیت‌های اقتصادی و فرهنگی در استان اردبیل ایجاب می‌کند که نهادهای برنامه ریز از جمله شهرداری‌ها، فرمانداری ها و دهیاری‌ها نسبت به بازنگری در پرورش فکری کودکان اقدام کنند.
شاید هزینه‌ای که در یک برنامه ویژه صرف شده به شکلی دیگر بتواند کودکان یک منطقه را با یار مهربان آشتی دهد اما این مهم محقق نخواهد شد مگر در پی بازنگری برنامه‌های پیرامون فرهنگ سازی مطالعه برای کودکان.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ش
