تاکید عاملی بر لزوم توزیع عادلانه تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی

تاکید عاملی بر لزوم توزیع عادلانه تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی

گزارش صندوق نوآوری و شکوفایی در ستاد راهبری نقشه جامع علمی بررسی و بر لزوم توزیع عادلانه تسهیلات این صندوق در شهرهای دور از مرکز تاکید شد.

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، صد و بیست و دومین جلسه ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور به ریاست سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در محل دبیرخانه این شورا برگزار شد.

دستور اول این جلسه ارائه گزارش عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی بود که علی وحدت رئیس این صندوق به ارائه این گزارش پرداخت.

عاملی در این جلسه با اشاره به گزارش ارائه شده توسط صندوق نوآورری و شکوفایی گفت: خوشبختانه این گزارش نشان می‌دهد سیر تحولی که مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» به آن تأکید دارند در این صندوق صورت گرفته است.

رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در ادامه با اشاره به تفکیک انجام شده بین نهاد سیاست‌گذار و نهاد مجری در گزارش صندوق نوآوری ادامه داد: معمولاً دستگاهی که اجرا کننده است باید پیشنهاد سیاست را نیز ارائه دهد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی درمورد توزیع عادلانه تسهیلات صندوق نوآوری: مدلی باید طراحی شود که شهرهای دور از مرکز، از حمایت قوی‌تری برخوردار شوند و حتماً برای سرمایه‌گذاری فناوری‌های نو و حمایت از آن طراحی لازم انجام شود.

وی بر ضرورت ارائه پیشنهاد توسط صندوق نوآوری به ستاد نقشه جامع علمی کشور در این زمینه تأکید کرد و گفت: در واقع ذی‌نفع به نوعی سیاستگذاراست منتهی باید فرآیند تصویب سیاست مسیر قانونی خود را طی ‌کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درمورد توزیع عادلانه تسهیلات صندوق نوآوری گفت: مدلی باید طراحی شود که شهرهای دور از مرکز، از حمایت قوی‌تری برخوردار شوند و حتماً برای سرمایه‌گذاری فناوری‌های نو و حمایت از آن، طراحی لازم انجام شود.

وی در خاتمه تصریح کرد: ما نیازمند برنامه ریزی نظامند و البته هوشمند هستیم. بدیهی است هوش مصنوعی توان سیستمی دارد.

علی وحدت، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی ضمن تشکر از اینکه فرصتی برای ارائه گزارش این صندوق فراهم شده است، گفت: فعالیت این صندوق به عنوان یک سرویس دهنده مالی است و امور سیاستگذاری در حیطه اختیارات آن نیست.

وی با بیان این مطلب که گاهی از صندوق مطالبه می‌شد که صرفاً حمایت مالی نداشته باشد و رویکرد مشاوره‌ای نیز داشته باشد، گفت: همکاری‌هایی با پارک‌های علم و فناوری، وزرات علوم، وزارت بهداشت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و... داشتیم.

وحدت در مورد ساختار صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: در سال 91 اساسنامه این صندوق توسط شورای نگهبان تأیید شده و زیر نظر رئیس شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری که رئیس جمهور است، فعالیت می‌کند.

وی با اشاره به مأموریت‌های صندوق نوآوری گفت: کمک به تحقق و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، تکمیل زنجیره ایده تا بازار، تجاری‌سازی نوآوری‌ها، دستاوردهای پژوهشی و اختراعات، کاربردی کردن دانش از طریق ارائه کمک‌ها و خدمات مالی و پشتیبانی به شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان از جمله این مأموریت‌هاست.

 وحدت با اشاره به شرکت‌های دانش بنیان و اکوسیستم نوآوری گفت: از سال 1392 فعالیت صندوق نوآوری با 55 شرکت دانش بنیان آغاز شد.

 رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در مورد توزیع استانی شرکت‌های دانش‌بنیان: به ترتیب استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی، البرز و یزد دارای بیشترین شرکت دانش بنیان هستند.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر 5062 شرکت دانش بنیان فعال هستند، ادامه داد: عمده فعالیت این شرکت‌ها در حوزه‌های فناوری اطلاعات، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، سخت افزارهای برنامه الکترونیک ومواد پیشرفته شیمیایی و... است.

وحدت در مورد توزیع استانی شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: به ترتیب استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی، البرز و یزد دارای بیشترین شرکت دانش بنیان هستند.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی درمورد رویکردهای صندوق نوآوری گفت: پرهیز از تصدی‌گری، پرهیز از تمرکزگرایی، ارائه خدمات نوین متناسب با نیاز زیست بوم، توسعه کمی و کیفی ارائه خدمات، تقویت توان مدیریت کسب و کار شرکت‌ها و... به منظور نقش‌آفرینی پویا در زیست‌بوم نوآوری از جمله رویکردهای صندوق نوآوری است.

وحدت در مورد نحوه پرداخت تسهیلات با بیان این مطلب که در چارچوب تفاهم با 15 بانک همکار، 6 نوع خدمت تسهیلاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان اعطا می‌شود، گفت: عملکرد یک سال و نیم اخیر 3.8 برابر کل عملکرد گذشته صندوق است.

وی با تأکید بر اینکه با اهرمی‌سازی منابع ظرفیت اعطای تسهیلات تا 3 برابر منابع صندوق افزایش یافته است، گفت: با پرداخت تسهیلات به 22 صندوق پژوهش و فناوری، زمینه فعالیت گسترده این صندوق‌ها در سراسر کشور فراهم شده است.

وحدت از پرداخت 2800 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان در سال 1398 خبر داد و تصریح کرد: امسال نیز با وجود شرایط کرونا تاکنون 509 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان پرداخت شده است.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی ادامه داد: مفتخر هستیم که اعلام کنیم تسهیلات اعطا شده به شرکت‌های دانش بنیان در سال 1398 همگی به مرحله بازپرداخت رسیده است که نشان‌دهنده انضباط مالی این شرکت‌هاست.

وحدت در مورد ارائه ضمانت‌ها توسط این صندوق گفت: ضمانت‌نامه‌های صادر شده در سال 98 منجر به تسهیل انعقاد 6335 میلیارد تومان قرارداد فروش محصولات دانش‌بنیان بین دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دانش‌بنیان شده است و صدور ضمانت‌نامه از طریق شبکه بانکی و مورد پذیرش کلیه کارفرمایان، با ایجاد شرایط ترجیحی برای شرکت‌ها انجام شده است.

وی با تاکید بر استراتژی صندوق نوآوری و شکوفایی در حمایت از فناوری‌های رو به آینده گفت: مبنای اولویت نقشه جامع علمی کشور که موضوعاتی چون هوافضا، نانو و فناوری اطلاعات و... بود را به عنوان اولویت الف قرار داده‌ایم و بسیاری از طرح‌های حمایت شده نیز در این حوزه‌ها بوده‌اند.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان این مطلب که مدل هم‌سرمایه‌گذاری در سرمایه‌گذاری صندوق نوآوری شکوفایی استفاده می‌شود، گفت: با صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی برای تأمین مالی‌های بزرگ با کمک به انتشار اوراق صکوک نوآوری همکاری‌های لازم انجام شده است.

وحدت ادامه داد: در این روش، سرمایه‌گذاری مستقیم عملاً متوقف شده است و هم‌سرمایه‌گذاری با کمک صندوق‌های پژوهشی انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه توانمندسازی شرکت‌ها به عنوان یکی دیگر از خدمات صندوق نوآوری است، گفت: در این راستا از طریق کمک هزینه تحقیق و توسعه (گرنت)، آموزش و مشاوره، اخذ استانداردها، تأییدیه‌ها و مجوزهای تخصصی و صادراتی، عارضه‌یابی، حضور در نمایشگاه‌های داخلی و... کمک‌های بلاعوضی به شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اینکه 15 رویداد در سال 1398 برگزار شده است، گفت: 105 صنعت و سازمان بزرگ و 1150 شرکت دانش بنیان در این 15 رویداد حضور داشتند.

وی با تأکید بر اینکه همیشه از شرکت‌های تازه تأسیس استقبال و جلساتی را با آنها برگزار کرده‌ایم، گفت: همچنین در همکاری با دانشگاه‌های کشور، با پارک‌های علم و فناوری تفاهم‌نامه هاب توانمندسازی منعقد کردیم.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در مورد همکاری با هسته‌های پژوهشی دانشگاهی گفت: با اعطای گرنت تا سقف 300 میلیون تومان در همکاری تحقیقاتی با شرکت‌های دانش‌بنیان خدمات ارائه شده است.

وحدت اعطای تسهیلات به شرکت‌های آسیب‌دیده و تأمین مالی شرکت‌های تولیدکننده محصولات مرتبط اعم از تولید ماسک، کیت تشخیص، ماشین بیهوشی و... را از اهم اقدامات صندوق نوآوری و شکوفایی در مقابله با شیوع ویروس کرونا بیان کرد و گفت: بعد از انجام بررسی‌ها به درخواست تسهیلات بیش از 80 درصد شرکت‌های متقاضی پاسخ داده شد.

حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه در اکوسیستم تبدیل علم به ثروت یکی از نهادهای ضروری، نهاد تضمین مالی است؛ گفت: ضرورت دارد آزمایشگاه‌­های مرجع کیفیت و تضمین محصولات را به منظور اینکه خریدار بهانه­‌ای برای خرید محصول خارجی نداشته باشند، بررسی کنند.

وی بر ضرورت تضمین بازار برای محصولات دانش‌بنیان تأکید کرد و گفت: سازوکاری برای تضمین بازار محقق، نوآور و شرکت­‌های دانش‌بنیان که محصول با کیفیت تولید می‌کنند، فراهم شود.

حقدوست عنوان کرد: لزوم برنامه‌ریزی شورای عالی انقلاب فرهنگی برای راهبری صندوق نوآوری
در ادامه جلسه علی اکبر حقدوست معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی سخنانی در خصوص راهبری صندوق نوآوری گفت: یکی از آسیب‌های بسیار جدی که کشور به آن دچار شده و در آینده نیز تشدیدخواهد شد گرادیان بین شهرهای بزرگ و به خصوص شهر تهران است.

وی با بیان این مطلب که بیش از 70درصد بودجه پژوهشی کشور در استان تهران هزینه می‌شود، افزود: تقویت این گرادیان در آینده باعث نابسامانی کشور خواهد شد.

معاون آموزشی وزیر بهداشت ادامه داد: این نابسامانی به تدریج باعث می‌­شود که اقتصاد در مناطق کوچک کشور روزبه‌روز کم رمق‌­تر شود.

وی به طرح سؤال‌هایی که «آیا برای اصلاح این قضیه باید راهبری خاصی داشته باشیم؟ آیا اولویت خاصی برای توزیع منابع خودمان داریم؟ در چه فیلدهایی باید سرمایه‌گذاری کنیم؟ آیا ما به صورت هدفمند در حوزه علوم انسانی و سایر علوم کار می‌­کنیم؟"» پرداخت و پیشنهاد داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی در راهبری صندوق نوآوری و شکوفایی برنامه­‌ریزی کند.

در ادامه مخبر دزفولی گفت: پیشنهاد می‌دهم برای فعالیت‌های شرکت دانش‌بنیان فراخوان داده شود و بررسی شود قابلیت دریافت گرنت از صندوق را دارند یا خیر؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: صندوق نوآوری باید تلاش کند این گرنت­‌ها در اختیار اهل فن قرار گیرد.

مخبر دزفولی بر ضرورت تشخیص موضوعات اولویت‌­دار کشور با همکاری جریان علمی کشور تأکید کرد و پیشنهاد داد: صندوق نوآوری و شکوفایی با وزارتین علوم و بهداشت و همچنین دانشگاه‌­های بزرگ کشور ارتباط تنگاتنگی داشته باشد.

 مخبر دزفولی:  تیم‌های داوری صندوق نوآوری افزایش یابد و همچنین در مسیر 15 اولویت نقشه جامع علمی کشور حرکت کنند و گزارش آن به ستاد نقشه جامع ارائه شود.

وی بر توزیع متوازن تسهیلات تأکید کرد وگفت: راه‌­اندازی شرکت‌­های دانش‌بنیان در استان­‌های کم برخوردار از این مسیر اتفاق می‌افتد و مناطقی که منابع مالی و امکانات کافی در اختیار ندارند در این صورت می‌­توانند به رقابت با مجموعه­‌های بزرگ­تر بپردازند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان سخنان خود بر لزوم داوری گزارشات به صورت عادلانه تأکید کرد و پیشنهاد داد: تیم‌های داوری صندوق نوآوری افزایش یابد و همچنین در مسیر 15 اولویت نقشه جامع علمی کشور حرکت کنند و گزارش آن به ستاد نقشه جامع ارائه شود.
حمیدرضا امیری‌نیا با اشاره به اینکه به اشتباه از سرمایه‌گذرای جسورانه به سرمایه‌گذاری خطرپذیر برداشت می‌شود، گفت: صندوق نوآوری و شکوفایی یک صندوق ملی است که هم‌افزایی با بخش‌های خصوصی و حاکمیتی دارد.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد دانش‌بنیان کشور در مقابل اقتصاد کل کشور بسیار ناچیز است، گفت: ضرورت دارد ستاد نقشه جامع علمی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی زمینه‌ لازم برای همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی با بخش خصوصی فراهم کند.

امیری‌نیا بر ضروت صادرات و داشتن خط اعتباری با کشورهای اسلامی و آفریقایی تأکید کرد و پیشنهاد داد: نگاه شرکت‌های دانش‌بنیان صرفاً کوتاه مدت و به بازار داخل نباشد.

وی در پایان تصریح کرد: داشتن خط اعتباری با کشورهای متناسب با سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی کشور بسیار مهم است.

در ادامه جلسه محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: طی جلساتی که با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم به این نتیجه رسیدیم که باید توسعه از شهر تهران پیگیری شود.

وی ادامه داد: با مشارکت معاونت علمی ساختمانی از دانشگاه آزاد به عنوان مرکز شتاب‌دهنده راه‌اندازی شد و شرط گذاشتیم که فقط دانشجوهای شهرستانی با موضوعی در رابطه با شهر خودشان در این مرکز تیمی تشکیل دهند.

رئیس دانشگاه آزاد گفت: هدف از راه‌اندازی این مرکز شتاب‌دهنده ایجاد فضای نوآوری برای دانشجویان شهرستانی در تهران است.

وی ادامه داد: برنامه‌ریزی شده تا دانشجویان شهرستانی از همان بدو ورود به شهر تهران برای تحصیل، در حوزه‌ای که به تخصص شهرستان خود برمی‌گردد، سرویس خدماتی بگیرند.

طهرانچی در پایان افزود: در صورتی که موفق به اجرا کسب و کار در شهرستان خود شدند، 40 درصد از تسهیلات اعطاء شده، بلاعوض خواهد شد.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه جلسه حسن قدسی پور معاون نظارت و ارزیابی علم و فناوری ستاد علم و فناوری ضمن تشکر از ارائه گزارش منطقی صندوق نوآوری و شکوفایی و با اشاره به اینکه صندوق خود را حامی مالی و بانکدار می‌داند و اعتقاد دارد که حوزه سیاست‌گذاری را دستگاه‌های مربوطه انجام دهند، گفت: سیاست‌گذار برای اجرای بهتر نیاز به کسب اطلاعاتی در این زمینه دارد.

وی با تأکید بر اینکه یکی از عوامل اصلی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان وجود همین صندوق است، افزود: چند جریان اصلی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان وجود دارد.

قدسی پور با بیان این مطلب که یکی از این جریان‌های اصلی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان وجود شرکت‌های دانش بنیان است، گفت: خوشبختانه تعدادی از این شرکت‌ها مورد حمایت صندوق هستند.

 وی دیگر جریان اصلی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را وجود شرکت‌های بزرگ بیان کرد و گفت: جریان اصلی اقتصاد کشور به وسیله این شرکت‌هاست که این طور به نظر می‌رسد نقش صندوق در توسعه این شرکت‌ها و توسعه اقتصاد دانش بنیان کمرنگ است.

قدسی پور با اشاره به وام اخیر برای صنعت خودروسازی کشور اظهار داشت: در صورتیکه این حمایتها از تولید در کشور از مسیر صندوق انجام شود با توجه به نظارتهای دقیق صندوق قطعاً شاهد بهرهوری بیشتر این تخصیص‌ها در صنایع خواهیم بود.

معاون نظارت و ارزیابی علم و فناوری بر لزوم اهتمام ویژه صندوق به شرکت‌های بزرگ تأکید کرد و گفت: تخصیص اعتبار  از طریق صندوق باعث اقتصاد پویا و رونق بیشتر اقتصاد می‌شود.

وی افزود: برای ارائه گزارش دقیق از بازگشت سرمایه به کشور، باید گزارش‌ها برمبنای اولویت‌ها و اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان در چه زمینه‌ای فعالیت دارند، تنظیم شود.

قدسی پور با اشاره به اهمیت بحث اشتغال ادامه داد: شرکت‌های اندیکاتوری که در دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود  به عنوان چرخه اصلی در اشتغال فارغ التحصیلان، مهم هستند.

وی با طرح این سؤال که این شرکت‌ها چقدر مورد حمایت صندوق قرار گرفته‌اند، گفت: نیروهای نخبه و خوشفکر که در این شرکت‌ها مشغول هستند با استفاده از تسهیلات صندوق می‌توانند در چرخه اقتصاد وارد شوند.

 قدسی‌پور در پایان خواستار ارائه گزارش آمار تفکیکی شرکت‌ها به منظور سیاست‌گذاری مؤثر برای آینده شد.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی دستور دوم این جلسه بررسی مشکلات دانشجویان دارای مدرک معادل و ارائه گزارش آن توسط وزرات علوم، تحقیقات و فناوری بود.

 علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به مصوبه جلسه 432 شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سال 1377 مبنی بر اینکه  اعطای مدرک معادل ناشی از گذراندن دوره‌‏های آموزشی مصوب سازمان امور اداری و استخدامی و همچنین دوره‏های غیررسمی برگزار شده توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی متوقف شود، گفت: بعضی از مراکز آموزش عالی علی‌رغم ابلاغ این مصوبه به دلیل بی اطلاعی که داشتند دوره‌های تحصیلی را برگزار کردند.

وی ادامه داد: در سال 1394 مصوبه «امکان ادامه تحصیل فرهنگیان دارای مدرک معادل در مقاطع تحصیلی بالاتر» در جلسه 771 شورای عالی انقلاب فرهنگی صرفاً برای حل مشکل دانشگاه فرهنگیان به تصویب رسید.

خاکی صدیق افزود: همین شرایط برای افرادی که در مراکز آموزشی دیگری دوره‌هایی را گذرانده‌اند، اتفاق افتاده که طبق مصوبه جلسه 432 شورای عالی انقلاب فرهنگی معادل‌سازی مدرک برای آنها امکان پذیر نیست.

وی با تأکید بر اینکه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری این موضوع بررسی شده است، ادامه داد: این افراد از شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست دارند تسری مصوبه «امکان ادامه تحصیل فرهنگیان دارای معادل در مقاطع تحصیلی بالاتر» به کلیه دارندگان مدرک معادل فراهم شود.

در ادامه جلسه پس از بحث و بررسی اعضای جلسه با توجه به اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر عدم تغییر مصوبات شورا تأکید دارد، مقرر شد که اطلاعات بیشتری در خصوص مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1377 و 1394  و همچنین اطلاعات بیشتری در زمینه آمار دارندگان مدرک معادل در اختیار اعضای جلسه به منظور تصمیم‌گیری نهایی قرار داده شود.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی دستور سوم جلسه مربوط به کارگروه برنامه‌ریزی آموزشی حوزوی بود که حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا رئیس شورای حوزوی به ارائه توضیحاتی در این زمینه پرداخت و گفت: 30 مجموعه آموزشی و پژوهشی خاص که اساسنامه آنها توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است که در چارچوب قوانین و مقررات وزارت علوم  فعالیت می‌کنند و مأموریت‌های مختلفی اعم از ناظر ارتباط بین حوزه و دانشگاه و علوم انسانی و... به آنها واگذار شده است.

وی افزود: این کارگروه چندین سال است که تشکیل شده و با تغییر دولت‌ها و توقفی که در این کارگروه‌ ایجاد می‌شود، دچار مشکل شده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه ابهامات این کارگروه‌ برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رفع شده است، گفت: این موضوع نیز دو مرتبه در شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شده است.

در پایان جلسه پس از بحث و بررسی پیرامون این موضوع، مصوبه «به منظور ایجاد هماهنگی و انسجام در مؤسسات آموزشی و پژوهشی خاص شورای عالی انقلاب فرهنگی و بهره‌مندی هر چه بیشتر از ظرفیت حوزه‌های علمیه و پشتیبانی دینی - معرفتی از نظام آموزش عالی کشور و در راستای تسهیل و تسریع در امور مربوط به تعیین راهبردها، سیاست‌های مرتبط با مراکز و مؤسسات مذکور، تأسیس واحدها، تسریع، ادقام و یا فسخ رشته‌های برنامه‌های درسی، تعیین ضوابط و صدور مجوز اجرا و پذیرش دانشجو گروه گسترش و برنامه‌ریزی مراکز و مؤسسات آموزشی و پژوهشی خاص در حوزه معاونت آموزش وزارت علوم تأسیس می شود» با رأی اکثریت اعضاء به تصویب ستاد نقشه جامع رسید.

انتهای پیام/ 

واژه های کاربردی مرتبط
واژه های کاربردی مرتبط
پربیننده‌ترین اخبار سیاسی
اخبار روز سیاسی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
رازی
مادیران
شهر خبر
فونیکس
او پارک
پاکسان
میهن
گوشتیران
triboon