همراه با امام رضا (ع) از مدینه تا طوس | وداع جانسوز امام هشتم با پیامبر

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، جامعه اسلامی در عصر امام رضا علیه‌السلام و همزمان با حکمرانی مأمون عباسی بر خلاف توطئه‌های بنی‌العباس نسبت به رویگردانی جامعه اسلامی از عترت پیامبر (ص) گرایش زیادی به این انوار مقدس الهی یافتند که البته این مسئله در پرتو مدیریت و امامت ائمه اطهار علیهم‌السلام به ویژه امام باقر تا امام رضا علیه‌السلام شکل گرفت. در واقع جامعه‌ای که با سناریوی بنی‌امیه خون برترین خوبان عالم را به زمین ریخته بود و در عاشورا آنچنان فاجعه‌ای به بار آورد، در دوران امام رضا علیه‌السلام به‌سوی عترت گرایش یافت. 

بنی‌العباس که خود را اسیر مدیریت ائمه اطهار در چنین رویدادی دید، با مکر و تزویر خود را از هواخواهان عترت معرفی کرد، اما پس از مدتی توطئه آنها هر روز نسبت به گذشته آشکارتر می‌شد تا جایی که مأمون برای مشروعیت‌بخشی نسبت به حکومت خود مجبور شد از اعتبار معنوی امام رضا علیه‌السلام استفاده کند و ایشان را به ولایتهدی حکومت غاصبانه خود برگزیند. امام رضا علیه‌السلام که به اکراه این سِمت را برگزید، با تدابیر خویش که برگرفته از علم لدنّی ایشان بود، ماجرا را علیه حکومت عباسیان رقم زد هرچند با شهادت خودشان همراه بود. از منظری، سفر امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا طوس آغازی برای جریان تمدن اصیل اسلامی یعنی اسلام ناب محمدی از شبه جزیره عربستان به داخل ایران تا شکل‌گیری هسته‌های اولیه تمدنی از این سرزمین بود. 

در هر صورت امام رضا علیه‌السلام در سال 200 هجری قمری از مدینه به سوی مرو حرکت کردند. برخی رویدادهایی که در این زمان اتفاق افتاد شامل موارد ذیل است:

1ـ امام برای تفهیم ماهیت این دعوت، هیچ یک از اعضای خاندان خویش را همراه خود نبرد تا از این طریق به مسلمانان بفهماند این سفر، نوعی تبعید است نه سفری مقرون به رضایت.

2ـ شیخ صدوق رحمةالله از محول سجستانى آورده است:
«وقتى که فرستاده‌ى مأمون براى بردن امام رضا علیه السلام از خراسان به مدینه آمد، من آنجا بودم. امام علیه السلام به منظور خدا حافظى و براى وداع، به مسجدالنبى کنار قبر رسول خدا صلى الله علیه و آله رفت و مکرر با قبر پیامبر صلى الله علیه و آله وداع مى‌کرد و بیرون مى‌آمد و نزد قبر باز مى‌شد و با صداى بلند گریه مى‌کرد. من به امام نزدیک شده، سلام کردم. امام جواب سلام مرا داد. حضرت را در رفتن به سفر خراسان تهنیت و مبارک باد گفتم. امام فرمود: به دیدن من بیا، زیرا از جوار جدم خارج مى‌شوم و در غربت از دنیا مى‌روم و در کنار قبر هارون مدفون مى‌شوم؛ ذَرْنِی فَإِنِّی أَخْرُجُ مِنْ جِوَارِ جَدِّی ص وَ أَمُوتُ فِی غُرْبَةٍ وَ أُدْفَنُ فِی جَنْبِ هَارُون‏. ^{(عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص217)} 

3ـ  مأمون برای خنثی‌سازیِ هدف امام، دستور داد گروهی از رجال و اشراف از جمله والی مدینه ملازم رکاب امام باشند و حتی مسیر سفر امام نیز معین و قرار شد که امام از طریق شهرهایی همچون  مدینه، مکه (برخی این شهر را مسیر هجرت نمی‌دانند)، بصره، اهواز، ارجان (بهبهان)، ابرکوه (ابرقوه)، قدمگاه خرانق (مشهدک)، نیشابور، طوس و سرخس به مرو وارد شود. 

امام رضا(ع) چگونه از سناریوی سیاسی مأمون پرده برداشت؟