پای‌لنگ پرورش شترمرغ در همدان/ تجارتی پرسود، اما محروم از صنایع تبدیلی است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بیست و دو سال از روزی که نخستین شترمرغ وارد ایران شد؛ می‌گذرد. موجودی ناشناخته که نامش در فهرست حیوانات مجاز به ورود نیامده و مسئولان فرودگاه اجازه ترخیصش را نمی‌دادند.

پرنده‌ای که پرواز نمی‌کرد، اما دونده‌ای قوی است و با پاهای دراز و گردن بلند، بزرگترین پرنده زنده دنیا به شمار می‌رود. از آن زمان سال‌ها گذشته و امروز ایران به عنوان دومین پرورش‌دهنده شترمرغ پس از آفریقا به شمار می‌رود؛ موجودی با مصارف فراوان که از گوشت مطبوعش گرفته تا پوست و پر و حتی ناخنش قابل فروش است.

شترمرغ گرچه در دسته ماکیان و مرغ جای گرفته، اما گوشتی شبیه گوشت گاو دارد و ارزش غذایی آن بسیار بالاست تا جایی که چربی آن 66 درصد کمتر از گوشت گاو و 50 درصد کمتر از مرغ است.

یک تکه شتر مرغ شامل 22 گرم پروتئین است و یک وعده گوشت آن، 84 درصد ویتامین B12،51 درصد سلنیوم و نزدیک به یک چهارم نیاسین، ویتامین B6، فسفر و روی را به بدن می‌رساند.

خوردن بیش از اندازه گوشت قرمز برای قلب خوب نیست به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت؛ با این حال پزشکان می‌گویند که گوشت شتر مرغ کاملاً مفید است و انتظار نمی‌رود که سبب افزایش سطح گلوکز شود.

گوشت این پرنده با طبیعت گرم و خشک برای افراد مبتلا به دردهای مفصلی و مشکلات عصبی ناشی از طبع سرد مفید است، اما باوجود خواص فروان هنوز آن چنان که باید مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

ابراهیمی که علاقه‌مند به ادامه کار و فعال‌سازی واحد پس از چند سال تعطیلی است، بیان می‌کند: در صورتی که دولت، تسهیلات مناسب بدون سود در اختیارم قرار دهد؛ این کار را انجاام می‌دهم، اما واقعیت این است که برای حمایت از تولیدکننده، تسهیلات بانکی با سود نجومی پرداخت می‌کنند.

چه کسی نخستین جوجه شترمرغ‌ها را وارد ایران کرد؟

غلامعلی ابراهیمی، زاده روستای «کمربنه» از بخش سامن ملایر، نخستین پرورش‌دهنده شترمرغ در ایران است؛ مردی که پای صنعت سودآوری را به ایران باز کرد، اما خود پس از چندی زیان کرد.

او در گفت‌وگو با تسنیم از خاطرات روز ورود نخستین قطعه این پرنده گران‌بها می‌گوید: اهل روستا هستم، اما در تهران زندگی می‌کنم و پسرم در آفریقا کار می‌کند. به پیشنهاد او تصمیم به پرورش شترمرغ گرفته و هفت قطعه جوجه این پرنده را وارد کشور کردم.

قرار شد پرنده‌ها با پرواز از آفریقا به مالزی و از آن جا به ایران بیاید، اما پرواز ایران به دلیل ناشناخته بودن این پرنده، آن را نیاورده بود و دوسه روزی طول کشید تا با اصرار، آن‌ها را راضی کردم.

روزی که جوجه شتر مرغ‌ها به فرودگاه تهران رسیدند؛ مدیر فرودگاه، اجازه ترخیص را نمی‌داد چون نام این پرنده در فهرست حیوانات مجاز به ورود نیامده بود.

چند ساعتی معطل شدیم تا پسرم با پرواز دیگری از راه رسید و از ارزش غذایی این پرنده برای مدیر فرودگاه گفت و درنهایت با پرداخت 450 هزار تومان عوارض گمرکی، جوجه‌ها را ترخیص کردیم؛ درحالی‌که از شدت گرسنگی و تشنگی به حال مرگ افتاده بودند.

چند ساعت بعد، آن‌ها را سوار بر نیسان کرده و به روستای زادگاهم «کمربنه» برده و نگهداری کردم که پس از دو سال بالغ شده و تخم‌گذاری کردند. همان زمان ماشین جوجه کشی خریده و بر اساس برنامه،‌ تولید انبوه را آغاز کرده و یک سوله دو هزار متری ساختم.

نخستین پرورش دهنده شترمرغ در ایران که به گفته خود، هزینه بسیاری برای ساخت واحد تولیدی انجام داده می‌افزاید: به دلیل مشکلات متعدد چون نبود حمایت‌های دولتی، نبود صنایع تبدیلی و جانیفتادن این صنعت پس از چند سال دچار مشکل شده و نبود افراد معتمد برای اداره واحد هم بر مشکلاتم افزود.

از آن جا که خودم در تهران ساکن بودم؛ اداره کار و فروش و پرورش را به برخی از اقوام و دوستان سپردم، اما متاسفانه آن‌ها از حسن نیت من سوء‌استفاده کرده و برند پرورش شترمرغ را به نام خودشان تبلیغ می‌کردند.

متاسفانه در دوره فعالیت واحد پرورش شترمرغ برای ثبت این برند به نام استان همدان، حمایتی از من نشد و اکنون خیلی‌ها مدعی این کار هستند در‌حالی‌که بسیاری از پرورش دهندگان شترمرغ در استان، روش کار را از من یادگرفته و جوجه را از خودم خریداری می‌کردند.

نبود صنایع تبدیلی و تعاونی مستقل؛ درد کهنه شترمرغداران

استان همدان که نخستین بار، پذیرای این پرنده بزرگ‌جثه بوده از مناطقی است که واحدهای بسیاری در زمینه پرورش شترمرغ دارد و نوع مولد و پرواری آن را تولید می‌کند، اما با گذشت بیش از 20 سال از تولید این پرنده، هنوز صنایع تبدیلی متناسب با آن راه‌اندازی نشده است.

درحالی‌که با بهره‌گیری از ذوق و هنر می‌توان از بخش‌های مختلف این پرنده استفاده کرده و چرم آن قابلیت فراوانی برای استفاده دارد. تخم، ناخن و پر این پرنده هم با اندکی هنرنمایی، قابلیت تبدیل شدن به وسایل تزئینی را داشته و در برخی استان‌ها چون اصفهان این کار انجام می‌شود.

گرچه نخستین واحد پرورش شترمرغ در استان تعطیل شده، اما واحدهای متعددی این صنعت را ادامه داده و به گفته مسئولان 11 واحد فعال در استان وجود دارد.

حسین مرادی، از فعالان این صنعت است که از سال 92 با راهنمایی غلامعلی ابراهیمی، پیشکسوت پرورش شترمرغ، کار خود را آغاز کرده و هم اکنون به تولید جوجه مولد و پرواری مشغول است.

وی که به‌طور مستقیم برای 11 نفر و غیر مستقیم برای 50 نفر شغل ایجاد کرده به تسنیم می‌گوید: پرورش شتر مرغ کار مناسبی است به شرط آنکه شرایط لازم فراهم شود.

مرادی می‌افزاید: هر پرنده نزدیک به 80 کیلو وزن دارد که یک سوم آن به عنوان گوشت مصرف می‌شود. اما در همدان، کشتارگاه مخصوص این پرنده وجود ندارد درحالی‌که اگر باشد می‌توان گوشت تولیدی را با بسته‌بندی مناسب به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور صادر کرد.

وی با گلایه از نبود صنایع تبدیلی متناسب در کنار واحدهای پرورش شترمرغ تصریح می‌کند: برخی پوکه تخم‌ها را برای اصفهان می‌خرند و پوست پرنده هم که چرم با ارزشی دارد یا دورریخته شده یا از استان خارج می‌شود.

این پرورش دهنده شترمرغ در استان همدان مطرح می‌کند: پرورش این پرنده، سود خوبی دارد و به دلیل ارزش غذایی بالا و کلسترول پایین می‌تواند جایگزین گاوداری‌ها شود، اما هنوز آن چنان که باید رونق ندارد و بیشتر استان‌ها از نبود کشتارگاه تخصصی رنج می‌برند.

مرادی با اشاره به مشکلات خود برای تأمین نهاده‌های لازم برای پرندگان بیان می‌کند: نبود تعاونی مستقل برای شترمرغداران از مهم‌ترین ددغه‌های ما است و اگر تشکیل شود هم به تولید نظم داده و هم می‌توان صنایع تبدیلی را ایجاد کرد.

وی اعلام می‌کند: که در جاده آورزمان-ملایر مشغول به کار است؛ دوری مسیر را از دیگر مشکلات فعالان این رشته عنوان کرده و می‌گوید: اداره‌های جهاد کشاورزی، اختیار لازم برای رسیدگی به کارهای ما را نداشته و هر بار برای پیگیری کار باید به مرکز استان بیاییم.

تشکیل تعاونی بسته به همت تولیدکنندگان است

سرپرست معاونت دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این‌باره می‌گوید: 16 واحد دارای مجوز برای پرورش شترمرغ در همدان وجود دارد که از این تعداد 5 واحد مولد و 11 واحد نوع پرواری این پرنده را پرورش می‌دهند.

علیرضا قره گوزلو می‌افزاید: از 16 واحد 5 مورد غیرفعال بوده و هم اکنون ظرفیت پرورش 2103 قطعه پرواری و 315 قطعه مولد در آن وجود دارد.

وی، پرورش شترمرغ را نسبت به سایر طیور، راحت‌تر دانسته و می‌افزاید: برای این کار، سرمایه کمتری نسبت به پرورش مرغ نیاز است و کمتر هم دچار بیماری می‌شود.

سرپرست معاونت دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان عنوان می‌کند: شترمرغ تا 50 سال عمر اقتصادی داشته و ارزش غذایی گوشت آن هم با کلسترول پایین‌تر از گوشت گاو و آهن و مس بالا قابل توجه است.

قره گوزلو بیان می‌کند: این پرنده برای استفاده ضایعات کشاورزی و پاکسازی محیط زیست هم ارزشمند بوده و موجودی همه‌چیز خوار است.

وی از آمادگی جهاد کشاورزی برای تشکیل تعاونی شترمرغداران خبر داده و مطرح می‌کند: جلساتی با تولیدکنندگان گذاشته و از مزایای این کار گفتیم، اما خودشان همتی ندارند.

قره گوزلو تصریح می‌کند: در حال حاضر، تولیدکنندگان شترمرغ زیر نظر اتحادیه مرغداران فعالیت کرده و نهاده‌های موردنظرشان را تأمین می‌کنند و اگر خودشان پیگیر باشند؛ تعاونی مستقل را برای آن‌ها تشکیل می‌دهیم.

وی می‌افزاید: با راه‌اندازی این اتحادیه می‌توان قدم‌های مثبتی برای درآمدزایی بیشتر از شترمرغ برداشت و پوست و چرم و تخم و پر آن به جای دور ریختن یا خارج شدن از استان در این‌جا مورد استفاده قرارگیرد.

قره گوزلو می‌گوید: با تشکیل تعاونی، ضمن برگزاری دوره‌های آموزش برای علاقه‌مندان به‌پرورش شترمرغ، کارگاه‌های آموزشی برای هنرجویان را برگزار کرده و برای کشتار و بسته‌بندی بهتر هم به تولیدکنندگان کمک می‌کنیم.

به گزارش تسنیم، پرورش شترمرغ صنعتی پرسود است که با حمایت از آن می‌توان زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد. رویایی که تحقق به همت مسئولان و راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی و  ایجاد زیرساخت‌های مرتبط نیاز دارد.

گزارش: سمیه مظاهری

انتهای پیام/744/ی