«سفالگری»؛ یادگار هزاره سوم پیش از میلاد در گناباد/ زمینه صادرات سفال فراهم شده است

ابوالفضل مکرمی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در مشهدمقدس اظهار داشت: جلسه شورای انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی با حضور مسئولان شهرستان گناباد در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد و تقاضای ملی‌شدن روستای مند گناباد بررسی و تصویب شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: در روستای مند بیش از 54 کارگاه شناسه‌دار سفالگری وجود دارد که در این کارگاه‌ها بیش از 140 نفر به صورت مستقیم و بیش از500 نفر به صورت غیرمستقیم در رشته‌های سفالگری، سفال رولعابی، طراحی و نقاشی روی سفال، کاشی لعابی، کاشی هفت‌رنگ، پارچه بافی، گلیم بافی فعالیت دارند، هم‌چنین در چند سال اخیر برخی در رشته میناکاری نیز مشغول فعالیت شده‌اند.

وی تعداد پیشکسوتان سفال مند گناباد را 42 نفر اعلام کرد و اظهار کرد:  140 صنعتگر فعال در رشته سفال در 14 کارگاه بزرگ و 11 کارگاه کوچک فعالیت می‌کنند.

مکرمی‌فر تصریح کرد: بازارچه‎های دائمی یکی از روش‌های معرفی و عرضه محصولات صنایع دستی است که برای فروش سفال مند گناباد یک بازارچه دائمی صنایع دستی  واقع در سه راهی مند و و حدود چهار نمایشگاه فصلی قنات قصبه، روستای هدف گردشگری ریاب، بیلند و باغ آسیا  در شهرستان گناباد فعال است.

وی یادآور شد:  علاوه بر بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های فصلی تعداد 18 فروشگاه صنایع دستی در شهرستان گناباد سفال مند را به فروش می‌رسانند. سفال مند گناباد در عرصه نمایشگاه‌ها نیز فعال بوده و در 34 نمایشگاه داخلی و 5 نمایشگاه خارجی حضور داشته است.

مکرمی‌فر درباره صادرات سفال مند اظهار کرد: این محصول بیشتر به کشور‌های افغانستان و پاکستان بوده و سفالگران روستای مندگناباد تا کنون در نمایشگاههای کشورهای همسایه همچون افغانستان، پاکستان و عراق شرکت کرده‌اند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی درباره اقدامات انجام شده در راستای توسعه و ترویج سفال مند گناباد گفت: المان‌ها و تابلوهای تبلیغاتی مختلف از هنر سفالگری در میادین اصلی شهر گناباد نصب شده و طرح مطالعاتی بازارچه سفال و صنایع دستی این شهرستان در حال اقدام است.

مکرمی‌فر افزود: طراحی و نمونه سازی 5 محصول، تدوین پرونده مهراصالت ملی، یک نشان مرغوبیت بین‌المللی، تهیه دو پرونده تدوین استانداردملی و تولید 45 دقیقه فیلم آموزشی از دیگر اقدامات در زمینه توسعه و ترویج است.

وی ادامه داد: در شهرستان گناباد انجمن‌های مردم نهاد ‌چون انجمن‌های میراث فرهنگی، سرای گناباد در زمینه صنایع دستی فعال‌اند و در نمایشگاه‌های مختلف برای معرفی صنایع دستی شهرستان به خصوص سفال حضوری فعال دارند.

وی با اشاره به قدمت و تاریخچه سفال‌سازی و سفالگری در گناباد اظهار کرد: بررسی‌های باستان شناسی در گناباد نشان داده که حداقل از هزاره سوم پیش از میلاد سفالگری در این منطقه رواج داشته است. کارگاه‌های سفالگری گناباد از آن تاریخ تا زمان حاضر توانسته‌اند به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

مکرمی‌فر تصریح کرد: سفال‌های پراکنده محوطه های باستانی و جمع‌آوری شده از لایه‌های تمدنی به‌دنبال حفاری‌های باستان‌شناسی تا اواخر دوران صفویه، همانند سفال‌های دیگر محوطه‌ها و زیستگاه‌های خراسان بوده و وجه مشخصی ندارند؛ اما از اوایل قرن دوازدهم هجری نوعی سفال جدید با ویژگی‌های خاص در گناباد ظاهر شده که درکارگاههای متعدد روستای مند (Mend) واقع در حاشیه شمالی شهر گناباد ساخته می شود که آن رابه نام «سفال مند» می شناسند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: سفال «مند» از نظر ترکیب مواد، فرم و تزیین همانند سفال میبد یزد و اصطهبان فارس و حاکی از همبستگی فرهنگی و هنری آن دو منطقه با گناباد است. این احتمال را نمی توان نادیده گرفت که هنر سفالگری مند گناباد از یزد به این دیار آمده باشد.

مکرمی‌فر تصریح کرد:  مرحوم دکتر عباس زمانی به نقل از ریش سفیدان محلی نوشته که «ده کنونی مند در حدود 280 سال قبل ایجاد شده و مقارن تشکیل آبادی فعلی شخصی به نام «ابوعلی کلاه لته پاچوبه» از هرات و به احتمال ضعیف از فردوس وارد شده و کارگاه سفال‌سازی دایر کرده و رفته، و سایر ساکنان مند این هنر را از او فرا گرفته و تاکنون ادامه داده اند». اما تا آنجا که بررسی محوطه های باستانی فردوس و مطالعه سفالینه محوطه‌های باستانی اطراف هرات و نقاط مرزی شرق خراسان نشان داده است سفالی از نوع سفال مند در‌آن مکان ها مشاهده نشده است.

وی بیان کرد: در صورتی که سفالهای شهرضا در اصفهان و میبد در یزد چنان شباهتی با سفال مند گناباد دارند که تشخیص آنها از هم مشکل است. ظروف سفالی شهرضا با خاک سفید ساخته شده یا دارای لعاب آبی و فیروزه ای یکرنگ است یا دارای نقش‌هایی به رنگ سیاه به صورت خطوط و طرح‌هایی ظریف شامل گل و برگ و تصویر ماهی و پرنده و حیوانات دیگر که تمام سطح ظروف را می‌پوشاند و روی نقوش با لعاب شفاف پوشانده می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی یادآور شد: پیش از این روستا بسک تربت حیدریه به عنوان روستای ملی صنایع دستی در رشته ابریشم کشی انتخاب شده بود و مند گناباد دومین روستای ملی صنایع دستی استان خراسان رضوی است.

انتهای پیام/282/ ز