بی‌پناهی میراث ناملموس سبلان در همهمه‌ای به نام توسعه؛ مقاومت در مقابل مخالفت کارشناس
گروه استانها- طرح‌های به ظاهر توسعه محور پیرامون کوه سبلان در حالی به جان مهمترین سرمایه طبیعی این استان افتاده که سیلی از مخالفت کارشناسان را به دنبال دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم ازاردبیل، بعد از توجه کارشناسان و مردم به مقوله جاذبه‌های گردشگری اردبیل، مهمترین دغدغه کارشناسان بی‌توجهی به مواهب سبلان و سرمایه‌های معنوی و طبیعی آن بوده است. از یک طرف سبلان در تیتر جاذبه‌های طبیعی اردبیل جا خوش می‌کرد و از طرف دیگر تیغ تیزی به جان مواهب آن افتاده بود.
نه تنها تا به امروز طرح جامعی برای مدیریت سومین قله مرتفع کشور عملیاتی نشده است بلکه بخش عمده‌ای از مواهب آن رو به نابودی است.
در هفته‌های اخیر نیز اخبار جاده کشی در دامنه‌های جنوبی سبلان دل کارشناسان را به درد آورد. اصحاب رسانه اعتراض علنی خود را اعلام کردند و فعالان مردم نهاد از دستگاه قضائی استان استمداد طلبیدند.
کارشناسان محیط زیست جلسه مشترکی با استاندار اردبیل برگزار کردند و با طرح واقعیت‌ها و پیش‌بینی آینده اجرای این طرح صراحتا در خصوص عواقب آن هشدار دادند.
موضوعی که از قضا با مقاومت مسئولان مواجه شده و به نظر می‌رسد پروژه جاده کشی برای پیست اسکی و هتل در مجاورت پیست اسکی آلوارس در هر صورت عملی خواهد شد. اما کارشناسان چرا با اجرای پروژه‌ای که به نظر می‌رسد اقتصاد گردشگری را تقویت کرده و شاید بیش از گذشته سبلان را معرفی کند مخالف هستند.
تخریب قابل توجه منظر طبیعی و محیط زیست
عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی در این زمینه گفت: جاده کشی در طبیعت به منزله نقطه پایانی برای طبیعت محسوب می‌شود و جایی که جاده‌ها به پایان می‌رسند، طبیعت آغاز می‌شود.
کیومرث سفیدی تصریح کرد: جاده کشی به این شکل در دامنه کوه سبلان بی شک تخریب بی بازگشت طبیعت و محیط زیست را به دنبال داشته و اکوسیستم کوهستان را مختل خواهد کرد.
وی تاکید کرد: بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری به مرور زمان وقتی زیستگاه خود را در تهدید و در معرض دست درازی انسان ببینند از بین می‌روند.
همچنین دانشیار مرتع و آبخیزداری معتقد است در مقابل سود اقتصادی که ممکن است از قبل اجرای پروژه‌هایی از این دست حاصل شود، سطح تخریب طبیعت بالا و بی بازگشت است.
رئوف مصطفی‌زاده معتقد است در واقع درآمد اقتصادی قابل مقایسه با کاهش ارزش اکوسیستم و تنوع زیستی نیست و زمانی که ما نسبت به تخریب طبیعت اقدام کنیم اثرات آن بی بازگشت است.
ساخت جاده مقدمه تخریب‌های دیگر
نگرانی کارشناسان محیط زیست به جا و معقول است. زمانی محیط زیست استان موضوع طرح جامع مدیریت سبلان را مطرح کرد. با وجود تصویب آن این طرح هیچ گاه اجرا نشد و سبلان همچنان بدون برنامه و محافظت شاهد اجرای پروژه‌های مختلف است.
یکی از ساکنان روستای آلوارس معتقد است جاده سازی موجب می‌شود تا رفت و آمدها به این منطقه افزایش پیدا کند و در ادامه شاید هتل و اقامتگاه هم ساخته شود.
رحمتی افزود: هر چند در ظاهر این وضعیت باعث می‌شود روستاییان پولی به جیب بزنند اما حیات روستا به طبیعت این منطقه وابسته است و با تخریب آن شاید در آینده بسیاری از روستاییان شغل خود را تغییر داده و یا از این منطقه مهاجرت کنند.
در عین حال فعال محیط زیست معتقد است آن چیزی که تحت عنوان کمربند طلایی به دور سبلان کشیده شده بیشتر کمربند مرگ است.
مسعود لاهوت با بیان اینکه جاده کشی هیچ پیوست محیط زیستی ندارد، تاکید کرد: با احداث این جاده، ثبت این اثر طبیعی در فهرست آثار جهانی یونسکو با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
وی افزود: متاسفانه در سال‌های اخیر این کوه شاهد تکه تکه شدن زیستگاه‌های خود بوده و ابعاد این تخریب حتی بعد از احداث این جاده و ارائه مجوز برای کسب و کارهای بومی محلی و ایجاد سازه‌های ساختمانی و تفرج گردشگران به مراتب بیشتر خواهد شد.
تاثیر منفی بر زیست بوم مغایر توسعه پایدار
لاهوت متذکر شد: این نگاه به توسعه بیانگر فهم نادرست از رابطه انسان با زیست بوم خود دارد و متاسفانه مسئولان حاضر به تغییر دیدگاه خود پیرامون مفهوم توسعه نیستند.
این اظهارات زمانی قابل توجه است که به نظر می‌رسد برخی پروژه‌های عمرانی که در ظاهر توسعه اقتصادی را به دنبال دارد، میراث معنوی و حیات زیست بوم را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.
یکی دیگر از ساکنان این منطقه معتقد است سبلان به عنوان میراث‌دار نسل‌ها بوده و صرفا یک اثر طبیعی نیست.
مرتضایی تاکید کرد: با تخریب طبیعت و جاده کشی که در ادامه ساخت و سازهای دیگر را به دنبال دارد در واقع یادگار و میراث معنوی سبلان مخدوش می‌شود.
فعال گردشگری نیز معتقد است سبلان بیش از آن که یک کوه باشد در این خطه یک مکان مقدس با میراث ناملموس است.
فیاضی افزود: این کوه در فرهنگ، باورها و فولکلور ما جایگاه رفیع و عمیقی دارد و با جاده کشی در واقع حال و هوای معنوی این مکان مقدس مخدوش می‌شود.
وی تاکید کرد: مسئولان با یک محاسبه سرانگشتی می‌توانند پی ببرند که چه چیزی را از دست می‌دهیم تا چه چیزی به دست آید و به واقع اجرای چنین پروژه‌هایی حتی برای توسعه گردشگری مناسب نیست.
فعال گردشگری معتقد است به سادگی می‌شد مسیرهای جایگزین با تخریب‌های کمتر محیط زیست در نظر گرفت اما جاده کشی در دامنه جنوبی به طول 3 کیلومتر تخریب گسترده منظر و میراث ناملموس را به دنبال دارد.
مقاومت در اجرای پروژه با وجود مخالفت‌ها
تمامی نقدهای وارده به پروژه های عمرانی پیرامون سبلان در حالی است که استاندار اردبیل اعلام کرده ارزیابی‌های زیست محیطی را در تمامی پروژه های عمرانی مدنظر قرار می‌دهد.
اکبر بهنام جو که در روزهای اخیر با خیل عظیمی از انتقادها روبه‌رو شده و بارها پیرامون جاده کشی در کوه سبلان تشکیل جلسه داده است، در حالی اعمال نظر متخصصان را وعده داده که به نظر می‌رسد در نهایت این پروژه را به اتمام خواهد رساند.
وی در بازدید از این پروژه با بیان اینکه جاده کشی به پیست اسکی تامین اعتبار شده است، افزود: این طرح با هدف توسعه گردشگری استان انجام می‌شود.
سبلان سومین قله مرتفع کشور است. نام آن «ساو+آلان» به معنی گیرنده الهام و پیام و برگرفته از باوری کهن است که زرتشت پیامبر در این کوه رسالت خود را عهده دار شده است.
سبلان مأمن شخصیت‌های مقدسی در طول حیات بشری بوده و انسان‌های آزاده‌ای مدت‌ها در دامنه‌ها و ارتفاعات آن زیسته‌اند. تمام ادبیات این خطه از سبلان به عنوان کوهی مقدس و محل شکل گیری اتفاقات مهم یاد کرده است. این کوه رفیع زیستگاه عشایر و روستاییان است و به برکت آن صدها آبگرم در گستره شهرهای استان اردبیل شکل گرفته است.
اما زمانی که اردبیل را از نظر می‌گذرانیم نخستین اشتباه مدیریتی این استان جاده کشی در سبلان محسوب نمی‌شود. انتخاب اشتباه محل فرودگاه اردبیل، جاده‌سازی با تخریب محیط زیست در سرچم، بی توجهی به آق داغ و تخریب‌های گسترده در فندقلو به اسم پروژه‌های گردشگری در تاریخ این استان ثبت شده است. آیا این درجه از اعتراض، مسئولان را به خود آورده و در پروژه‌های دیگر برنامه‌ریزی صحیح با رویکرد توسعه پایدار را مدنظر قرار خواهند داد؟
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ح
