یادداشت نویسنده ترکیه‌ای درباره ۴ موضوع خارج از کنترل اردوغان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با آن که نظام سیاسی پارلمانی ترکیه به مدل ریاستی تغییر داده شده و چند سال از عمر آن گذشته است، اما هنوز هم شمار قابل توجهی از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی ترکیه، منتقد نظام ریاستی هستند و بر این باورند که تمرکز قدرت بدون نظارت در دستان یک رئیس جمهور حزبی، برای آینده ترکیه خطرناک است و موجب آن می شود که کنترل بسیاری از امور، از دست رئیس جمهور، خارج شود.

مراد یتکین از تحلیلگران مشهور، که حالا چند سالی است کار در روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی را کنار گذاشته و پایگاه اینترنتی شخصی خود را به نام «یتکین ریپورت» تاسیس کرده، یکی از منتقدین وضعیت موجود است.

او در تازه ترین تحلیل خود، به این پرداخته که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، با وجود برخورداری از قدرت و اختیارات فراوان، در چند حوزه حساس و مهم، در شرایطی قرار گرفته که روند تحولات، از کنترل او خارج شده است. 

حوزه هایی که از کنترل اردوغان، خارج شده اند

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به دنبال آن است که بر همه اقشار مردم ترکیه تاثیر بگذارد. درست در شرایطی که او اعلام می کند، همه چیز تحت کنترل است، نمی تواند این واقعیت را ببیند که کنترل برخی از حوزه های مهم و بسیار حساس از دستان او خارج شده است.

بگذارید سخن را دراز نکنم و چند مثال دم دست بیاورم که همگی نشان دهنده نارسایی قدرت رئیس جمهور برای مهار و کنترل برخی صحنه های مهم است. 

دردسرهای مبارزه خارج از کنترل با ویروس کرونا

اگر تا دیروز، فقط نگران شیوع مجدد و گسترده تر شدن ویروس کرونا بودیم، حالا مشکل دیگری داریم که عبارت است از تاثیر منفی امواج جدید شیوع ویروس بر وضعیت روحی و عاطفی مردم در سراسر کشور.

در ماههای بهار، تدابیر کنترل و قرنطینه، حتی با وجود همه نواقص و نارسایی ها، موجب آن شد که شیوع کرونا در کشور کنترل شود. اما در آغاز و میانه تابستان، با لابیگری و فشار بخش های مهم تجارت و توریسم، بخش مهمی از تدابیر و ممنوعیت ها را برداشتند و حالا، مجدداً شاهد انفجار شیوع هستیم.

فخرالدین کوجا وزیر بهداشت ملی کشور اعلام کرده بود که ترکیه موج اول را پشت سر گذاشته و برای رویارویی با موج دوم هم در اوج آمادگی است. اما شرایط به گونه ای دیگر پیش رفت.

حالا ما در شرایطی هستیم که بر اساس نتایج نظرسنجی میدانی شرکت متروپول، نزدیک به 60 درصد از مردم ترکیه، به بیان آمارهای روزانه ای که توسط وزارت بهداشت در اختیار افکار عمومی گذاشته می شود، اعتماد ندارد. این در حالی است که تا  همین چند ماه پیش، میزان اعتماد مردم به این آمارها، در سطح 70 درصد بود.

اردوغان و تیم نزدیک او در کاخ ریاست جمهوری بش تپه، در واقع در قصر عاج هستند. اما در استانبول، از کارگر و شهروند و رهگذر گرفته تا نماینده مجلس و رهبر احزاب، همه در حال مبتلا شدن به کرونا هستند.

تا دیروز، از کنترل مصونیت گله ای صحبت می شد و حالا همه شاهد این هستیم که  عملاً، کنترلی نمانده است. در واقع، اردوغان به نظر رای دهندگان خود بها داد که باز بودن مغازه و بازار برایشان مهم بود و از این  منطق تبعیت کرد که بگذار مغازه ما باز باشد، هزینه و تاوانش هر چه هست، اهمیتی ندارد.

اردوغان، در این وادی، ترجیح می دهد صرفاً از ماسک حرف بزند و مسئولیت را بر گردن شهروندانی بیندازد که ماسک نبسته اند! آن هم در شرایطی که همان ارتش پرسنل درمان که اردوغان و همسرش از بالکن کاخ ریاست جمهوری برایشان دست زده بودند، در برابر هجوم کرونا، روزهای سختی را سپری می کند.

تداوم سقوط ارزش لیره در برابر دلار

اردوغان هنوز هم به شکل تمام قد پشت سر داماد ارشد خود برات آلبایراک ایستاده و او را در مقام وزیر خزانه و دارایی، مورد حمایت خود قرار می دهد.

برای آن که دست آلبایراک در اقدامات و تصمیمات اقتصادی باز باشد، در سال 2018 میلادی و در آغاز دوران مسئولیت، خزانه و امور مالی را با هم تلفیق کردند تا جناب وزیر اختیارات گسترده داشته باشد و علاوه بر خزانه،  بانک مرکزی و سازمان ملی آمار را هم در زیر مجموعه وزارت او جای دادند.

به همین خاطر است که مداوماً، آمارهای مثبت در مورد اقتصاد منتشر می شود! آنها برای خودشان یک مرز و خط روانی تعریف کرده بودند که بر مبنای آن، نمی خواستند اجازه دهند که دلار آمریکا در ترکیه، به مرز 7 لیره نزدیک شود.

برای حفظ این تعادل، میلیاردها دلار از خزانه بانک های دولتی کشور به بازار تزریق شد تا دلار ارزان بماند و به 7 لیره نرسید! اما این خط  روانی و این تزریق مداوم نتیجه نداد و دلار از 7 لیره هم گذشت و به 7 و نیم رسید!

در چنین شرایط سخت مالی و ارزی، دولت متعهد شده که به 5 پیمانکار دوست و آشنا – از ترس دادستان ها نمی گویم 5 باند و رانت نزدیک به دولت – پولهای کلانی بدهد.

چرا؟ چون قبلاً در اسناد مناقصه عمرانی متعهد شده که مثلاً اگر عوارض فلان پل در مدت 6 ماه از مرز معینی کمتر باشد، دولت این مبلغ را از خزانه جبران کند! همین کار را برای فرودگاهها هم کرده اند و در شرایطی که به خاطر کرونا، صدها میلیون دلار از درآمد عوارضی فرودگاهها و پل ها از دست رفته، دولت همه اینها را از جیب مردم جبران کرده تا پیمانکاران خم به ابرو نیاورند.

حالا لابی پوشاک و عمران هم به دنبال آن هستند که محصولات خود را با پول کم ارزش لیره تولید کنند و به ارز گران قیمت دلار و یورو به فروش برسانند و از فضای کرونا، به بهترین شکل ممکن به نفع خود استفاده کنند.

یعنی صادرات به یورو و دلار، به نفع این گروه است. بر عکس واردکنندگان، که کالای خود را با دلار و یورو خریده ­اند و به لیره می فروشند و طبیعتاً خواهان آن هستند که لیره ارزش بیشتری پیدا کند. دولت هم در این میان فقط به نفع مالیات است، کاری به افزایش قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم ندارد و اقتصاد، از کنترل رئیس جمهور، خارج شده است.

فراز  و نشیب در سیاست خارجی

اردوغان، به خاطر کودتای سیسی و شکستی که بر دولت محمد مرسی تحمیل شد، علیه مصر موضع گرفت و روابط دیپلماتیک متوقف شد.

وی در مجامع دیپلماسی جهانی هم حاضر نیست زیر سقف و داخل سالنی حضور داشته باشد که سیسی هم آنجا نشسته و غذا می خورد! خوب... در چنین شرایطی، چرا از کودتاگران مالی حمایت می کنیم؟ اگر کودتا بد است، قاعدتاً باید هم در مصر بد باشد و هم در مالی.

در بیستم آگوست، ترکیه نخستین کشوری بود که از کودتاگران مالی حمایت کرد و مولود چاووش اوغلو، با وجود خطرات دوران کرونا، سریعاً خود را به آنجا رساند.

در ماجرای اختلاف و تنش با یونان، با وجود آن که حق با ترکیه است، اما دیپلماسی تند و خشن اردوغان، موجب آن شده که کسی درد ما را نفهمد و ما را درک نکند.

در پرونده سوریه، باز هم با روسیه اختلاف پیدا کرده ایم. در لیبی، از دولت حمایت کردیم اما باز هم به خاطر روسیه مجبور شدیم پا روی ترمز بگذاریم. به جای آن که به آمریکا و اروپا ضریب بدهیم، بسیار به روسیه نزدیک شده ایم و امیدوارم هزینه چنین رویکردی برایمان سنگین تمام نشود.

دولت، در معرض تهدید طریقت ها

اردوغان که در استانبول و آنکارا، شهرداری های خود را از دست داده و نتیجه را در برابر حزب جمهوری خلق واگذار کرد، به خوبی دریافته که بخش قابل توجهی از آرای خود را در این دو کلانشهر مهم از دست داده است.

به همین خاطر به دنبال جلب رای طریقت های دینی و گروه و جماعات اسلامی است و آنان نیز از میزان رای و پایگاه اجتماعی خود در برابر دولت، به عنوان یک ابزار فشار و تهدید استفاده می کنند.

این در حالی است که برخی از این گروه ها و طریقت ها، به شدت مدافع ایده هایی همچون احیای خلافت، لغو قرارداد اجتماعی استانبول، ایده های ترویج خشونت علیه زنان و باورهای منفی دیگر هستند و درست همچون سرناچی هایی که تا پول ندهی نمی نوازند، برای اردوغان تبدیل به دردسرهای جدیدی شده اند.

آنها با نفوذ در سازمان دیانت و نهادهای دیگر، جامعه را به سوی رادیکالیسم می برند و علیه مبانی جهوریت، آزادی زنان و مفاهیم سیاسی دیگر، مشکل جدی به وجود می آورند.

این ها تنها چند نمونه محدود از مصادیقی است که نشان می هد کنترل امور از دست رئیس جمهور خارج شده است. شما هم می توانید موارد دیگری را بیفزایید.

واقعیت این است که در نظام ریاستی جدید، کل قدرت در دست رئیس جمهور جمع شده و تمام تصمیمات، نیاز به حکم نهایی او دارد و در چنین شرایطی، نظر وزرا، مجلس و دیگر نهادها اهمیتی ندارد.

در نتیجه باید گفت یکی از اصلی ترین دلایلی که موجب شکل گیری این فضا شده، همین مساله یعنی تمرکز قدرت بدون نظارت در دست اردوغان است.

منبع: yetkinreport

انتهای پیام/