علیرضا اسحاقی: به مدیری در تلویزیون گفتم باید سرِ پل صراط جواب شهدا را بدهید/ سیدجواد هاشمی: اگر بگذارند باز هم دوست دارم شهید بشوم + فیلم
قدیمی‌های دفاع‌مقدس گلایه دارند که سینمایی‌ها و تلویزیونی‌ها کم‌کاری کرده‌اند و اگر کماکان غفلت‌ها پا برجا بماند نسلی خواهند آمد و دفاعِ‌مقدسی با تحریف فراوان به نسل جدید عرضه می‌کنند. در این میزگرد به همه ابعادِ این غفلت پرداخته شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دفاع مقدسِ امسال بیش از هر موقع دیگری از لحاظ ساخت کارهای دفاع‌مقدسی چه در قاب سیما و چه روی پرده سینما مهجورتر است. با فیلم‌سازان و هنرمندان کاربلد گفت‌وگو می‌کردیم، چند عبارت ردوبدل می‌شد؛ کم‌کاری، تحریف و خانه‌نشینی. یکی از این کاربلدها علیرضا اسحاقی است که کارهایی مثل "بهترین تابستان من" را نوشته و بازی کرده است.
سکانس‌هایش با رضا ایرانمنش در فیلم "دکل" از یاد نمی‌رود، کارهایی مثل "بر بال فرشتگان"، "تونل" و "شب دهم" و حتی "مدیترانه" سال گذشته را نمی‌توان فراموش کرد، اما بسیاری این سؤال را داشتند؛ چرا او و قدیمی‌های این عرصه که جنگ و فضای جنگ را لمس کردند آرام آرام از سینما و کارهای تلویزیونی جنگی کنار گذاشه شدند؟
یکی از نکاتی که در لابه‌لای این میزگرد تصویری به‌طور جدّی بحث شد توجه فیلم‌سازان به قهرمان‌سازی‌های هالیوودی و فراموش شدن قهرمانان جنگی و نپرداختن به سبک زندگی شهدا بود، در اینجا سیدجواد هاشمی دیگر شخصیتی که در میزگرد با او گفت‌وگو داشتیم هشدار داد که "اگر ما نسازیم و به این شهدا و مباحثِ واقعی جنگ کماکان توجه نکنیم، نسلی خواهند آمد که دفاع مقدسِ دیگری می‌سازند."
مشروح این میزگرد (این گفت‌وگو) که به‌دلیل شرایط کرونا نتوانستیم به‌صورت حضوری داشته باشیم و در فضای مجازی این اتفاق افتاد همراه با فیلم در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
باید وارد جزئیات دفاع مقدس شویم
* بگذارید سؤالات را با هشدار جدّی مقام معظم رهبری آغاز کنیم که تحریف دفاعِ مقدس جدّی است، حتماً کنار نگارش خاطرات و وصیت‌نامه‌های شهدا، جای ساخت مستندهای واقعی، فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی خالی است، نظر شما در این باره چیست؟
سیدجواد هاشمی: رهبری سه بار مطرح کردند "مراقب تحریف دفاع مقدس باشید". من فکر می‌کنم علاوه بر کلیات به جزئیات هم باید بپردازیم، چرا که یک‌سری از جزئیات در دفاع مقدس وجود دارند که حیف است ماندگار نشوند. با آثار ادبی و نوشتاری به‌صورت ثبت‌نگار می‌توان تاریخ و یادگارهای جنگ را ماندگار کرد اما باید سینما و تلویزیون دایرةالمعارفی از جنگ در معرض نگاه مخاطب قرار دهند که دفاع مقدس آن‌طور که بوده و واقعیت داشته است، باقی بماند.
رهبری فرمودند متن از همه‌چیز مهمتر است
ایشان در بخش هنری به تئاتر تأکید داشتند که نویسندگان خوبی، نمایشنامه‌های دلچسبی را به‌نگارش درآورند و روی صحنه بیاورند، باید مسائل جزئی در این میان جدّی گرفته شود، باید حواس‌مان باشد در این میان خدای‌ناکرده اتفاقات واقعی از بین نروند. رهبری فرمودند متن از همه‌چیز مهمتر است، بنابراین باید روی متون نمایشی و فیلمنامهها با ظرافت و دقت، نظارت کرد تا خدای‌ناکرده با اغراق و غفلت، تحریف اتفاق نیفتد.
ماجرای شهادت مهدی نریمان و فیلم "پرواز در شب"
نباید کار نمایشی ساخته و پرداخته نویسندگان باشد، بلکه آنچه در دفاع مقدس اتفاق افتاده است به قابِ سیما و پرده سینما برسد. ما در اوایل جنگ فیلم‌هایی مثل "پرواز در شب" داشتیم که برایم جالب بود شهید مهدی نریمان با بیش از 30 تیر به شهادت رسیده است اما نقش اصلی این فیلم (فرج‌الله سلحشور) با 9 تیر به شهادت می‌رسد، همان موقع تحقیق کردم که شهید نریمان بیش از 30 تیر خورده و به شهادت رسیده است.
ما قهرمانان عجیبی در دفاع مقدس داریم/ هالیوود قهرمان تخیّلی می‌سازد
به رسول ملاقلی‌پور گفتم "اتفاق واقعی‌اش این است که شهید نریمان 30 تیر بخورد و کسی باورش نمی‌شود". او گفت "نمی‌خواهیم قهرمان‌سازی کنیم"؛ و امروز متوجه می‌شویم که این رویکرد اشتباهی است، چرا که ما قهرمان داشتیم و باید واقعیت‌ها را بگوییم. واقعاً اگر شهید نریمان 30 تیر خورده است باید نشان دهیم. ما خیلی قهرمانان عجیبی در دفاع مقدس داریم که به آنها پرداخته نشده است. به‌خاطر اینکه قهرمان نسازیم و قهرمان‌پروری نکنیم دیگران قهرمانان غیرواقعی معرفی می‌کنند، همان کاری که هالیوود در دستور کارش قرار داده است و بنابر تخیّلاتش شخصیت‌هایی مثل ترمیناتور نشان می‌دهد که آدم‌های واقعی نیستند.
چرا همت را نمی‌سازیم؟
ما شهدایی داریم که می‌توانیم از زوایای مختلف زندگی‌شان آن‌طور را که هست بسازیم و آن وقت است که می‌توانیم ادعا کنیم دفاع مقدس نسبت به همه جنگ‌های عالم با وجود مشترکاتی، اما بی‌نظیر است. به‌اعتقاد من در مورد تحریف‌ها باید همه جوانب را درنظر گرفت. ما چرا همت را نمی‌سازیم؟ ما چرا شهید بروجردی را نمی‌سازیم؟ و خیلی از شهدایی مثل شهید محمود کریمی و شهید دستواره را نمی‌سازیم. ما شهدایی داریم که الگوهای تمام‌نشدنی دفاع مقدس‌اند.
هشدار سیدجواد هاشمی/ نسلی می‌آیند تحریف‌شده می‌آیند
این هشدار را بارها داده‌ام که اگر نسازیم نسلی خواهد آمد که خدای‌ناکرده، دفاع مقدسِ دیگری را در معرض نگاه مخاطب قرار خواهد داد. اینجا تحریف حتمی است. رهبر انقلاب هم فرمودند که "شما تا 20 سال دیگر زنده‌اید."، درست می‌فرمایند آدم‌های جنگ‌مان را باید تا دو دهه دیگر به تحرک وادار کنیم خاطراتشان را بنویسند. باید بایستند و واقعیت‌ها را عیناً، دقیق و سنجیده گردآوری کنند. مادر شهید علی‌اکبر صادقی که فرمانده‌ام بودند وقتی به شهادت رسید، مادرش بالای سرش حضور پیدا کرد و گفت "پسرم باید بخندد" و این شهید در قبر خندید.
می‌دانم شاید این‌ها معجزاتی است که موهوم به‌نظر برسد اما اگر خیلی از واقعیت‌ها را در قالب قصه و داستان، منسجم و درست روایت کنیم نه تحریف اتفاق می‌افتد و نه می‌گذاریم جامعه‌مان محو قهرمانان جعلی غربی‌ها شوند.
درها بسته است!
* آقای اسحاقی، چرا شما این روزها نویسندگی و کارگردانی و بازیگری را رها کرده‌اید و فقط درس می‌دهید؟
علیرضا اسحاقی: درها بسته است و سال‌ها نویسندگی کرده‌ام و بیکار نبوده‌ام، اما فرصتی که باید در اختیار من قرار داده می‌شد این اتفاق نیفتاد. اغلبِ فیلم‌نامه‌هایمان در سکوت قرار گرفته و رد شده است. باعث تأسف است در حالی که می‌بینیم هم در سینما و هم در تلویزیون کارهایی ساخته می‌شوند که من نسبت به آنها کمبودی نداریم و حتی به‌مراتب با اشراف بیشتر می‌توانیم فیلمنامهها و اتفاقات بهتری را فراهم کنیم کماکان در به‌روی‌مان بسته است.
همه لحظاتش برای آدم‌های جنگ محفوظ است
* این روزها بیشتر از زمان دیگری مطرح می‌شود که "آیا این جنگی که سینما و تلویزیون نمایش داده واقعی است؟"، شما که بیشتر در جنگ بودید آیا این واقعیت‌ها نمایش داده شده است؟
سیدجواد هاشمی: هر کاری بکنیم جنگ را نمی‌توان به‌صورت واقعی به‌تصویر کشید، جنگ اتفاق منحصربه‌فردی بود، همه لحظاتش برای آدم‌های جنگ محفوظ است، نمی‌توان آنچه را در دفاع مقدس اتفاق افتاد عیناً به‌تصویر کشید، همکاران، همراهان و همرزمان عرصه سینمای دفاع مقدس خیلی تلاش کردند.
جاهایی یادواره می‌روم که بخاری‌شان با نفت کار می‌کند
من بارها و مکرراً گفتم موضوعی وجود ندارد که در دفاع مقدس نبوده باشد، می‌توان عاشقانه‌هایی از دفاع مقدس بیرون کشید که در هیچ فیلمی در دنیا نظیر ندارد، اصلاً می‌توان دردهای ناگفته‌ای از دوران کودکی و نوجوانی شهدا گفت که اصلاً در آن خاکریز، جنگ و انفجار وجود نداشته باشد اما سرشار از اتفاقات جذاب اجتماعی باشد، چون بچه‌هایی که جنگ را اداره کردند بچه‌های جنوب شهر تهران و بچه‌های روستاهای دورافتاده بودند.
من جاهایی یادواره شهدا رفته‌ام که شهدای آنجا با سخت‌ترین شرایط زندگی کردند، هنوز خانواده‌های آنها از نفت برای بخاری‌هایشان استفاده می‌کنند، همین امروز فیلم دفاع‌مقدسی را در دل پدر شهید بسازیم تا زنده است.
خاطره‌ای از مادر شهید کشوری
* این اتفاق برای خیلی از خانواده‌های معظم شهدا افتاد؛ مادر شهید همت هم چندی پیش فوت کردند، جالب است بدانید همسر و مادر مکرمه شهید بابایی هم چند سال بعد از پخش "شوق پرواز" دار فانی را وداع گفتند، چقدر خوب است قبل از فوت، حتماً فیلمی از فرزندشان را در قابِ سیما یا روی پرده سینما مشاهده کنند.
سیدجواد هاشمی: مادر شهید کشوری به من گفت "خدا را شکر من زنده بودم و تو نقش پسر من را بازی کردی". وقتی بیمارستان بود به عیادت‌شان رفتم، به من گفتند "چقدر خوب که من تا وقتی بودم سریال "سیمرغ" ساخته شد."، گفتم "چقدر خداوند به من لطف داشت این نقش را بازی کردم"، و مادر شهید راضی بود، واقعاً حیف است، بیشتر از 125 هزار فیلم سینمایی و تلویزیونی می‌توان برای شهدای جنگ تحمیلی ساخت.
قرن جدید قرن جنگ روایت‌ها
علیرضا اسحاقی: جمله‌ای گفته می‌شود "قرن جدید قرن جنگ روایت‌ها است."، به‌لحاظ تکنولوژیک به ابزاری رسیده‌ایم که تشنه روایت تازه است، همین گوشی که 20 سال پیش وجود نداشت و امکان ثبت و ضبط اطلاعات، گفت‌وگوها و مسائل را به این شکل دارد. اگر به قبل برگردیم نمی‌توانستیم از قابلیت‌های تلویزیونی و سینمایی مثل امروز، بهره ببریم و بیشتر از کتاب و سخنرانی بهره‌برداری می‌شد، الآن آن‌قدر توسعه تکنولوژی زیاد شده و این توسعه نیازمند محتوا است. در زمان حاضر دنیا به‌سمت جنگ روایت‌های تازه می‌رود.
در روایت‌ها نتوانیم پیشتاز بمانیم با تحریف مواجهیم
اگر ما به هر دلیلی در این روایت‌ها نتوانیم پیشتاز بمانیم و نتوانیم اصالت و صداقت خودمان را حفظ کنیم قطعاً با تحریف روبه‌رو خواهیم بود. اگر فیلم دفاع‌مقدسی نسازیم دیگران می‌آیند با یک‌سری پرداخت‌های دروغین این فضا را عوض می‌کنند. امروز نه‌تنها دفاع مقدس در خطر تحریف قرار دارد بلکه جریان انقلاب و تاریخ پیش از انقلاب دستخوش تحریف شده است و دشمنان دارند با تاریخ‌سازی، افکار غلطی را به جوانان و نسل جدید ما می‌دهند. متأسفانه صداوسیما و سینمای ما طی 40 سال گذشته خیلی نسبت به انقلاب و جریان انقلاب کم‌کاری کرده‌اند، خیلی نسبت به دفاع مقدس کم‌کاری کرده‌اند.
چرا خاک‌خورده‌های این حوزه خانه‌نشین‌اند؟
چرا کسانی که در این حوزه خاک خورده‌اند و عمرشان را گذاشته‌اند هم در حوزه دفاع مقدس و هم حوزه سینما باید خانه‌نشین شوند و کار نکنند و این عرصه به‌دلایل کاملاً واهی از آنها گرفته شود؟ من بر این باورم که عاملین این اتفاقات باعث تحریف انقلاب و دفاع مقدس‌اند. من بنا به دلایلی خانه‌نشین شدم، دوست نداشتم در هرکاری حاضر شوم و عشقم دفاع مقدس است و به این عاشقی و دلباختگی افتخار می‌کنم، دوست دارم در این آثار کار کنم اما در را بسته‌اند.
آیا این فیلم واقعی است؟
سیدجواد هاشمی: مثلاً سازمان اوج می‌آید فیلم جنگی می‌سازد، به‌جای اینکه بیایند از بازیگران پیشکسوت دفاع مقدس استفاده کنند می‌روند سراغ کسانی که نمی‌دانند جنگ چیست؛ آیا این فیلم واقعی درمی‌آید؟ تا وقتی این‌ها زنده‌اند به‌سراغ‌شان بروید.
حق شهید رجایی اداء نشد
* برخی مواقع می‌خواهند عجله‌عجله و شتاب‌زده کاری کنند، مصداق بارز آن سریال حاج قاسم سلیمانی است که متأسفانه در بسیاری از اوقات هم دیده شده است که حق مطلب ادا نمی‌شود.
سیدجواد هاشمی: بله کاملاً. من فکر می‌کنم سریال دولت عشق که درباره شهید رجایی بود هم در حقش اجحاف شد و دیده نشد، باید فیلمی ساخته می‌شد که به‌لحاظ تکنیکی و قدرت نوشتاری و پروداکشن جایگاه والایی می‌داشت.
برداشت‌های ضعیف و عقب‌مانده از انقلاب و جنگ
* جالب است آقای اسحاقی، خیلی از مدیران تلویزیون اعتراف می‌کنند که در معرفی شهدا بعد از گذشت 40 سال انقلاب اسلامی، کم‌کاری کرده‌اند، می‌توانستند بسازند و یا نخواستند بسازند؟
من قبول دارم موانعی وجود داشته است و سازمان صداوسیما یا هر نهاد دیگری با مسائل مالی مواجه شده‌اند اما به هر حال آنها سیاست‌گذاران فرهنگی جامعه‌اند و می‌توانند سبدی از محصولات ارزشی و دفاع‌مقدسی درنظر بگیرند. بعد از 40 سال زیبنده نیست که فیلم درست‌ودرمانی در حوزه انقلاب اسلامی و مسائل تاریخی انقلاب اسلامی نداشته باشیم و بسیار ضعیف و عقب‌مانده با این جریان‌ها و مسائل برخورد کرده‌ایم.
سهم تلویزیون این نیست!
در حوزه دفاع مقدس سهم تلویزیون این نیست. سالانه تلویزیون چندین سریال می‌سازد و تعداد آثار ارزشی و دفاع‌مقدسی ما به انگشتانِ دست رسیده است، این ضعف پذیرفته نیست و مدیران امروز رسانه دغدغه‌شان را دارند اما متأسفانه به‌لحاظ عملیاتی برنامه‌ای به‌شکل مدون نداشته و محقق نکرده‌اند.
آرزویم این است که رزمنده بمانم
* آرزوی علیرضا اسحاقی در دنیای تصویر چیست؛ چه‌کارهایی را دوست دارد در عرصه دفاع مقدس خلق کند؟
علیرضا اسحاقی: من قلباً آرزویم این است جزو بچه‌های رزمنده حسابم کنند، یعنی احساس می‌کنم در آن موقع کم‌کاری‌هایی داشتم، آن‌قدر این بچه‌ها را پاک و ناب یافتم و دنیا و زندگی‌ام در حوزه سینما تحت تأثیر مواجهه با این بچه‌ها دگرگون شد، شعار نمی‌دهم آن‌قدر این بچه‌ها پاک و بزرگ بودند و روح‌های قوی داشتند همیشه آرزویم این بوده است که کنارشان باشم، فیلمنامه‌نویسی بلدم و سینما می‌دانم دوست دارم هزینه این جریان بشود، بالاخره هرکسی کاری بلد است؛ من فیلم‌ساز و برنامه‌سازم و آرزویم این است این مفاهیم ارزشی را مخاطب ببیند.
باید حمایت شویم تا از ارزش‌ها بگوییم
یا باید من در سینما کار کنم که سینما را تخطئه کرده‌اند و امکان کار در سینما واقعاً دشوار است، چون صنعت گرانی است و این هزینه‌ها را مثل آبِ خوردن برای موضوعاتی که مسائل اساسی کشور نیست، هزینه می‌کنند، نمی‌خواهم بگویم مسئله اساسی کشور، دفاع مقدس است اما بخشی از عزت و آبروی‌مان را از جنگ و انقلاب داریم، وظیفه مدیران تلویزیون و نویسندگان ناب همین است، بخشی از این تاریخ را بگویند. چرا سازمان صداوسیما و نهادهای فرهنگی این بستر را برای ما فراهم نمی‌کنند؟ ما باید حمایت شویم تا بتوانیم این ارزش‌ها را مطرح کنیم.
چرا خیانت می‌کنند؟
* متأسفانه این حمایت‌ها سمت ساخت سریال‌هایی می‌رود که خیلی بازدیدکننده ندارد یا طنزهای لوده و حقیرِ برای خانواده‌های ایرانی و سریال‌های خانگی که سبک زندگی غربی را آموزش می‌دهد اما از وصیت‌نامه و سبک زندگی شهدا خبری نیست...
علیرضا اسحاقی: عین مظلومیت بچه‌های جنگ است. من افتخار می‌کنم میان رزمندگان جنگ تحمیلی نفس کشیدم و آرزویم این است درباره این بچه‌ها حرف بزنیم، اما ما را در کنج گذاشته‌اند و نمی‌گذارند فیلمنامهها و طرح‌هایمان را به سرمنزل برسانیم، یا کم‌کاری است و برخی اوقات خیانت است. در 40 سال گذشته روزی نبوده است برخی از این آدم‌ها به اسم مسئول و غیرمسئول به آرمان‌های انقلاب، شهدا و مردم خیانت نکنند، از این دو حال خارج نیست.
به مدیری در تلویزیون گفتم باید سرِ پل صراط جواب شهدا را بدهید
در این 30 سال گذشته روزی نشده است به دفاع مقدس فکر نکنم و چیزی ننویسم، در کشوی کارم طرح‌های فراوانی از این آثار است که رسماً رد شده‌اند و یا در سکوت نگه‌داشته شده‌اند. روزی به یکی از مدیران صداوسیما گفتم "من وظیفه‌ام عرضه است و شما سکوت و یا رد می‌کنید، نزد پل صراط می‌ایستم اگر بد بوده چرا بد بوده و کم‌کاری کردید باید جواب دهید". حقیقتاً شهدا جلوی تک تک ما را می‌گیرند. من صادقانه می‌گویم وظیفه‌ام را انجام می‌دهم به‌هیچ‌وجه دوست ندارم کم‌کاری کنم. بالاخره همه این جهان را ترک می‌کنند و نزد پل صراط می‌ایستم و جلوی کسانی را که نگذاشتند ما کار کنیم می‌گیرم.
همچنان کار دفاع‌مقدسی اولویت دارد
* آقای هاشمی، آرزوی قلبی شما در سینمای دفاع مقدس چیست؟
من دوست داشتم همیشه نقش شهید همت را بازی کنم و 30 سال پیش هم این را گفتم و الآن پیرتر از آنم که شهید همت را بازی کنم اما همیشه دوست داشتم این نقش را بازی کنم، و یا باز هم بتوانم به‌جای شهیدی از شهدای واقعی دفاع مقدس نقش‌آفرینی کنم. فکر می‌کنم اگرچه در کار کودک و نوجوان تلاش می‌کنم اما همچنان اگر برای بازی به من پیشنهادی شود قطعاً دفاع‌مقدسی‌اش را انتخاب می‌کنم.
انتهای پیام/
