احمد عزیزی آغوش باز شعر فارسی به واژگان تازه بود/ ویژگی‌های سبکی شاعر «کفش‌های مکاشفه»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست مجازی «تحلیل اشعار احمد عزیزی» به همت محفل ادبی بیستون و کتابخانه عمومی امیرکبیر با حضور محمد مهدی سیار شاعر و پژوهشگر و ابوالفضل عزیزی فرزند زنده‌یاد احمد عزیزی برگزار شد.

سیار در ابتدای این نشست احمد عزیزی را یک گنجینه زبانی در شعر فارسی معرفی کرد و گفت: آثار او سال‌ها و قرن‌ها می‌تواند جایگاه خود را داشته باشد. کلمات و زبان احمد عزیزی را می‌توان همانند یک درخت پاک که هر دم ثمره می‌دهد، دانست؛ تر و تازه و پرثمر.

وی با بیان اینکه شاعر در هر زبانی، هم مرزبان زبان است و هم گسترش‌دهنده مرزهای زبانی، اضافه کرد: گاه شاعر از مرزهای زبان در برابر خلل و کاستی پاسداری می‌کند. اما گاه برخی از شاعران تنها مرزبان زبان نیستند، بلکه کشورگشای زبان نیز هستند؛ یعنی سرزمین یک زبان را گسترش و وسعت می‌دهند. البته این کشورگشایی مانند کشورگشایی‌های سیاسی و جغرافیایی مذموم نیست، بلکه حق را به حق‌دار می‌رساند و یک حق تازه ایجاد می‌کند.

سیار تصریح کرد: هرچه در سرزمین فرهنگ پیشروی کنیم، ظرفیت‌های تازه‌ای به سرزمین زبان افزوده خواهد شد. سرزمین زبان فارسی مرزبان‌هایی مانند فردوسی بزرگ داشته است. اما لشکرکشی‌های امثال احمد عزیزی که این قلمرو را وسعت دادند و نشان دادند که زبان فارسی چقدر ظرفیت‌های ناشناخته دارد، ارزشمند است. احمد عزیزی ظرفیت‌های کشف‌ناشده زبان فارسی را به هم‌نسلان و نسل‌های بعد از خود نشان دهد؛ به همین دلیل او را شاعر صاحب سبک می‌دانیم.

به گفته سیار؛ ما به یک سبک‌شناسی متداول و کلیشه‌شده‌ای اعم از خراسانی، عراقی و ... عادت کرده‌ایم. سبک‌هایی که با دوره‌های چند قرنی شناخته می‌شوند. الآن به نظرم زمانی است که می‌توان از این نوع سبک‌شناسی عدول کرد و گذشت. به این شکل که ملاک سبک صرفاً یک دوره تاریخی طولانی نیست، بلکه حتی یک فرد یا یک موضوع می‌تواند سبک‌های ادبی بسازد. مخصوصاً در دوره حاضر که دوره تنوع سبک‌ها است.

وی یادآور شد: در یک قرن اخیر شعر و زبان فارسی آنقدر جوشش و خروش داشته است که می‌توان چندین سبک از دل آن تمییز داد؛ گاه می‌توان این سبک‌ها را از منظر محتوا تقسیم‌بندی کرد؛ مانند سبک عرفانی و ... و گاه می‌توان سبک‌ها را از نظر یک فرد در نظر گرفت، مثلاً علی معلم را می‌توان صاحب یک سبک در نظر گرفت که شاعرانی هم از آن تأثیر پذیرفته‌اند.

سیار یادآور شد: اگر بپذیریم که در دوران چند سبکی به سر می‌بریم نه تک سبکی، و بپذیریم که در قرن حاضر و به ویژه بعد از انقلاب آنقدر تنوع و آزادی در پرورش سویه‌های زبانی در شعر معاصر ایجاد شده که می‌توان چندین سبک در نظر گرفت، باید گفت که احمد عزیزی یکی از شاعران صاحب سبک در دوره معاصر است. احمد عزیزی و شعرش ستون یک سبک ادبی است. او پیروانی دارد و در شعرهای این شاعران ردپای سبک عزیزی دیده می‌شود.

این پژوهشگر با بیان اینکه عزیزی پیش‌قراول و نوجو بود و هرگز متوقف نشد، افزود: او سال به سال و کتاب به کتاب تجربه‌های تازه رو می‌کند. او از آن دست از شاعران است که هر چند قرن شاعری این‌چنینی رخ می‌کند که قدرت ریسک و خلاقیت داشته باشد و از خلاقیت نترسد. اگر بر راه آماده قدم بگذاریم، معلوم است به یک مقصد می‌رسیم. اما اگر بخواهیم راه‌های تازه‌ای در شعر باز کنیم و از نوآوری نترسیم و جاده را برای دیگران آماده کنیم، کار بزرگی انجام داده‌ایم. این دقیقاً همان کاری است که عزیزی آن را انجام داده است. او نکته‌های تازه‌ای به زبان فارسی اضافه کرده است. زبان فارسی را همیشه متهم می‌کنند که در ترکیب‌سازی و نوآوری در اسامی مشتق ضعیف است، اما عزیزی آنقدر ظرفیت مشتق‌سازی در زبان فارسی کشف کرده است که آدم شگفت‌زده می‌شود؛ مانند استفاده از «ستان» در خلق کلمات تازه‌ای چون سکوتستان.

سیار به ویژگی‌های سبکی عزیزی در شعرهایش اشاره و اضافه کرد: معنی ابتدایی سبک این است که متفاوت از دیگران باشد و خروج از نرم در شعر رخ دهد. این خروج از نرم خود به خود یک سبک پدید می‌آورد. شاعر با یک تمرین می‌تواند سبک بسازد، اما صاحب سبک بودن به این معنا است که شاعر از نرم خروج کند و به این خروج نظم و ساختار دهد تا بتوان مشخصات و ویژگی‌های متمایز را در آن تشخیص داد؛ ویژگی‌هایی که خوش بنشیند و مقبول واقع شود. عزیزی در شعرش همه این موارد را لحاظ کرده است. او آغوش باز شعر فارسی به واژگان تازه است؛ به همین دلیل شعر او از شعر دیگر شاعران متمایز است.

وی با بیان اینکه عزیزی در ترکیب‌سازی، تکرار، صفت و موصوف‌ها، مضاف و مضاف‌الیه‌ها و ... تصرف انجام داده است، ادامه داد: این تصرف از سر میل به تمایز نبوده است، بلکه تصرفی بوده است که در اکثر موارد خوش نشسته است. او پیشنهادهای تازه‌ای به شعر و زبان فارسی داده است. یکی از معیارهای صاحب سبک بودن این است که شعرش پیروانی داشته باشد، این اتفاق هم در شعر او افتاده است.

سیار در پایان به ویژگی شعرهای فارسی کردها اشاره و تصریح کرد: در شعر فارسی کردها، ما با یک تصویرگرایی متفاوت روبرو هستیم. آنها یک عرفان طبیعت‌گرا در شعر خود دارند؛ به این معنی که جلوه‌های الهی را در کوه و دشت و طبیعت ناب منطقه خود می‌بینند و بیان می‌کند. 

انتهای پیام/