گزارش| اشتغال از مهاجرت معکوس و حاشیه‌نشینی روستاها پیشگیری می‌کند
گروه استانها- روستا از دیرباز به عنوان یک جامعه اساس زندگی اجتماعی ایرانیان را تشکیل می‌داده است اما با گذشت زمان سهم جمعیت روستایی در کل جمعیت ایران رو به کاهش نهاده و بسیاری از روستاهای کشور خالی از سکنه شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان ، بررسی‌های جامعه‌شناسان نشان می‌دهد که علت‌های مختلف مهاجرت روستا - شهر در چهار علت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، جمعیت شناسی و طبیعی – کشاورزی خلاصه می‌شود که از موارد دلیل اقتصادی بیشترین فراوانی را از آن خود کرده که بیش از 50 درصد دلایل مهاجرت روستا - شهر را تبیین می‌کند.
در بین عوامل اقتصادی کمبود تسهیلات در روستا و بیکاری از بقیه مهم‌تر هستند. می‌توان گفت که با ارایه امکانات و تسهیلات مورد نیاز برای روستاها به خصوص با در نظر گرفتن انتظارات نسل جوان و ایجاد اشتغال در روستاها می‌توان از هجوم بی‌رویه این مهاجران به شهرها جلوگیری کرد. براساس مدل "وجود نرخ بالای مهاجرت از روستا به شهر به دلیل بیکاری بالا"، مهاجرت از روستا به شهر تابعی از اختلاف دستمزدهای انتظاری شهر و روستا است.
براساس سرشماری سال 95 تعداد 30 هزار روستا، آبادی یا سکونتگاه موقت که به لحاظ اجرای پروژه‌ای شکل گرفته است، در کشور خالی از سکنه است، یعنی 30 هزار منبع مولد پویا از چرخه اقتصاد کشور حذف شده و هزاران نفر نیروی کار و تولید راهی شهر‌هایی شده‌اند که بدون شک برای همه آنها در این شهرها فرش قرمز پهن نشده است.
پس از انقلاب اسلامی تحول زیادی در عرصه‌های روستایی صورت گرفته است. روستاها از خدمات و امکانات گسترده و متعددی برخوردار شد. دسترسی به نواحی روستایی و برای روستاییان به شکل شایسته‌ای فراهم شده و این ارتباطات نه تنها به صورت فیزیکی متحول شده بلکه در فضای مجازی نیز چشمگیر بوده و شاید بتوان گفت در اکثر روستاهای ایران خدمات دنیای مجازی برقرار است.
همچنین بسیاری از دهیاری‌ها و روستاها دارای کانال‌های متعدد برای اطلاع‌رسانی خدمات در فضای مجازی شده‌اند. همه اینها بیانگر تحول عظیم در عرصه روستایی است. با این حال این پرسش اساسی مطرح است که با همه تحولات ذکر شده، چرا همچنان روستاها توسعه‌یافته نیستند و از مهاجرت روستاییان به شهرها کاسته نشده است؟ چرا همچنان روستاییان مشکلات دارند و برای رفع مشکلات، مهاجرت به شهرها را مدنظر قرار می‌دهند؟
البته داستان مهاجران هم تلخ است سرنوشت یکی گورخوابی می‌شود و دیگری کارتن‌خوابی، خیلی هم که شانس با او همراه باشد می‌تواند در حاشیه شهرها خانه‌ای 40 تا 70 متری برای خود بخرد و به جعبه‌ای 40 متری پناهنده شود. وقتی هم به خودشان می‌آیند که از شهر رانده و از راه روستا مانده شده‌اند، چون هنگام مهاجرت به شهرها چوب حراج به دار و ندارشان زده و هیچ پلی برای بازگشت باقی نگذاشته‌اند.
بر اساس سرشماری سال 95 در استان اصفهان بیش از 230 روستای خالی از سکنه شناسایی شده، که برخلاف باور عموم، بیکاری و خشکسالی دلیل اصلی مهاجرت به شهرها نیست چرا که کارشناسان معتقدند عملکرد متفاوت بسیاری از دستگاه‌های اجرایی اصلی‌ترین دلیل خالی شدن روستاها در نصف جهان است.
اشتغال از مهاجرت معکوس و حاشیه‌نشینی پیشگیری می‌کند
مدیرکل دفتر امور روستایی و شورا‌های استانداری اصفهان با بیان اینکه نباید روستاها را به شهر تبدیل کرد چرا که از لحاظ بودجه ضرر می‌کنند گفت: تبدیل شدن روستا به شهر چیزی جز تورم، تغییر فرهنگ و سرگردانی جوانان روستایی ندارد.
علی رحمانی پیرامون اینکه اشتغال از مهاجرت معکوس و از حاشیه‌نشینی پیشگیری می‌کند اظهار داشت: برای توسعه، ایجاد اشتغال و توانمند کردن دهیاری‌ها طرح‌های توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگر در اولویت برنامه‌ها قرار دارد.
وی افزود: اگر در هر روستایی ایده‌ها شناسایی شود و در راستای اشتغال روستاها به کار رود، اتفاق‌های خوبی در اشتغال، کسب و کارهای جدید روستایی خواهد افتاد که این امر از مهاجرت معکوس و ماندگاری روستائیان از نقش مؤثری برخوردار است.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شورا‌های استانداری اصفهان با تاکید بر توجه بیشتر به شرکت‌های تعاونی روستایی گفت: 41 شرکت تعاونی در کل استان اصفهان وجود دارد که بیشتر آنها وضعیت خوبی دارند، این شرکت‌ها باید پروژه‌ها و بازار فروش محصولات روستایی را در دست گرفته و سوددهی داشته باشند.
نگاه شهری را نباید به روستاها برد
وی با انتقاد از اینکه با آسفالت در محدود طرح هادی مخالف هستیم، بیان کرد: استفاده از سنگ‌فرش و نمای کاهگلی و سنتی روستایی باید جایگزین آسفالت و نمای شهری در روستاها شود و نباید معماری شهری را به روستا ببریم.
رحمانی با بیان اینکه یکی از اشتباهات بزرگ ما این است که به روستاها می‌خواهیم شکل شهر دهیم و نگاه شهری را به روستایی ببریم، اظهار داشت: دهیاران و شورای روستاها باید تلاش کنند تا روستاها بافت سنتی خود را حفظ کنند تا بتوان از مهاجرت روستاییان به شهرها جلوگیری کرد.
افزایش روستاهای خالی از سکنه افراد تامین‌کننده امنیت غذایی را می‌کاهد
جامعه شناس و استاد دانشگاه در اصفهان با بیان اینکه مهاجرت معمولا به دلایل اقتصادی مانند کمبود شغل، فقر و بیکاری در جامعه مبدا و یا پدیدار شدن رفاه و ثروت اقتصادی در جامعه مقصد اتفاق می‌افتد، گفت: علاوه بر این مهاجرت می‌تواند به دلایل سیاسی مانند ناامنی و انقلاب‌ها و یا به دلایل اجتماعی مانند از دست دادن مالکیت زمین و یا نزاع‌های محلی و یا حوادث طبیعی شدت بگیرد.
هادی زمانی پیرامون اینکه بی‌توجهی به روستاها مهاجرت بی‌رویه ساکنان این منطقه به شهرها را رقم می‌زند اما ارایه خدمات گوناگون چشم‌انداز بهتری را ترسیم می‌کند اظهار داشت: چنانچه حداقل نیازهای اولیه مردم روستاها تامین شود هیچ وقت فردی سرزمین پدری و اجداد خودش را برای امرا معاش و یافتن شغل ترک نخواهد کرد مگر اینکه انسانی بلندپرواز و روشنفکر باشد که برای پیشرفت و خدمت به کشور بخواهد تحصیلات در مقاطع بالا را ادامه دهد.
وی افزود: جامعه روستایی همواره نمادی از پویایی و تولید بوده که با بی‌توجهی به این شاخص عملا توجه به نظام‌های شهر مدار و مصرف‌گرا بیشتر شده، رویکردی که حاصل آن خالی از سکنه شدن بسیاری از روستاهای کشور شده است.
جامعه شناس و استاد دانشگاه در اصفهان بیان کرد: افزایش روستاهای خالی از سکنه و ترک روستا به مقصد شهر علاوه بر اینکه الگوی جمعیتی را تغییر می‌دهد بلکه هر آنچه از جمعیت روستایی کاسته می‌شود از تعداد افراد مولد و تامین‌کننده امنیت غذایی جامعه کاسته شده و در حاشیه شهرها به جمع جمعیت مصرف‌کننده اضافه شده است.
وی درباره اینکه متاسفانه مدت‌ها است که کشور ما با مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی عدیده‌ای روبه‌رو شده گفت: جامعه روستایی وضع مطلوبی ندارد باید شرایطی را فراهم کنیم که افراد در روستاها بمانند و در رشد و توسعه آن تلاش کنند و کمتر به جامعه شهری مهاجرت کنند و باید جریان‌سازی اقتصادی را برای اشتغالزایی در روستاها ایجاد کنیم با پشت میزنشینی نمی‌توانیم این نظام را برای روستاییان تعریف کنیم.
زمانی اظهار داشت: نظام‌های مشاوره‌ای در کشور نمی‌تواند کمکی به توسعه روستاها کند و باید زمینه‌ای را فراهم آوریم که تولید فکر صورت بگیرد. هنگامی که صحبت از اقتصاد مقاومتی می‌شود اما حتی مطالعه ساده و مقاله‌ای در این خصوص توسط مدیران سازمان‌ها ارایه نمی‌‌شود چگونه چنین طرحی می‌تواند در روستاها نماد داشته باشد.
وی افزود: ایجاد فرصت‌های شغلی در مناطق روستایی از طریق زیرساخت‌های لازم در زمینه صنعت گردشگری راهکاری برای توسعه پایدار و جلوگیری از مهاجرت روستایی است که متاسفانه تاکنون در این زمینه قدم‌های موثری برداشته نشده است.
جامعه شناس و استاد دانشگاه اصفهان بیان کرد: اگر مشاغل اقتصادی در روستاها پیشرفت کند باعث جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه به شهرها و حتی مهاجرت معکوس می‌شود.
وی اضافه کرد: البته به شرطی که فقط نگاه محلی نداشته باشیم باید برای توسعه روستاها ابتدا کشور را توسعه دهیم و باید ایران واحد را ببینیم در ایران یکپارچه مشخص خواهد شد که صنعت نباید در اصفهان، یزد، تهران و شیراز گسترش یابد بلکه در آب‌های آزاد بوشهر و بندرعباس رشد پیدا کند با نگاه صحیح می‌توانیم شاهد مهاجرت معکوس در روستاها هم باشیم و دیگر با کمبود منابع آبی مواجه نخواهیم شد.
زمانی با بیان اینکه توانمندسازی جوامع محلی نقش موثری را در راستای توسعه مناطق روستایی از لحاظ اقتصادی و اجتماعی می‌تواند ایفا کند، افزود: این مباحث یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر معضلات مناطق روستایی محسوب می‌شود در نتیجه توانمندسازی جوامع محلی و توسعه اشتغال در سطح روستاها امری ضروری است.
به گزارش تسنیم همواره روستاها به‌عنوان قطب تولیدات کشاورزی و محور توسعه پایدار از نقش مؤثری در چرخ اقتصاد کشور برخوردار بوده‌اند و نقش‌آفرینی روستاییان در تولید از نقش مؤثری در اقتصاد مقاومتی برخوردار بوده است.
امروزه باید با توجه بیشتر به ایجاد زیرساخت‌های مطلوب در روستاها و با تعریف و ایجاد اشتغال جدید روستایی براساس ظرفیت هر روستا، برنامه‌های جدیدی را برای اشتغالزایی و کارآفرینی روستاییان در کنار کشاورزی فراهم آورد تا فرصت‌های شغلی جدیدی برای روستایی و جوانان روستا بدون وسوسه شدن برای مهاجرت به شهرها و ماندگاری در روستاها رقم زده شود چراکه مهاجرت روستاییان به غیر از ایجاد مشکلات مختلف حاشیه‌نشینی، فقر و بیکاری در شهرها و کاهش نرخ جمعیت روستایی، کهنسالی و پیری جمعیت و توقف تولید و هزار معضل و دغدغه دیگر ره‌‌آوردی برای جامعه به ارمغان نخواهد داشت.
انتهای پیام/163/ح
