گزارش| قره باغ و دیدگاه‌های متفاوت مسکو – آنکارا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در حالی که اغلب رسانه های ترکیه، خبر پیش رویهای ارتش جمهوری آذربایجان در قره باغ را با آب و تاب منعکس می کنند، روسیه نگاه دیگری به این تابلو دارد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

پوتین اعلام کرده که جمعاً نزدیک به 4 میلیون نفر ارمنی و آذربایجانی در روسیه زندگی می کنند و هر سال برای خانواده های خود چند میلیارد دلار پول می فرستند. او همچنین به این اشاره کرده که دین مسیحیت از اشتراکات مهم روسیه و ارمنستان است، اما در عین حال، 15 درصد از جمعیت روسیه مسلمان است و به همین خاطر، روسیه، جمهوری آذربایجان را به عنوان یک کشور خارجی و بیگانه نمی بیند.

پوتین، آشکارا اعلام کرده که روسیه در مورد قره باغ با ترکیه اختلاف نظر دارد، اما در سخنان او، اشارات مستقیمی در مورد مهار ترکیه و اعمال فشار بر آنکارا دیده نمی شود.

تفاوت در بازتاب سخنان پوتین در مورد قره باغ

سخنان شب گذشته ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و اشاره او به کشته شدن 5 هزار نفر از طرفین درگیر در جنگ قره باغ و توصیف این وضعیت به عنوان یک تراژدی، نکته ای بود که رسانه های وابسته به دولت ترکیه از بازتاب آن خودداری کردند و تنها به دو بخش از سخنان پوتین اشاره کردند:

1.ترکیه از دید روسیه، یک شریک قابل اعتماد است.

2.جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای روسیه، هم ارز و هم وزن هستند و مسکو به هر دو کشور، در یک سطح اهمیت می دهد.

فراز مهم دیگر حرف های پوتین، این بود که نگاه روسیه به جنگ قره باغ، مانند نگاه آمریکا و ترکیه نیست. مواضع پوتین نشان دهنده این است که او تلاش می کند تا در ماجرای تلاش سیاسی و دیپلماسی برای خاتمه جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بازیگر اصلی باشد تا دیگران قطعه بزرگی از این کیک را در بشقاب خود نگذارند.

رئیس جمهور روسیه در سخنان خود، همچنین بر این موضوع تاکید کرد که مسکو، با مواضع آنکارا در  مورد قره باغ مخالف است. اما در عین حال گفت:«رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ممکن است سخت به نظر برسد، اما یک سیاستمدار انعطاف پذیر و یک شریک قابل اعتماد برای روسیه است.»

رابطه خاص در دوران اردوغان و پوتین

انتظار نمی رفت که روابط ترکیه و روسیه، تا این اندازه ژرف شود و در چندین حوزه مهم، توسعه پیدا کند. چرا که بر اساس یک نقش سنتی تعریف شده برای ترکیه، قرار بود این کشور مسلمان عضو ناتو با توجه به وضعیت جغرافیایی خود، قرارگاه مهمی برای مهار روسیه باشد و همواره در جبهه غرب بازی کند، اما حالا شاهد وضعیتی معکوس هستیم. به این معنی که ترکیه، سال به سال از آمریکا، دورتر شده و به روسیه نزدیک تر شده است.

برخی از تحلیل گران غربی بر این باورند که تقویت روابط مسکو – آنکارا در چند سال اخیر، ارتباط مستقیمی با کیش شخصیت و مشی سیاسی دو رهبر یعنی ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان دارد.

بر اساس این تحلیل، همراهی با پوتین، برای اردوغان، تبدیل به سرچشمه جدیدی از اعتماد به نفس و توان منطقه ای شده و شاید یکی از نمونه های نادر رفتارهای دوستانه نمایشی بین پوتین و سران کشورهای جهان، همان مورد خاصی باشد که در نمایشگاه صنایع دفاعی مسکو شاهد آن بودیم و پوتین در برابر دوربین رسانه ها، برای همتای ترک خود، بستنی خرید و پول آن را از جیب خود پرداخت کرد.

 در سفر پوتین به آنکارا نیز، برخی از رسانه های ترکیه، این شوخی پوتین را برجسته کردند که در هنگام بازدید کاخ ریاست جمهوری جدید در بش تپه آنکارا که بیش از یک هزار اتاق دارد، خطاب به اردوغان گفته است: «این همه اتاق را می خواهید چه کار؟ یکی دو اتاق به من بدهید.»

ابتکار عمل در دست کیست؟

برخی از تحلیل گران آمریکایی و همچنین روزنامه نگاران ترکیه ای خارج نشین، بر این باورند که در روابط ترکیه و روسیه، ابتکار عمل در دست ولادیمیر پوتین است.

یکی از تحلیل گران ترک، به نام آیکان اردمیر مسئول ارشد مطالعات ترکیه در بنیاد دفاع از دموکراسی (FDD) دیدگاه افراطی استیون کوک را  در مورد روابط مسکو – آنکارا نقل کرده و از قول او چنین نوشته است: «اردوغان، خیلی بد با آمریکا مذاکره می کند. اما مساله اینجاست که واشنگتن، بلوف های اردوغان را جدی می گیرد. معاملات اردوغان با پوتین، نشان دهنده این است که پوتین مانند یک کمانچه او را در دست گرفته و می نوازد.»

با توجه به تفاوت مشهود نقش و جایگاه ترکیه و روسیه در نظام بین الملل، طبیعی است که در خصوص مسائل سیاسی منطقه ای، ابتکار عمل در دست روسیه باشد. اما باید این واقعیت را پذیرفت که ترکیه نیز درحد توان، از کارت های خود در برابر روسیه استفاده کرده است.

برخی اخبار تایید نشده، حاکی از این است که همه چیز، آن قدر که در برابر چشم دوربین ها دیده می شود، صمیمانه نیست و رابطه بین اردوغان و پوتین، همواره در حال و هوای بستنی خوردن، پیش نمی رود.

در دو سال گذشته، ترکیه و روسیه، چندین بار در مورد ادلب، برخی مسائل دیگر سوریه و در یک سال گذشته نیز چند بار در جریان مدیریت پرونده تحولات میدان ادلب، از همدیگر رنجیده اند و هر کدام از طرفین، به نوعی به دنبال این بوده که حرف خود را بر کرسی بنشاند.

نقاط اختلاف و اتفاق نظر

با نگاهی اجمالی به تابلوی کنونی روابط مسکو و آنکارا، می توان به وضوح دید که پوتین و اردوغان در مورد این موارد، همفکر نیستند:

1.در مدیریت پرونده ادلب، هنوز هم نتیجه نهایی حاصل نشده است.

2.آنکارا از برخی اقدامات و رویکردهای ترکیه نسبت به نهادهای اقماری پ.ک.ک در شرق فرات، گلایه مند است.

3.در روابط بین ترکیه و اوکراین، تاکید مداوم اردوغان بر وضعیت تاتارها و اعتراض به الحاق کریمه، از نقاط مورد اعتراض مسکو است.

4.در جریان قره باغ، ترکیه و روسیه دو دیدگاه و رویکرد کاملاً متفاوت دارند.

5.روسیه و ترکیه در ماجرای لیبی، هنوز هم به توافق نرسیده اند.

با وجود اهمیت نکات مورد اختلاف، باید به نقاط اتفاق نظر و منافع مشترک بین روسیه و ترکیه اشاره کنیم که باعث شده، در یک موازنه بندبازانه و ظریف، این رابطه با وجود اختلافات، حفظ شود:

1.انتقال گاز روسیه از زیر دریای سیاه به ترکیه و اروپا با خط انتقال ترک استریم، یک بازی برد – برد در روابط ترکیه و روسیه است.

2.در دوران اوج درآمدهای صنعت گردشگری ترکیه در دوران پیش از شیوع کرونا، سهم درآمد ترکیه از محل سفر توریست های روسی به بیش از 5 میلیارد دلار رسیده بود.

3.خرید سامانه اس 400 از روسیه، با وجود تمام اعتراضات آمریکا و ناتو، موجب نزدیکی روسیه و ترکیه شده است.

4.ترکیه در احداث نخستین نیروگاه هسته ای ترکیه نقش حیاتی دارد.

5.ترکیه و روسیه در پرونده هایی همچون سوریه، لیبی و شرق مدیترانه، با وجود برخی تفاوت دیدگاه ها، همکاری مشترک دارند.

با توجه به این وضعیت، می توان انتظار داشت که روسیه، با وجود حمایت از ارمنستان و نگرانی از مداخله نظامی ترکیه در این ماجرا، تلاش می کند تا مذاکرات قره باغ در مسیری پیش برود که دو رئیس مشترک دیگر میسنک یعنی آمریکا و فرانسه، از امکان اثرگذاری کمتری برخوردار شوند و با سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه، به راهکار معقولی برسد.

انتهای پیام/