نمایشگاه مجازی کتاب پشت شیشه‌های مات وزارت فرهنگ و ارشاد
در حالیکه اتاق‌عای شیشه‌ای شعار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای همه فعالیت‌ها بوده است، هیچ اطلاع‌رسانی رسمی از برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب انجام نشده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدای سال جاری می‌دانست که نمایشگاه کتاب تهران در موعد مقرر برگزار نخواهد شد، پس از آن نیز شرایط اپیدمی کرونا به گونه‌ای پیش رفت که اساسا انتظار برای تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا برای برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران فقط یک فرصت سوزی بود و طبیعتا دود این فرصت‌سوزی تنها به چشم بدنه نشر رفت.
پس از آن و به طور مشخص از تیر ماه سال جاری با اعلام خبر عدم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، برنامه برگزاری مجازی با استفاده از بودجه مربوط به نمایشگاه کتاب تهران در دستور کار معاونت فرهنگی وزارت ارشاد قرار داشته است، موضوعی که حالا پس از گذشت 5 ماه از تصمیم به برگزاری هنوز ساز و کار چندان روشن و مشخصی ندارد. مشخص نیست ناشران باید منتظر برگزاری چه رویدادی با چه سبک و سیاقی باشند.
مسئولان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران نیز که مسئول برگزاری نمایشگاه مجازی شده‌اند، به جای هر نوع اظهار نظر دقیق و کارشناسانه درباره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب که می‌تواند ناشران را در حضور موفق‌تر این رویداد یاری رساند، تنها به صدور بیانیه‌های و اطلاعیه‌هایی با موضوعات غیرمرتبط کاری خود می‌پردازند و در توجیهی عجیب کمتر از یک ماه مانده به زمان تقریبی که این موسسه برای برگزاری این نمایشگاه اعلام کرده به طرح این موضوع می‌پردازند که کیفیبت را فدای اطلاع‌رسانی نخواهند کرد. در حالیکه اطلاع‌رسانی و نقد و نظر یکی از مهمترین عوامل در بالا بردن کیفیت یک ررویداد است.
این مواجهه باعث به وجود آمدن شائبه‌هایی در میان ناشران شده است، از جمله اینکه برخی از ناشران عنوان می‌کنند که نهاد متولی نیز نمی‌داند به دنبال چه چیزی در برگزاری این نمایشگاه است.
از سوی دیگر تجربه‌های برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در کشورهای مختلف که هم از قدرت تکنولوژیکی بیشتری برخوردارند و هم زیرساخت‌های مجازی در آن‌ها و میان ناشرانشان گسترده‌تر، نشان داده است که برگزاری نمایشگاه مجازی به آسانی ممکن نیست و اینکه این نمایشگاه در مقام اجرا بتواند به موفقیت‌هایی حتی نزدیک به برگزاری رویداد به صورت فیزیکی دست پیدا کند، بسیار اندک است.
نمونه آن برگزاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت به صورت مجازی بود که مهر ماه برگزار شد و تجربه چندان موفقی از آب در نیامد به گونه‌ای که بسیاری از ناشران انگلیسی زبان در همان میانه راه حضور در نمایشگاه مجازی را تنها به عنوان یک اعلام حضور پذیرفتند، نه حضوری که بتواند تاثیری بر وضعیت صنعت نشر داشته باشد.
تماس‌های خبرنگار تسنیم با مسئولان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برای اطلاع‌یافتن از چگونگی برگزاری این رویداد، زمان و سایر جزئیات آن همچنان پس از دو ماه بی‌نتیجه مانده است.
اما علیرضا اسماعیلی مشاور معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در این زمینه به تسنیم می‌گوید: تصمیم وزارت ارشاد این است که نمایشگاه مجازی کتاب را بعد از طرح پاییزه و هفته کتاب برگزار کند، در این خصوص جلساتی به صورت مرتب در حال برگزاری و مقدمات کار در حال انجام است.
وی ادامه داد: این طرح لجستیک قدرتمندی نیاز دارد، ما در حال طراحی زیرساخت‌های مورد نیاز هستیم تا بتوانیم به سرعت بعد از طرح پاییزه و هفته کتاب نمایشگاه را برگزار کنیم.
به هر حال موضوع برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب موضوعی است که بدنه نشر را مدت‌هاست درگیر خود کرده است، بسیاری از ناشران امیدوارانه به آن چشم دوخته‌اند تا شاید بتوانند با فروش مجازی بخشی از ضرر و زیان خود در سال جاری را دنبال کنند و بسیاری نیز همچنان سردرگم هستند که آیا این رویداد که تجربه نخست محسوب می‌شود می‌تواند مشکلات ناشران را برطرف کند یا بودجه نمایشگاه کتاب به شیوه‌ای نادرست خرج خواهد شد. اگرچه نشست‌های هم‌اندیشی با برخی از ناشران و نهادهای صنفی در زمینه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برگزار شده است، اما عمده ناشران همچنان از کم و کیف این رویداد بی‌‌اطلاع هستند.
نادر قدیانی از جمله ناشرانی است که امیدوارانه به نمایشگاه مجازی کتاب می‌اندیشد، او به تسنیم می‌گوید: اساسا هر حرکت تازه‌ای طبیعتا هم برای مجریان و هم برای دیگر بخش‌های درگیر آن تازگی دارد. به نظر من اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند حداقل 50 درصد استانداردهای نمایشگاه مجازی کتاب را فراهم کند، حرکت مثبتی انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: وضعیت به گونه‌ای است که ویروس کرونا همچنان تا ماه‌های آینده ما را درگیر خود کرده است، به فرض که واکسن آن نیز پیدا شود، نمی‌توان به سرعت نتیجه گرفت که کرونا از میان رفته و تجمعات خطری ندارد. طبیعتا نمایشگاه کتاب تهران نیز برای سال‌های آینده دیگر امکان برگزاری به صورت گسترده و مانند سال‌های قبل را ندارد و نمی‌توان آن را تکرار کرد.
قدیانی اضافه کرد: با توجه به رواج بی‌حد و مرز صدور پروانه‌های نشر و فعالیت حرفه‌ای تنها 150 ناشر، نمایشگاه مجازی کتاب می‌تواند پوست‌اندازی زیبایی در صنعت نشر به وجود آورد. اما متاسفانه چگونگی برگزاری این رویداد همچنان برای ما ناشران گنگ است.
رئیس اسبق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره شور و مشورت وزارت ارشاد با ناشران در زمینه برگزاری این رویداد مجازی نیز گفت: متاسفانه وزارت ارشاد در سال‌های اخیر اساسا به شیوه اتاقی دربسته مدیریت شده است، این هم در سطح مدیران معاونت‌ها و هم در سطوح بالا دیده می‌شود.
وی افزود: اینکه یک نفر از صنف را به عنوان نماینده صنف در نظر بگیریم و با چند ناشر محدود مشورت کنیم، را نمی‌توان دخیل کردن صنف دانست.
من اعتقادی به این ندارم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور مربوط به نشر با صنف مشورت کرده باشد و این به نظر من بزرگترین ضعفی است که وزارت ارشاد در دوره فعلی دارد.
وی ادامه داد: مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب باید با ناشران مختلف در زمینه برگزاری مشورت کنند، از زاوایای مختلف به موضوع بنگرد، با ناشرانی که در حوزه آی تی فعالیت دارند، ناشرانی که در زمینه حقوق نشر فعال هستند.در مجموع برگزاری نمایشگاه مجازی کار پیچیده‌ای نیست البته اگر توسط بخش خصوصی برگزار شود.
در سوی دیگر ماجرا، احد رضایی از اعضای انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل ایران می‌گوید که وزارت ارشاد در بخش کتب خارجی با آن‌ها مشورت کرده است و در مقدمات برگزاری از آن‌ها نظر خواسته است.
وی ادامه می‌دهد: بخش خارجی نمایشگاه مجازی با بخش داخلی متفاوت است، هم از جهت تعداد کتاب، هم اطلاعاتی که برای آن بخش مدنظر است و هم چگونگی محاسبه قیمت‌ها.
حالا که کمتر از یک ماه به برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب باقی مانده است انتظار می‌رود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا فرصت باقی است برای آشنایی و آمادگی هر چه بیشتر ناشران برای حضور در این رویداد ساز و کار اجرایی را مشخص کرده و ناشران را در عمل انجام شده قرار ندهد. طبیعتا تجربیات ناشران، انتظارات و مشکلاتشان در بالا بردن کیفیت این رویداد بی‌تاثیر نیست.
انتهای پیام/
