گزارش| نقدی بر طرح "کشاورزکارت" وزیر تازه‌نفس جهاد کشاورزی/ طرحی که کشاورزان را بدهکارتر می‌کند
گروه استان‌هاـ کشاورزکارت صرفاً برای جبران افزایش ۷۰۰درصدی قیمت انواع نهاده‌ها ازجمله کود‌های فسفره و پتاسه طرح‌ریزی شده اما به‌راستی آقای وزیر، آیا این کارت می‌تواند جزئی از مشکلات تورمی را که گریبانگیر بخش تولید و کشاورزی کرده‌اید جبران و حل نماید؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، با گذشت هر روز کشاورزان بیشتر شاهد اوج‌گیری قیمت انواع نهاده‌های کشاورزی از جمله سم، کود، بذر، ادوات، ماشین‌آلات کشاورزی، هزینه آماده‌سازی بستر کشت و دستمزد کارگران بودند، بدون آنکه محصول تولیدی افزایش قیمتی چندانی پیدا کند، همین امر سبب شد اکثر کشاورزان خرده‌پا با کشت و برداشت محصولاتی همچون سیب‌زمینی، سیر، گوجه‌فرنگی، پیاز، کرفس و بسیاری از محصولات دیگر دچار ضرر و زیان شوند، چراکه هزینه کاشت تا برداشت با درآمد محصول هم‌خوانی نداشت، در بیشتر محصولات، نهاده‌های مورد نیاز در راستای عمل‌آوری محصول دارای افزایش قیمتی چشمگیر بود اما در موعد فروش و بازاریابی محصولات، مشکلات همانند تلی مقابل محصولات و کشاورزان می‌ایستاد و مانع از بهفروش رسیدن آن می‌شد، نمونه بارز این موضوع نیز در محصول گوجه‌فرنگی کاملاً مشهود بود و زارعین با اصرار موفق به عقد قرارداد می‌شدند و محصول را با قیمت ناچیز 700 تا یک‌هزار تومان تحویل کارخانه‌های فرآوری در استان‌های همسایه می‌دادند.
با وجود تمام این مشکلات در اقدامی عجیب و خارج از تصور اوایل شهریور ماه خبر افزایش 400 تا 700 درصدی کود‌های فسفاته و پتاسه اعلام شد و کشاورزان را در شکی عمیق‌تر فرو برد، چراکه این افزایش به‌یک‌باره بدون این‌که کارشناسی دقیقی به‌روی عواقب آن انجام شود، تصویب و اعلام شد. این طرح نهایت فشار را بر کشاورزان از جمله کشاورزان خرده‌پا وارد کرد زیرا اکثراً کشاورزان در زمین‌هایی با وسعت کمتر از 10 هکتار اقدام به کشت و برداشت محصول می‌کنند، حال اگر نهاده‌ای به‌یک‌باره افزایش 7برابری قیمت داشته باشد تولید محصول اصلاً صرفه اقتصادی نخواهد داشت، اگر به‌نحو دیگر به موضوع پرداخته شود باید ذکر گردد زارعینی که در سطح 100 هکتار به بالا کشت دارند عملاً برداشت محصول به‌حدی خواهد بود که بتواند افزایش قیمت‌ها را جبران نماید اما در سطوح پایین کشت، عملاً سودی عاید کشاورزان نخواهد شد.
این در حالی است که، محمدشفیع ملک‌زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور نیز پیش از این اعلام کرده بود "افزایش چندبرابری قیمت کود‌های کشاورزی و سایر نهاده‌های تولید شرایط تولید را برای کشاورزان خرده‌پا در سال زراعی پیشِ‌رو از بین برده است، چراکه 80 درصد کشاورزان کشور خرده‌پا هستند و تولید در شرایط پیشِ‌روی و افزایش چندبرابری نهاده‌های تولید مانند سم، کود و بذر برای کشاورزان بصرفه نیست."
با وجود این، محمد بازرگان مشاور رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور نیز در اظهاراتی مشابه گفته بود "کشاورزان در حال له شدن و از بین رفتن زیر طوفان افزایش هزینه‌های تولید هستند که زارعین را مجبور می‌کند محصولات خود را به‌قیمت فرمایشی که کارگروه تنظیم بازار مشخص کرده است بهفروش برسانند، علاوه بر این افزایش قیمت کود و حذف یارانه‌های تولید از سوی دولت در واقع اقدام علیه امنیت غذایی کشور است و شرایط تولید را به‌شدت شکننده کرده است".
این در حالی است که علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی نیز پیش از این از افزایش 7برابری قیمت کود‌های شیمیایی انتقاد کرده و گفته بود "افزایش قیمت کود‌های فسفاته و پتاسه ناشی از حذف ارز دولتی واردات این کود‌ها است که این اقدام دولت کاملاً خلاف برنامه جهش تولید در کشور است و این امر پایداری تولید را با خطر روبه‌رو خواهد ساخت".
موارد مذکور تنها جزئی از واکنش‌های بحق برخی از مسئولان امر کشوری در ارتباط با افزایش افسارگسیخته قیمت انواع نهاده‌های مورد نیاز کشاورزان از جمله افزایش 700درصدی قیمت کود‌های شیمیایی بود.
با این حال مشکلات تنها به همین موارد ختم نمی‌شود چراکه با افزایش هزینه‌های تولید که دولت به‌اجبار بر کشاورزان تحمیل کرده است، از سویی دیگر وزارت جهاد کشاورزی به‌طور غیرکارشناسی بدون در نظر گرفتن هزینه‌ای که برای تولید محصولات کشاورزی بر زارعین تحمیل می‌شود، اقدام به قیمت‌گذاری انواع محصولات کشاورزی کرده است که هیچ‌یک از قیمت‌های اعلامی نمی‌تواند با هزینه تولید هم‌خوانی داشته باشد و سودی را عاید کشاورزان کند، چراکه در یک مثال واضح قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم 4هزار تومان اعلام شده در حالی که به‌عقیده کارشناسان این مبلغ کمتر از هزینه تولید است و عملاً کشاورز با کشت این محصول عایدی جز ضرر و زیان نخواهد داشت.
با تمام این تفاسیر با ضربه مهلکی که بر کشاورز و تولیدکننده در حال تحمیل است، وزارت جهاد کشاورزی نیز ناظر بر این امر است و اقدامی در راستای حل معضلات پیشِ‌روی کشاورزان ندارد، اما نکته جالب و تأسف‌بار ماجرا این است که کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی 12 آبان ماه جاری، با افتخار و مسرور از طرحی که به‌اصطلاح از کشاورزان حمایت می‌کند، خبر داد‌ه است اما دریغ از این‌که این طرح نیز نه‌تنها مرهمی بر زخم‌های پیکره تولید نخواهد بود بلکه خود زخمی دیگر بر کشاورزان خواهد زد و قشر تولیدکننده را بیش از پیش حقیرتر خواهد کرد،
با این حال، وزیر جهاد کشاورزی گفته بود "کشاورزکارت اتفاق خوبی برای کشاورزان ماست که در سال‌های قبل پیگیری شده و امسال به ثمر نشسته است، این کارت بیشتر مخصوص کشاورزانی خواهد بود که محصولات استراتژیک مانند گندم، جو و دانه‌های روغنی را که برای کشور اهمیت دارند، کشت می‌کنند".
به‌گفته وی "با کشاورزکارت بین دو تا 20 میلیون تومان تسهیلات با سود 12 درصد در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد تا نهاده‌های ضروری را خریداری نمایند".
بنا بر اذعان وی "کشاورزکارت منبع مالی مناسبی برای کشاورزان خواهد بود تا بتوانند بی‌دغدغه نهاده‌های مورد نیاز خود را تهیه و پس از فروش محصول خود با بانک عامل تسویه کنند، این در حالی است که در سال نخست این تسهیلات تنها برای تأمین کود به کشاورزان تخصیص می‌یابد".
اما سؤالی که مطرح می‌شود این است؛ آیا "کشاورزکارت" می‌تواند مرهمی برای التیام تمام زخم‌هایی که به بخش کشاورزی و تولید وارد شده است باشد؟ آیا این کارت می‌تواند افزایش 400 تا 700 درصدی قیمت کود‌های شیمیایی را که همچون پتک سنگین بر سر محصولات کشاورزی کوبیده می‌شود جبران و اندکی از هزینه تولید را تأمین کند؟
علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی، بانک کشاورزی و شرکت خدمات حمایتی جهاد کشاورزی به این نتیجه رسیده‌اند که کشاورزکارت را ارائه نمایند، چراکه قیمت کود‌های فسفاته و پتاسه بالاتر رفته است و کشاورزان خریدی را انجام نمی‌دهند، اما به‌نظر ارگان‌های مذکور ارائه کشاورزکارت می‌تواند مؤثر بر خرید کود باشد، در این راستا این کارت‌ها دو تا 20 میلیون تومان با سود 12 درصد شارژ می‌گردد تا در جهت خرید نهاده محصولات پاییزه گندم، جو و کلزا استفاده شود.
وی با تأکید بر این‌که کشاورز در این روز‌ها نیاز به حمایت دولت دارند و باید دولت با یک جنبه اصولی کشاورزان را حمایت کند افزود: کشاورزکارتی که تنها 2میلیون تومان شارژ شده باشد هیچ نقشی را در تولید محصول نخواهد داشت چراکه در این برهه از زمان قیمت نهاده‌های کشاورزی به‌قدری افزایش یافته است که 2میلیون تومان تنها کفاف خرید چهار کیسه کود فسفاته یا پتاسه را خواهد داشت و این تنها تأمین‌کننده کود یک هکتار از سطح زیر کشت خواهد بود.
مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی با بیان این‌که کشاورزکارت نمی‌تواند کمکی به قشر تولیدکننده و کشاورز داشته باشد گفت: در ابتدا تصمیم‌گیری شده بود تا شارژ کشاورزکارت تنها دومیلیون تومان باشد، اما بانک کشاورزی با یک بررسی ساده به این نکته رسید که ته‌مانده حساب کشاورزان همواره در بانک کشاورزی 2میلیون تومان است، و با ارائه کشاورزکارت با شارژ 2میلیون تومانی بخش کشاورزی بسیار کوچک شمرده می‌شود به همین دلیل شارژ کارت را از دو تا 20 میلیون تومان تغییر دادند.
این مسئول با تأکید بر این‌که باید فکر اساسی برای یارانه‌هایی که از بخش کود و نهاده‌ها حذف شده است، اندیشیده شود تصریح کرد: دولت باید این یارانه را در بخشی از تولید اختصاص دهد، چراکه اگر این امر انجام نگیرد لطمه بزرگی به کشاورزی کشور وارد خواهد شد، با این حال با ارائه مشوق‌هایی برای تولید می‌توان این لطمه را تا حدودی جبران کرد و یا این‌که اگر قیمت محصولات کشاورزی با کشور‌های همجوار متعادل گردد محصولات ما که با هزاران زحمت تولید می‌شود، مورد قاچاق قرار نمی‌گیرد.
با تمام این تفاسیر، سؤالی که از وزیر جهاد کشاورزی می‌شود این است؛ آیا اختصاص 2میلیون تومان تسهیلات با کارمزد 12 درصد می‌تواند تمامی فشار‌های اقتصادی تحمیل‌شده به کشاورزان را جبران نماید؟ طبق اعلام شما کشاورزکارت تنها شامل محصولات کشاورزی گندم، جو و کلزا خواهد بود، آیا سایر محصولات کشاورزی از کود‌های فسفره و پتاسه ــ که به‌یک‌باره قیمت نجومی به خود گرفته است ــ استفاده نخواهد کرد؟ یا این‌که قیمت کود به‌قدری بالاتر رفته است که دیگر نیازی به استفاده از آن در تولید سایر محصولات کشاورزی نیست و محصولات باید از خاک‌هایی با فقر مواد غذایی رشد یابند و به مرحله تولید برسند؟ چرا با افزایش افسارگسیخته قیمت انواع نهاده‌ها، به‌روی محصولی همانند گندم قیمت‌گذاری غیرکارشناسی انجام می‌گیرد که حتی هزینه تولید نیز از آن تأمین نمی‌شود؟ آیا بر اساس اذعان شما واقعاً کشاورزکارت می‌تواند به‌عنوان منبع مالی مناسب برای کشاورزان باشد و قشر تولیدکننده با آن بتواند بی‌دغدغه نهاده‌های مورد نیاز خود را تأمین نماید؟ آیا تمام مشکلاتی را که بر کشاورزان و تولید تحمیل شده است تنها با ارائه کشاورزکارت با شارژ 2میلیون تومانی می‌توان حل کرد؟ آیا می‌دانید بودن یا نبودن این کارت برای بسیاری از کشاورزان که 80 درصد آنان کشاورزان خرده‌پا محسوب می‌شوند بی‌مفهوم است و این چاره‌اندیشی وزارت جهاد کشاورزی مفهومی جز کوچک شمردن بخش تولید و کشاورزی نیست؟ چرا به‌جای حمایت از کشاورزی تیشه به ریشه تولید می‌زنید که مستقیماً به‌روی زندگی افراد جامعه اثر مستقیم دارد؟ و هزاران چرای دیگر که ذهن و فکر را درگیر خود می‌کند دریغ از این‌که جوابی قانع‌کننده برای آن ارائه گردد.
با تمام آن‌چه گفته شد، "کشاورزکارت" که وزیر جهاد کشاورزی با افتخار از آن رونمایی کرده است نمی‌تواند حتی جزئی از مشکلات کشاورزان در راستای جبران هزینه‌های تولید را تأمین نماید، زیرا کود‌های فسفره و پتاسه در بازار آزاد هم‌اکنون قیمت‌های سرسام‌آوری دارند و با این کارت حتی نمی‌توان 4 کیسه 50کیلوگرمی کود‌های مذکور را خریداری کرد، از سویی دیگر افزایش 700درصدی قیمت کود‌های شیمیایی، سبب شده است تمام نهاده‌ها قیمت نجومی به خود بگیرد و روز به روز نیز در حال نوسان صعودی باشد در یک مثال بارز، بذر پیاز رقم فلات زرگان تا دو ماه قبل در هر کیلوگرم به‌قیمت 700 تا 900 هزار تومان خرید و فروش می‌شد اما در این روز‌ها به یک‌میلیون و 400 هزار تا یک‌میلیون و 600 هزار تومان در هر کیلوگرم افزایش یافته است. متأسفانه به‌جز افزایش قیمتی، هیچ نظارتی بر روند رو به صعودی قیمت این نهاده‌ها که روزانه در حال تغییر است، نیز نمی‌گردد و نهاد خاصی نیز وظیفه نظارت را به‌عهده نمی‌گیرد، در این حال انتظار می‌رود با توجه به شرایط کنونی، دولت و وزارت جهاد کشاورزی تولیدکننده و کشاورز را بیشتر مورد توجه قرار دهند بلکه اندکی از فشار‌های اقتصادی که بر این قشر تحمیل می‌گردد، کاسته شود.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ش+
