نمایش عضو جدید شاخه مخفی نهاجا/ تمرکز روی پهپادهای انتحاری| گزارش تسنیم از رزمایش نیروی هوایی ارتش

گروه دفاعی خبرگزاری تسنیم ــ رزمایش هوایی بزرگ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران طی روزهای اخیر با محوریت پایگاه هوایی شهید بابایی در اصفهان و مشارکت سایر پایگاه‌ها برگزار شد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

این سومین حضور نهاجا پس از شرکت در رزمایش‌های ذوالفقار‌ــ‌99 و مدافعان آسمان ولایت 99 در سال جاری بود که طی 2 روز (12 و 13 آبان) به‌شکل تخصصی با به‌کارگیری ده‌ها فروند از انواع هواپیماهای شکاری، بمب‌افکن، سوخت‌رسان، جنگ الکترونیک و پهپادها انجام شد.

همچون سال‌های گذشته مراحل استقرار، تمرینات بدون سلاح و نیز مرحله نمایش اقتدار با به‌کارگیری انواع تسلیحات در این رزمایش صورت پذیرفت. ترکیبی از نیروهای باتجربه و جوان در این رزمایش حضور داشتند تا کار انتقال تجربه عملیاتی در محیطی نزدیک به شرایط رزم واقعی صورت پذیرد. در این گزارش مروری بر مهمترین اتفاقات و اخبار این رزمایش داریم.

* پهپادها، رکن رو به توسعه در نهاجا

در سالهای اخیر یگان‌های پهپادی در نیروی هوایی ارتش روند رو به توسعه‌ای داشته‌اند، علاوه بر پهپادهایی نظیر ابابیل‌ــ‌3، مهاجر‌ــ4 و کرار که ساخت سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع هستند خود نیروی هوایی نیز متناسب با نیاز خود، پهپاد شناسایی و رزمی کمان‌ــ‌12 را ساخته است. در این رزمایش علاوه بر پهپاد کرار و کمان‌ــ‌12 یک پهپاد انتحاری به‌نام آرش نیز معرفی شد.

پهپاد کمان‌ــ‌12 ساخت نیروی هوایی ارتش

پهپاد کرار به‌گفته مسئولین رزمایش هم در اجرای عملیات جنگ الکترونیک و هم بمباران هوایی شرکت داشت. این پهپاد در رزمایش اخیر اقدام به رهایی بمب 500پوندی یا 225کیلوگرمی نمود که با دقت خوبی به هدف اصابت کرد. این بمب از نوع سقوط آزاد و غیر هدایت‌شونده است و برای انهدام اهداف معمولی کاربرد دارد.

پهپاد کرار مسلح‌شده به بمب 500پوندی

رهایی بمب از پهپاد کرار از نمای دوربین نصب‌شده روی پهپاد

اصابت بمب به نزدیک دایره مرکزی هدف

اما کرارهای نهاجا قابلیت به‌کارگیری بمب‌های هوشمند و دورایستا را نیز دارند که بمب بالابان با برد 25 کیلومتر یکی از آنها است. مشخص نشد پهپاد کرار در مأموریت جنگ الکترونیک از چه سامانه‌ای استفاده می‌کند اما نیروی هوایی ارتش غلاف‌های حامل تجهیزات جنگ الکترونیک قابل نصب روی هواپیما و پهپاد را توسعه داده است که احتمالاً کرار حامل یکی از همین غلاف‌ها بوده است.

پهپاد کمان‌ــ‌12 قابلیت حمل سه موشک اخگر یا بمب‌های همرده با آن را دارد. البته در این رزمایش و نیز رزمایش مشترک ذوالفقار‌ــ‌99، پهپاد کمان‌ــ‌12 در نقش‌های شناسایی، هدفیابی و نظارت وارد عمل شد.

پهپاد کمان‌ــ‌12؛ سامانه الکترواپتیکی پایدارشده زیر دماغه قابل مشاهده است

تصاویر ارسالی از اهداف و قفل اپتیکی روی آن

پهپادهای انتحاری از جمله تسلیحاتی هستند که عملکرد قابل توجه آنها در جنگ اخیر قره‌باغ بار دیگر ارزش عملیاتی بالای آنها را نشان داد. در ایران نیز از دو دهه پیش انواعی از پهپادهای انتحاری ساخته شده بودند.

پهپاد آرش که البته تصویر مناسبی از آن منتشر نشد تا بتوان نگاه دقیقتری به ویژگی‌های آن داشت اما اعلام شد که در این رزمایش با طی مسافت 100 کیلومتر به هدف رسیده و پس از شیرجه از ارتفاع پایین روی هدف به‌دقت به آن اصابت کرده است. با توجه به مشابهت‌های این پهپاد با نمونه کیان در نیروی پدافند هوایی ارتش احتمالاً این پهپاد برد بسیار بیشتری دست‌کم تا 500 کیلومتر دارد.

شیرجه پهپاد آرش روی هدف

نمایشگر کنترل پهپاد آرش نشان می‌دهد که این پهپاد در ارتفاع 298متری با سرعت 324 کیلومتر بر ساعت روی هدف شیرجه رفته است

* عملیات ترکیبی پهپاد و جنگنده

یکی از ویژگی‌های نیروهای هوایی پیشرفته دنیا، اجرای عملیات‌های ترکیبی توسط پرنده‌های بدون سرنشین و هواپیماهای رزمی سرنشین‌دار است. پهپادها در چنین مأموریتی عمدتاً در نقش هدفیابی برای هواپیماهای جنگنده پیش از رسیدن آن به منطقه هدف عمل می‌کنند.

جنگ الکترونیک، نشانه‌گذاری لیزری و عملیات‌های فریب از دیگر فعالیت‌های پهپادها در چنین نقشی است.

علاوه بر ارزش‌هایی که این عملیات ترکیبی به قابلیت‌های رزمی نیروی هوایی می‌افزاید، به‌کارگیری سامانه‌های مخابراتی امن و تجهیزات الکترونیکی لازم برای دریافت و به‌کارگیری اطلاعات در هواپیمای جنگنده به‌طوری که در شرایط مختلف این ارتباط پایدار بماند و مأموریت تا انتها انجام شود از دیگر وجوه مهم در پس‌پرده رسیدن به توانایی عملیات ترکیبی پهپاد و جنگنده است.

با توجه به تنوع مناسبی از پهپادها که در نیروی هوایی ارتش به‌وجود آمده این نوع عملیات ترکیبی در مأموریت‌های مختلف قابل اجراست و مؤلفه بسیار مهمی به توانمندی تأثیرگذاری نیروی هوایی ارتش روی صحنه رزم ایجاد می‌کند.

* چشم جدید برای فتوفانتوم‌ها

یکی از اخبار اعلام‌شده در این رزمایش، عملیات گونه شناسایی جنگنده F-4 فانتوم یعنی RF-4E معروف به فتوفانتوم با دوربین جدیدی به‌نام «سمات» بود.

این هواپیما در دوران جنگ تحمیلی که پهپاد و تصاویر ماهواره‌ای در اختیار نیروی هوایی نبود نقش بی‌نظیری در تهیه اطلاعات مورد نیاز برای اجرای عملیات هوایی داشت.

امروزه با وجود پهپادها، به‌علت قابلیت حمل محموله‌های سنگین، جنگ الکترونیک و سرعت و برد پروازی بالا، همچنان فتوفانتوم‌ها در برخی مأموریت‌ها اولویت اول را دارند.

نمونه شناسایی هواپیمای F-4 فانتوم

متخصصان نیروی هوایی ارتش با کمک سایر بخش‌های تخصصی در کشور موفق به طراحی و ساخت یک دوربین جدید به‌نام سمات شده‌اند که در نهمین رزمایش فدائیان حریم ولایت به‌کارگیری آن رسماً اعلام شد.

از مشخصات این دوربین اطلاعی در دست نیست اما نگاهی به تجهیزات الکترواپتیکی ساخت وزارت دفاع نشان می‌دهد که امروزه توانایی کشور در توسعه چنین تجهیزاتی به‌صورت جهشی افزایش یافته است.

پیش از این در گزارش مستقلی برخی از این تجهیزات را معرفی کرده بودیم؛ دوربین‌هایی با برد بسیار بالا و دقت زیاد که حتی در ماهواره‌های ساخت داخل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با توجه به اینکه توانایی ارسال بی‌درنگ تصاویر از دوربین در ماهواره‌های ساخت داخل و حتی ماهواره‌برهایی که با سرعت بسیار بالا پرتاب می‌شوند و پرواز با سرعت‌های هایپرسونیک را تجربه می‌کنند، احتمالاً در دوربین جدید نصب‌شده روی فتوفانتوم‌ها نیز قابلیت ارسال بی‌درنگ (Realtime) ایجاد شده است. توانایی به‌اشتراک‌گذاری این تصاویر با سایر پرنده‌های رزمی همان‌طور که عملیات ترکیبی پهپاد و جنگنده صورت می‌پذیرد از دیگر گمانه‌های قابل طرح در مورد این قابلیت جدید فانتوم‌های شناسایی کشور است.

* بمب‌های دورایستا، سلاح کاربردی‌شده در نهاجا

بمب قاصد‌ــ1 که در شهریور 1386 همزمان با افتتاح خط تولید در وزارت دفاع، معرفی شد اولین سلاح دورایستای نسل جدید در نیروی هوایی ارتش بود.

این بمب با هدایت اپتیکی، قابلیت رسیدن به برد چند ده کیلومتر و بیشتر از همه تسلیحات قبلی هواپایه ساخت داخل را داشت. کمی بعد نمونه جدید آن با اصلاحاتی از جمله در سامانه پرواز با برد نزدیک به دو برابر عملیاتی شد و برد دورایستایی تسلیحات نیروی هوایی ارتش را به حدود 60 کیلومتر رساند.

در رزمایش سال 1399 نهاجا نیز بمب قاصد که از سر جنگی 2000پوندی (907 کیلوگرمی) بهره می‌برد و جرم نهایی آن به بیش از 1000 کیلوگرم می‌رسد توسط جنگنده‌های F-4E به‌کارگیری شد. این بمب با دقت بسیار بالا و خطای نزدیک به صفر به هدف اصابت می‌کند و به‌علت سر جنگی بسیار سنگین، علیه اهداف مهم کاربرد دارد.

بمب قاصد روی جنگنده F-4 فانتوم

بمب یاسین نوع دیگری از تسلیحات هواپرتاب دورایستای ساخت وزارت دفاع کشورمان است که در سال 1398 به‌طور رسمی رونمایی شد. این بمب نسل جدید و پیشرفته هم از پهپادها و هم جنگنده‌ها پرتاب می‌شود و به برد 100 کیلومتر می‌رسد. ویژگی آن استفاده از بال‌هایی مشابه پهپادها است که امکان پروازی طولانی‌تر را نسبت به بالهای مورد استفاده در بمب قاصد می‌دهد.

این بمب از سر جنگی 500پوندی یا 225کیلوگرمی استفاده می‌کند و وزن کلی آن با کیت افزایش برد و افزایش دقت شامل بالها و بالک‌ها و سامانه‌های ناوبری و هدایت به حدود 300 کیلوگرم می‌رسد.

یاسین با برخورداری از سامانه‌های ناوبری و هدایت ماهواره‌ای به دقت اصابتی بسیار بالا می‌رسد که در حد خطای کمتر از 10 متر در آزمایش‌های قبلی دیده شده است.

بمب هدایت‌شونده و دورایستای یاسین زیر بال جنگنده فانتوم

در سالهای گذشته بمب یاسین با موفقیت از شکاری‌های سبک F-7 رها شده و با کاربردی‌شدن روی این هواپیما، ارزش عملیاتی آن را بسیار بالاتر برده بود.

در رزمایش سال 99 تصویری از نصب بمب یاسین روی جنگنده F-4 فانتوم منتشر شد که نشان می‌دهد روند توسعه تسلیحات دورایستای نسل جدید روی سایر هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ارتش نیز ادامه دارد.

با توجه به قابلیت حمل محموله زیاد در جنگنده F-4 انتظار می‌رود که در آینده شاهد حمل و به‌کارگیری تعدادی بالاتر از این نوع تسلیحات روی این جنگنده باشیم و سایر هواپیماها نظیر سوخو su-24 و F-5 و صاعقه و کوثر نیز به این تسلیحات جدید مجهز شوند.

* بمب‌افکن‌های سنگین سوخو su-24 با بمب‌های تأخیری

علاوه بر هواپیماهای F-4 فانتوم و F-5 تایگر که به بمب‌های تأخیری دارای پره‌های فلزی بازشونده برای اجرای عملیات بمباران در ارتفاع پایین مجهز هستند سوخوهای ارتش نیز در این رزمایش اقدام به رها کردن بمب‌های تأخیری نمودند.

این نوع بمب‌ها به‌خلاف نمونه‌های مورد استفاده در جنگنده‌های فانتوم و تایگر به‌جای پره‌های فلزی از چترهای بازشونده برای کاهش سرعت برخوردار هستند.

پرتاب بمب تأخیری با پره بازشونده توسط فانتوم‌ها

پرتاب بمب تأخیری دارای چتر از سوخوهای ارتش

هدف از کاهش سرعت در بمباران‌های ارتفاع پایین ایجاد فرصت فرار برای هواپیمای رهاکننده بمب‌ها است تا از ترکش‌ها و شعاع انفجار بمب‌های خود در امان بماند، به‌عوض رها کردن بمب‌های بدون هدایت از ارتفاع پایین موجب اصابت با دقت بسیار بالا به اهداف می‌شود.

همچنین گفته شد که بمب‌افکن‌های سوخو su-24 ارتش علیه رادارهای دشمن فرضی نیز اقدام به شلیک موشک نمودند که از توانمندی‌های خاص این هواپیما توانایی شلیک موشک‌های ضدرادار KH-58 است.

* جدیدترین عضو به مخفی‌ترین شاخه نیروی هوایی ارتش اضافه شد

مجموعه هواپیماهای جاسوسی و نظارت الکترونیک و جنگ الکترونیک در نیروی هوایی ارتش، یکی از ناشناخته‌ترین شاخه‌های این نیرو هستند که معمولاً جزو اولین دریافت‌کنندگان تجهیزات جدید مخابراتی، الکترونیکی و جاسوسی هوایی ساخت جهاد خودکفایی ارتش و وزارت دفاع هستند.

دو فروند بوئینگ707 و یک یا تعداد بیشتری هواپیمای C-130 (خفاش) اعضای اصلی این یگان را تشکیل می‌دادند.

در رزمایش اخیر نیروی هوایی ارتش، یک هواپیمای سه‌موتوره فالکن50 با نام مستعار سایه به شاخه پرنده‌های جاسوسی و جنگ الکترونیک نیروی هوایی ارتش اضافه شد و تصاویری از آن به‌طور رسمی منتشر شد.

فالکن50 هواپیمای جنگ الکترونیک جدید ارتش

این هواپیماها مجهز به انواع تجهیزات شنود و جمع‌آوری اطلاعات سیگنالی و تحلیل و بررسی آنها هستند. سامانه‌های کشف محل رادارها و ارتباطات بیسیم و نیز سامانه‌هایی برای ایجاد اخلال در عملکرد رادارها و مخابرات دشمن در باندهای فرکانسی مختلف روی این نوع پرنده‌ها نصب می‌شوند.

فالکن50 هواپیمایی با طول نزدیک به 19 متر، بیشترین جرم برخاست کمتر از 17.5 تن سرعت پروازی بیشینه نزدیک به 890 کیلومتر بر ساعت و مداومت پروازی 7.5 تا نزدیک به 8 ساعت و برد نهایی بیش از 5900 کیلومتر است. این هواپیما توانایی بلند شدن از باندهای 1500متری و فرود در باندهای کمتر از 1000متری را دارد. بین 580 تا 1600 کیلوگرم بار در این پرنده قابل حمل است. ظرفیت سرنشین آن نیز به‌جز خلبان و کمک‌خلبان، 9 نفر است.

فالکن50 در حال رهاکردن فریب‌دهنده‌های حرارتی

این پرنده جدا از افزودن به کمیت هواپیماهای با مأموریت ویژه جاسوسی و جنگ الکترونیک، به‌واسطه ابعاد کوچکتر خود نسبت به بوئینگ707 و سی-130 به‌راحتی می‌تواند در تمام فرودگاه‌های کشور رفت‌و‌آمد داشته باشد و مأموریت‌های خود را بدون نیاز به مراجعه به فرودگاه‌های محدود و مشخصی به انجام برساند.

از دیگر عملیات‌های انجام‌شده در رزمایش، شلیک راکت‌های 70میلی‌متری ساخت داخل از جنگنده‌های صاعقه‌ــ‌1 و 2 و F-7 و نیز رها کردن بمب‌های آتشزا توسط جنگنده‌های F-5 بود. تمرین نبرد هوایی جنگنده‌های شکاری رهگیر Mig-29 و F-14 از دیگر رخدادهای این رزمایش بود. یکی از هواپیماهای F-14 حاضر در صحنه رزمایش به جایگاه‌های حمل یا پایلون موشک‌های فینیکس و فکور مجهز بود. مشخص نیست که آزمایشی برای شلیک این موشک‌ها نیز خارج از محدوده دید ناظران رزمایش صورت گرفته یا خیر.

شلیک انبوه راکت 70میلی‌متری توسط جنگنده صاعقه‌ــ‌2

جنگنده F-14 تام‌کت در حال رهاکردن فریب‌دهنده حرارتی؛ پایلون‌های موشک فینیکس و فکور زیر بالها مشخص است

تمرین انهدام موشک هدف توسط موشک هوابه‌هوای جنگنده میگ همچون برخی از رزمایش‌های گذشته در این رزمایش نیز تمرین شد با این تفاوت که این بار هدف دارای انحراف زاویه‌ای زیادی نسبت به مسیر پروازی جنگنده شکارکننده بود، در نتیجه مانور سنگین با شتاب جی بالا توسط موشک R-73 برای رسیدن به هدف با موفقیت صورت پذیرفت.

مانور شدید موشک R-73 برای اصلاح مسیر به‌سمت هدف

انتهای پیام/+