نهج البلاغه | معیار انتخاب وزیران

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، امیرالمؤمنین (ع) همواره به فرمانداران یا وزیران خویش توصیه می‌کرد در انتصابات پست‌های حکومتی با حساسیت بالایی برخورد کنند. در دیدگاه امام علی (ع) تمام پست‌های مدیریتی و سیاسی، کارهای تخصصی ویژه‌ای‌اند که هر کدام افراد شایسته خود را می‌طلبد و هر کسی به فراخور توانمندی خویش باید صاحب منسب یا پست شود. در غیر این صورت نمی‌توان انتظار رشد و پیشرفت جامعه را داشت. از منظر ایشان، تقوا، دیانت، تعهد، توانمندی و پرهیز از دنیاگرایی و دوری از دنیاپرستان و نیز افرادی با عملکرد و سابقۀ خوب یعنی آن عده که دارای پیشینۀ مثبت‌اند، شایستگی و صلاحیت لازم در پست‌های حکومتی را دارند.  

آن حضرت در نامه‌ای خطاب به مالک اشتر در معیار انتخاب وزیران نوشت:

«بدترین وزیرانت کسى است که پیش از تو وزیر بدکاران بوده، در گناهان آنان شرکت داشته است؛ پس مبادا چنین افرادى محرم راز تو باشند، زیرا که آنان یاوران گناهکاران، و یارى‌دهندگان ستمکاران‌اند. تو باید معاونانی بهتر از آنان داشته باشى که قدرت فکرى امثال آنها را داشته، اما گناهان و کردار زشت آنها را نداشته باشند؛ یعنی کسانى که ستمکارى را بر ستمى یارى نکرده و گناه‌کارى را در گناهى کمک نرسانده باشند؛ إِنَّ شَرَّ وُزَرَائِکَ مَنْ کَانَ لِلاَْشْرَارِ قَبْلَکَ وَزِیراً، وَمَنْ شَرِکَهُمْ فِی الآْثَامِ فَلاَ یَکُونَنَّ لَکَ بِطَانَةً، فَإِنَّهُمْ أَعْوَانُ الاَْثَمَةِ، وَإِخْوَانُ الظَّلَمَةِ وَأَنْتَ وَاجِدٌ مِنْهُمْ خَیْرَ الْخَلَفِ مِمَّنْ لَهُ مِثْلُ آرَائِهِمْ وَنَفَاذِهِمْ، وَلَیْسَ عَلَیْهِ مِثْلُ آصَارِهِمْ وَ أَوْزَارِهِمْ وَ آثَامِهِمْ، مِمَّنْ لَمْ یُعَاوِنْ ظَالِماً عَلَى ظُلْمِهِ، وَلاَ آثِماً عَلَى إِثْمِهِ.»

امام علیه‌السلام در اینجا به مسأله حسن سابقه و سوء سابقه اشاره مى‌کند و بررسى سوابق اشخاص را در انتخاب آنها براى کارهاى مهم لازم مى‌شمارد؛ این همان چیزى است که در دنیاى امروز به صورت برگ اوّل پرونده کارگزاران و کارمندان در آمده است.

سپس امام علیه‌السلام دلیل آن را به طور شفاف بیان کرده، مى‌فرماید: «آنها معاون گنهکاران و برادران ستمکاران‌اند؛ فَإِنَّهُمْ أَعْوَانُ الاَْثَمَةِ وَإِخْوَانُ الظَّلَمَةِ».بعضى کسانى که سال‌ها با افراد ظالم و ستم‌پیشه همکارى داشته‌اند، صفات زشت و نکوهیده به صورت حالت و عادت و سجیه آنها درآمده و به فرض که اظهار توبه کنند، باز هم قابل اعتماد نیستند، به ویژه آنکه انسان‌هاى لایق و بدون سوء سابقه در جامعه وجود دارند، لذا در ادامه سخن مى‌افزاید: «این در حالى است که تو مى‌توانى جانشینان خوبى به جاى آنان انتخاب کنى، از کسانى که از نظر فکر و نفوذ اجتماعى کمتر از آنها نیستند، اما بار سنگین اعمال خلاف، گناهان و معاصى آنها را بر دوش ندارند; از کسانى که هرگز ستمگرى را در ستمش یارى نکرده و گناهکارى را در گناهش یاری نکرده‌اند» وَأَنْتَ وَاجِدٌ مِنْهُمْ خَیْرَ الْخَلَفِ مِمَّنْ لَهُ مِثْلُ آرَائِهِمْ وَنَفَاذِهِمْ، وَلَیْسَ عَلَیْهِ مِثْلُ آصَارِهِمْ وَأَوْزَارِهِمْ وَآثَامِهِمْ، مِمَّنْ لَمْ یُعَاوِنْ ظَالِماً عَلَى ظُلْمِهِ، وَلاَ آثِماً عَلَى إِثْمِهِ.

از این تعبیر به خوبى استفاده مى‌شود حتى کسانى که یک نقطه سیاه در پرونده پیشین آنها وجود دارد، نباید براى کارهاى مهم، وزارت و امثال آن برگزیده شوند، بلکه لازم است حُسن سابقه آنها بر همگان روشن باشد.

در پایان این سخن چنین نتیجه مى‌گیرد و مى‌فرماید: «هزینه این افراد بر تو سبک‌تر و همکارى و یاریشان بهتر و محبّتشان با تو بیشتر و انس و الفتشان با غیر تو (و بیگانگان) کمتر است، بنابراین آنها را از خواص خود در خلوت‌ها و رازدار خویش در محافل خصوصى قرار بده.» و بعد تصریح دارند «آنان را از خواص و دوستان نزدیک و راز داران خود قرار ده؛ سپس از میان آنان افرادى را که در حق‌گویى از همه صریح‌ترند و در آنچه را که خدا براى دوستانش نمى‌پسندد تو را مدد کار نباشند، انتخاب کن، چه خوشایند تو باشد یا ناخوشایند.»

منابع: پیام امام امیر المومنین، شرحی بر نهج‌البلاغه (آیت الله مکارم شیرازی)

انتهای‌پیام/