گزارش| روابط آنکارا - ریاض در عربستانِ بن سلمان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اظهارات جدید وزیر امور خارجه عربستان سعودی در مورد ترکیه، موجب حیرت و تعجب رسانه های ترکیه شد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

این رسانه ها که تا چند روز پیش، به طور مرتب خبر تحریم کالاهای ترکیه ای در خاک عربستان را منتشر کرده و مقامات ریاض را به بی وفایی و قدرنشناسی متهم می کردند، به یک باره با اظهاراتی روبرو شدند که حاکی از یک چرخش احتمالی جدی در مواضع دستگاه پادشاهی آل سعود در قبال ترکیه است.

در جریان برگزاری نشست جی 20 به شکل آنلاین و با میزانی عربستان، دو اتفاق در مسیر روابط ریاض – آنکارا روی داد. اتفاق نخست، اظهارات بن فرحان بود.  

فیصل بن فرحان آل سعود٬ وزیر امور خارجه عربستان سعودی٬ در مصاحبه با خبرگزاری رویترز، ادعا کرد که روابط بین عربستان و ترکیه در سطح عالی و مطلوب است و در همه زمینه ها روابط عالی با ترکیه دارند.

وزیر امور خارجه عربستان سعودی، همچنین به این اشاره کرد که  این کشور به همراه امارات متحده عربی، مصر و بحرین به دنبال راهی برای پایان دادن به اختلافات با قطر هستند و در عین حال به دغدغه و نگرانی‌های امنیتی مشروع خود، اهمیت می دهند.

رویداد دوم، مکالمه تلفنی اردوغان و پادشاه عربستان بود. پیش از آغاز گفتگوهای جی 20 رجب طیب اردوغان٬ رئیس جمهور ترکیه با سلمان بن عبدالعزیز٬ پادشاه عربستان سعودی تلفنی گفت‌وگو کرد.

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی منابع رسمی آنکارا، روابط دوجانبه و رفع اختلافات، محور گفتگوهای دو طرف بوده و طرفین همچنین توافق کرده اند که کانال‌های گفتگو و ارتباط را برای رفع مشکلات و تقویت روابط و همکاری‌ها باز نگه دارند.

همه این ها در حالی است که تحریم کالاهای ساخت ترکیه در فروشگاه های عربستان سعودی، با واکنش تند مردم و فعالان اقتصادی ترکیه روبرو شده بود.

از احترام و موازنه تا تنش و انجماد

حزب عدالت و توسعه از روزگاری که به اقتدار رسیده تا مقطع کنونی، همواره رویکرد سیاسی و فکری خاصی در قبال عربستان سعودی داشته که می توان آن را تلاش برای حفظ موازنه نامید.

با آن که حزب عدالت  توسعه، همواره به جریان اخوان المسلمین مرتبط بوده و از این حیث تا حد مشهودی با عربستان اختلاف داشته، اما رفتار توام با احترام در قبال عربستان، همواره مشهود بوده است.

عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه و از موسسین حزب عدالت و توسعه چند سال در عربستان و در یکی از بانک های مهم این کشور به عنوان مشاور اقتصادی کار کرده و خود او نیز نقش مهمی در تقویت روابط ترکیه و عربستان ایفا کرده است.

با این حال، پس از خیزش های موسوم به بهار عربی، فراز و فرودهایی در روابط ریاض – آنکارا مشاهده شد و بعدها پس از قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار مخاف آل سعود در کنسولگری عربستان در استانبول، رابطه به سطح تنش و انجماد رسید.

عکس هایی که از یاد نمی روند

برای این که درک بهتر و روشن تری نسبت به سیر و روند تحول روابط ریاض و آنکارا داشته باشیم، می توانیم از چند عکس، کمک بگیریم.

در سال 2016 میلادی، نوعمان کورتولموش معاون وقت نخست وزیر ترکیه که حالا به عنوان مرد شماره 2 حزب عدالت و توسعه شناخته می شود، در آنکارا و در روز استقلال عربستان سعودی به سفارت این کشور رفت و در مراسم سنتی رقص شمشیر، اعلام کرد که آرزوی آنکارا، این است؛ روابط دو کشور مسلمان عربستان و ترکیه تا قیامت، ادامه پیدا کند. اما این آرزو دیری نپایید و فاز بعدی رابطه را می توان با این عکس توصیف کرد:

پس از آن که دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا به کاخ سفید راه یافت، عربستان سعودی را به عنوان نخستین ایستگاه سفر خارجی خود برگزید و حضور او در رقص شمشیر کاخ یمامه، چنین عکسی را رقم زد: ترامپ، ملک سلمان و سیسی.

کورتولموش، چندی پیش به تندی از عربستان سعودی انتقاد کرد و در مورد تحریم کالاهای ساخت ترکیه در این کشور عرب زبان گفت:«تحریم های اعلام شده از سوی برخی کشورها، ما را می خنداند. بهتر است آنها، اول یاد بگیرند که به عنوان یک کشور مستقل، باید چگونه رفتار کنند. فکر نکنند با ایستادن کنار یک کُره سحرآمیز و دست گذاشتن روی کُره و اجازه گرفتن از برادرهای بزرگترشان، می توانند کاری از پیش ببرند.»

ولیعهدی که پادشاه است

در تحلیل اهمیت فوتوآنالیز عکس ترامپ، سیسی و ملک سلمان در کنار آن کره جغرافیایی کذایی باید گفت: این نشانه ای آشکار از تغییرات سیاسی عربستان سعودی زیر سایه تدوین سند توسعه 2030 و بلندپروازی های محمد بن سلمان، ولیعهد جوان و ماجراجویی بود که پیش از سفر ترامپ، با داماد او قراردادهای تسلیحاتی بزرگی را به امضا رسانده بود.

ترکیه بر اساس تحلیل های سیاسی و اطلاعاتی عمیق خود، به این نتیجه رسیده بود که اساساً در تدوین سند 2030 میلادی، می توان رویکرد سیاسی خاص محمد بن سلمان را به گونه ای تحلیل کرد که در آن، قطر یک نمونه خطرناک و شایان حسادت است و ترکیه نیز نمونه ای برای نگران شدن.

در نتیجه در اجرا و تحقق اهداف سند 2030 میلادی، محمد بن سلمان، حساب ویژه ای بر روی سیسی و بن زاید باز کرد و سران ترکیه، باتجربه تر از آن بودند که متوجه نشوند در عکس بزرگ کنار کُره، نشانه های روشن به حاشیه رانده شدن ترکیه وجود دارد.

صد البته، آنان از قبل هم در پرونده های منطقه ای متعددی همچون سوریه و مصر، این واقعیت را دریافته بودند که راه ترکیه و قطر از راه عربستان جداست.

اما این جدایی مسیر و اختلافات بعد از آن با سه کاتالیزور یا شتاب دهنده مهم به نام دوران اقتدار دونالد ترامپ، تحریم قطر و کشته شدن فجیع جمال خاشقجی به اوج رسید.

با این حال، در دو ماه اخیر و در دورانی که انتشار خبر تحریم کالاهای ترکیه، واکنش منفی فراوانی به وجود آورده بود، اردوغان بر همان تاکتیک پیشین خود اصرار کرد. تاکتیکی که خلاصه آن را می توان چنین بیان کرد: به ولیعهد اعتنا نکن، مشکل را با خود پادشاه حل کن!

بنابراین با توجه به وضعیت فعلی می توان چنین ارزیابی کرد، شواهد نشان می دهد که اردوغان در این مسیر به نتایج اولیه رسیده و پادشاه عربستان سعودی از اختلاف و تنش بین ریاض و آنکارا نگران است و می خواهد در دوران حیات خود او، به اختلافات، پایان داده شود. با این حال کیست که نداند محمد بن سلمان خام و بلندپرواز، اغلب اوقات، با رفتارهای تند، هیجانی و غیرقابل پیشبینی خود، پدر را دچار دردسر می کند.

انتهای پیام/