هویت تبلیغات دفاع مقدس با حاج صادق آهنگران شناخته می‌شود

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم به نقل از تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سردار علی‌محمد نائینی، مسئول تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاه نجف، جانشین تبلیغات قرارگاه خاتم‌الانبیاء و رئیس ستاد قرارگاه نجف در دوران دفاع مقدس و رئیس فعلی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس طی رونمایی که از کتاب تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران با عنوان «با نوای کاروان» در هفته گذشته شد، ضمن قدردانی از همت و توجه سردار آهنگران برای ثبت تاریخ شفاهی خود در این مرکز گفت: حاج صادق پدیدۀ منحصربه‌فرد در دوران دفاع مقدس است من در جبهه غرب مسئول تبلیغات جنگ بودم. در آنجا کمابیش از توفیقات حاج صادق آهنگران خبرهایی شنیده بودم. زمانی که او با عشایر خوزستان خدمت حضرت امام رسید و نوحه‌ای در آنجا خواند، بیشتر او را شناختم. از همان موقع، نقش او در جنگ و تأثیر مداحی‌ها و مرثیه‌سرایی‌هایش زیاد شد و به‌قول‌معروف، درخشید.

وی افزود: بعد از سفری که به اهواز داشتم، حاج صادق را به جبهه غرب دعوت کردم. اولین تجربه او در غرب، اجرای برنامه‌ای در پادگان ابوذر سرپل ذهاب بود. کار پادگان ابوذر سرپل ذهاب در غرب، مثل پادگان دوکوهه در جنوب، اعزام نیرو به جبهه‌های غرب بود.

سردار نائینی با بیان اینکه بعد از عملیات رمضان، دوستی و ارتباط کاری‌ام با حاج صادق آهنگران گسترده‌تر شد، یادآور شد: بعد از عملیات رمضان، با تدبیر فرماندهی کل سپاه، تقریباً در شهریور سال 1361، قرارگاه نجف در غرب تشکیل شد. اولین تجربه عملیاتی قرارگاه نجف، عملیات پیروز مسلم بن عقیل بود. پس از پیروزی در این عملیات، حال حماسی و معنوی خوبی ایجاد شد. شب عملیات مسلم بن عقیل، آیت‌الله اشرفی اصفهانی، آیت‌الله حائری شیرازی، آیت‌الله شهید محلاتی، شهید قدوسی، مرحوم آیت‌الله روح‌الله خاتمی و حجت‌الاسلام محسن قرائتی در قرارگاه حضور داشتند. استاندار کرمانشاه و برخی مسئولان دیگر هم بودند. حاج صادق آن شب بخشی از زیارت عاشورا را خواند. بخش دیگر را هم آیت‌الله اشرفی اصفهانی خواند که حس و حال خاصی پیدا کرد. حاج صادق قبل از عملیات، چند روز کامل وقت گذاشت و باهم به همه گردان‌ها و یگان‌ها رفتیم. آقای حائری شیرازی هم همراه ما بود. ابتدا آقای حائری شیرازی آیه‌ای از آیات جهاد را می‌خواند و توضیح مختصری دربــارۀ آن می‌داد و بعد، حاج صادق مرثیه‌خوانی و مداحی می‌کرد.

مقابله با عملیات روانی با اشعار حماسی

وی با اظهار اینکه جنگ تقابل اراده‌هاست، گفت: زمانی یک‌طرف در جنگ پیروز می‌شود که زمینه‌های روانی و اجتماعی فروپاشی در جبهه مقابلش فراهم باشد. وقتی به یک ملت تهاجم می‌شود، اگر آن ملت، ملت مستحکمی باشد، به لحاظ روحی و روانی امکان فروپاشی‌اش وجود ندارد. در نیروهای مسلح هم انگیزه برای نبرد خیلی مهم است. توان رزم دو بخش دارد: بخش فیزیکی و بخش غیرفیزیکی. در بخش فیزیکی، توان رزم مشخص است. اما آنچه معادله را برهم می‌زند و می‌تواند ضعف بخش فیزیکی را برطرف کند، بخش غیرفیزیکی است. گاهی ممکن است توانایی‌های فیزیکی خوب باشد، اما اراده، عزم و انگیزه وجود نداشته باشد که در این صورت، شکست حاصل می‌شود.

جانشین تبلیغات قرارگاه خاتم‌الانبیاء در دوران دفاع مقدس با تأکید بر نقش فعالیت‌های فرهنگی و معنوی در ارتقای روحیه و انگیزۀ رزمندگان و مقابله با عملیات روانی دشمن در آن دوران، اظهار کرد: روحیه ملتی که قرار است از جنگ پشتیبانی کند، همانند روحیه رزمنده‌ای که در میدان نبرد با دشمن می‌جنگد، اهمیت دارد. در واحد تبلیغات جنگ، ما به هر دو وجه اهمیت می‌دادیم؛ یعنی هم حفظ و ارتقای روحیه حماسی مردم برایمان مهم بود و می‌خواستیم مردم در دفاع مقدس با انگیزه قوی از جنگ پشتیبانی کنند و هم روحیه رزمندگان در جبهه برایمان اهمیت داشت. علاوه بر آن، به عملیات روانی دشمن هم توجه می‌کردیم. نیروهایی که در واحد تبلیغات کار می‌کردند، فکورترین و باسوادترین نیروهای فرهنگی جبهه بودند. آن‌ها از نظر فکری نیروهای توانمندی بودند و در رأس همه این نیروها حضرت امام بودند که در تبلیغات جنگ نقش اصلی را ایفا کردند.

امام؛ مبدع جنگ روانی برضد دشمن

وی با اشاره به اینکه امام از همان روزهای آغازین جنگ، عملیات روانی بر ضد دشمن را آغاز کرد و به جنگ ماهیت اعتقادی داد، بیان کرد: حاج صادق آهنگران نیز به تأسی از امام، میان فرهنگ عاشورا و جبهه‌های جنگ ارتباط برقرار کرد و به مقابله با جنگ روانی دشمن پرداخت و با اشعار حماسی‌اش به نیروها روحیه داد.

مسئول تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاه نجف در دوران دفاع مقدس با بیان اینکه دفاع مقدس فرهنگ و ادبیاتی دارد که آن را از سایر جنگ‌ها متمایز کرده است، تصریح کرد: فرهنگ و ادبیاتی که در دفاع مقدس به وجود آمد، همه تولیدات هنری و ادبی و همه پیام‌های فرهنگی ما را تحت تأثیر قرار داد. فرهنگ دفاع مقدس آمیزه‌ای از حماسه و عرفان بود و سبب شد در همه آثار ما برانگیختگی و حرکتی مبتنی بر نگرش عاشورایی ایجاد شود. این فرهنگ در دورۀ دفاع مقدس عمومیت یافت و این هنر حضرت امام بود که انقلاب را به عاشورا و دفاع مقدس را به انقلاب پیوند زدند و یک پیوستگی به وجود آوردند که بعد به فرهنگ تبدیل شد.

سردار نائینی یکی از دلایل محبوبیت و گسترش و ماندگاری نوحه‌های حاج صادق آهنگران را تأثیرپذیری از امام در برقراری ارتباط میان فرهنگ غنی عاشورا و دفاع مقدس مطرح کرد و گفت: اولین عامل تأثیرگذار در محبوبیت حاج صادق، نهادینه شدن فرهنگ عاشورایی در وجود او بود. در واقع او عصارۀ آن فرهنگ است. عامل دوم محبوبیت و شهرت حاج صادق، سبک خاص مداحی‌های او بود. اشعار آئینی و حماسی آمیخته به عرفانی که او می‌خواند تا آن زمان متعارف نبود. عامل سوم محبوبیت او شخصیتش بود که به آن خواهم پرداخت. عامل چهارم، فضای جبهه‌ها و استقبال بسیجی‌ها و رزمنده‌ها از اشعار و نوحه‌های او بود.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس اظهار کرد: از نظر من، او یک پدیدۀ منحصربه‌فرد و بی‌نظیر در دوران دفاع مقدس بود و فرهنگ دفاع مقدس را بدون او نمی‌شود بررسی کرد. در واقع حاج صادق از هویت دفاع مقدس تفکیک شدنی نیست. هویت تبلیغات دفاع مقدس با حاج صادق شناخته می‌شود و ما نمی‌توانیم از فرهنگ دفاع مقدس بدون نام بردن از او صحبت کنیم. صادق آهنگران به‌تنهایی یک جریــان تبلیغی مؤثر بود. حضور او فقط محدود به جبهه‌ها برای تهییج رزمندگان نبود و در طول دوران دفاع مقدس، در همه‌جا ردپای او دیده می‌شد؛ در جذب و اعزام نیرو، آماده شــدن نیروها برای عملیات، در مراسم تشییع شهدا و فرماندهان شــاخص حضور داشــت و نوحه‌های حماســی او تأثیر زیادی در ارتقای روحیه حماسی در کشــور و روحیه رزمی نیروها در جبهه می‌گذاشت. هر جا کــه روحیه نیروها تضعیف می‌شد، فردی که روحیه‌ها را بازسازی می‌کرد، حاج صادق بود.

حاج صادق هیچ ترسی از حضور در خط مقدم نداشت

رئیس ستاد قرارگاه نجف در دوران دفاع مقدس در خصوص ویژگی‌های شخصیتی و عملکرد حاج صادق آهنگران در دوران دفاع مقدس گفت: دشمن در طول جنگ، در خصوص افراد مؤثر هر نوع شایعه‌ای را مطرح می‌کرد. از طرفی شایعه تلفات بالا و شکست‌های پی‌درپی را هم مرتب انتشار می‌داد که همه با هدف تضعیف روحیه رزمندگان ما انجام می‌شد. یکی از این شایعه‌ها این بود که حاج صادق همراه عدۀ زیادی از رزمندگان اسیر شده است. البته حاج صادق هیچ ترسی از حضور در خط مقدم نداشت. در ماه‌های اول جنگ، او رزمنده بود و در صحنه‌های درگیری حضور داشت. به‌محض اینکه اسم رمز عملیات اعلام می‌شد، برای رفتن به عملیات با رزمنده‌ها بی‌قرار می‌شد. ما مکرر باهم به خط می‌رفتیم. او روحیه شهادت‌طلبی فوق‌العاده‌ای داشت. خلاصه، رسانه‌های عراق به دروغ این شایعه را پخش کردند. برای مقابله با این شایعه و رسوایی دشمن برنامه‌ریزی شد که حاج صادق به نماز جمعه تهران بیاید و برنامه اجرا کند.

سردار نائینی با اشاره به اینکه امروز جنگ دیگر به شکل سخت نیست و جنگ امروز جنگ اقتصادی و فرهنگی است، متذکر شد: جنگ‌شناسی و درک عملیات روانی بسیار پیچیده است. در جنگ نظامی، مسائل قابل‌ فهم است، اما در جنگ نرم، به‌راحتی قابل‌فهم نیست. جنگ جدیدی که الآن ما درگیر آنیم، جنگ اقتصادی و فرهنگی است. در این جنگ توفیقاتی داشته‌ایم، اما باید خیلی بیشتر تلاش کنیم. توطئه‌ها، خباثت‌ها و طراحی‌های دشمن چه در دهه اول انقلاب و چه در دهه‌های بعد، هریک برای ساقط کردن یک نظام کافی بوده است.

وی افزود: توفیقات ما تا الآن در برابر دشمنان نظام کم نبوده، اما هنوز فاصله زیادی بــا اهداف و آرمان‌هایمان داریم. علاوه بر این در این دوره شاعران و مداحان این دوره که به‌تناسب نیازهای زمان پروش یافته‌اند، همچون حاج صادق رسالت مقابله با جنگ روانی دشمن را بر عهده دارند.

انتهای پیام/