روستایی قدیمی در دل تاریخ / "ریاب گناباد" را باید فقط از نزدیک دید + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از گناباد، روستای هدف گردشگری «ریاب» در سه کیلومتری غرب گناباد واقع شده و فاصله اندکی با قنات قصبه گناباد دارد.ریاب، برخلاف اعتقاد بعضی در مورد وجه تسمیه آن که معتقدند «ری آب» است، اما تسمیه صحیح آن «رمی آب» است، زیرا رشته قنات طولانی آن بیش از 20 کیلومتر امتداد دارد و از جنوب‌شرقی به طرف شمال غربی در امتداد است.

این روستا دو قلعه تودرتو دارد که هر قلعه دارای برج و بارویی جداگانه است. درون قلعه میانی مهمان‌خانه بزرگی بوده که سالخوردگان روستا آن را به یاد دارند. داخل قلعه دوم، خانه‌های متعددی وجود داشته که افراد خارج قلعه خواروبار و اشیاء قیمتی خود را در آنجا می‌گذاشتند.

دورتادور این قلعه خندقی به عرض تقریبی 6 متر و عمق 4 متر کنده شده بود که در مواقع خطر دشمن آن را پر از آب می‌کردند تا راه آنان را سد کنند که خود محافظی دیگر برای قلعه بود. هم اکنون خندق به علت آلودگی پر شده است. دو برج دیگر در روستای ریاب وجود دارد که در قسمت غربی روستا است.

برج کوچک در حاشیه محور شرقی به غربی روستا و برج بزرگ ضلع غربی در مجاورت منزل علیپور قرار دارد. این برج با تناسبات زیبای حاکم بر عرض طول و ارتفاع و طاق زیبای مستقر در گذر برج کنگره‌های متناسب در لبه برج و بازشوهای ظریف اطراف آن جزء یکی از شاخص‌های عمده معماری است. این برج 4 طبقه بوده و هر قسمت مخصوص یک عمل در نظر گرفته شده بود.طبقهآخر آن محل نگهبانی بوده است.

خانه ناصریان

 در چوبی این خانه بزرگ، به یک هشتی باز می‌شود که محل انتظار مهمان‌ها بوده است. هشتی طوری قرار دارد که به هیچ وجه داخل خانه دیده نمی‌شود. پس از هشتی وارد یک راهرو می‌شویم که ما را به درون حیاط خانه رهنمود می‌کند. این خانه‌ها هیچ‌گونه پنجره‌ای به بیرون ندارد و تمام درها و پنجره‌ها به سمت حیاط خانه باز می‌شود.

حیاط خانه محوطه‌ای به مساحت 175 متر است که به جز قسمت باغچه از خشت‌های خام پوشیده است. در قدیم حوضچه‌ای زیرزمینی در وسط حیاط قرار داشته که برای ذخیره آب استفاده می‌شده است.

معماری خانه‌ها

معماری کویری خانه‌های بافت تاریخی ریاب به سبک معماری خانه‌های مناطق کویری شباهت دارد. کارشناسان برای اولین بار در این منطقه با بادگیرهایی مواجه شدند که مانند بادگیرهای یزد، با دریچه‌ای مستقیما به سردابه متصل می‌شوند. دیگر تزیینات این خانه‌ها نیز بسیار قابل توجه است. به‌طور کلی بناهای ریاب شاید بر خلاف عمارت‌های یزد و اطراف آن باشکوه نباشند، اما زیبایی خاص خود را دارند که همین ویژگی از جمله مواردی است که این روستا را در ردیف روستاهای هدف گردشگری در استان خراسان قرار داده است.

این بناها تمامی نیازهای ساکنان خود را برآورده می‌کنند. در اغلب کوچه‌های این محله، ساباط یا سقف‌هایی برای ایجاد سایه ساخته شده‌اند و تمامی خانه‌ها دارای سردابه، حوضخانه و بادگیر هستند.

بوم‌گردی در روستای ریاب

ریاب دارای هزار سال تاریخ مکتوب بوده و جزو قدیمی‌ترین روستاهای گلی کشور به حساب می‌آید. روستای ریاب طی سالیان متمادی که از عمرش می‌گذرد چندین بار تغییر مکان داده است، به گونه‌ای که هم اکنون قبرستان قدیمی ده در درون بافت مسکونی واقع شده و مردم اقدام به ساخت خانه بر روی آن کرده‌اند. ریاب غربی‌ترین و مرتفع‌ترین دهات گناباد است. جمعیت این روستا طبق آمار سال 1395 حدود 800نفر بوده که خود دلیلی بر عظمت این روستا است.

مجید علیزاده؛ دهیار روستای ریاب در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در گناباد درباره این روستا اظهار داشت: این روستا در سال 1387 شمسی در زمره آثار ملی کشور به ثبت رسیده است؛ در سال‌های اخیر و با قرار گرفتن در فهرست روستاهای هدف گردشگری، سازمان میراث فرهنگی نیز اقدام به مرمت بخش‌هایی از این روستای تاریخی کرده است.

وی افزود: میراث فرهنگی معتقد است این روستا با معماری خاص خود قابلیت تبدیل شدن به یک مجموعه تاریخی گردشگری دارد که در همین راستا سازمان میراث فرهنگی برای جلوگیری از نابودی بافت فرسوده که نشانی از معماری اصیل ایرانی است، بازسازی خانه‌ها و بافت تاریخی را در دستور کار خود قرار داده است و اعتقاد دارد با انجام چنین کارهایی بوم‌گردی در این روستای تاریخی رونق می‌گیرد و ظرفیت‌های نهفته روستا شکوفا می‌شود.

دهیار روستای ریاب تصریح کرد: در حال حاضر و با توجه به ایجاد زیرساخت‌های گردشگری از جمله ایجاد اقامتگاه روستایی در ریاب در تعطیلات نوروز شاهد حضور در مجموع20هزارنفر از مسافران نوروزی و گردشگران به این روستا هستیم. خوشبختانه موج بسیار خوبی در روستای هدف گردشگری ریاب ایجاد شده، به گونه‌ای که مردم و ساکنان روستا نیز با هدف تبدیل شدن این روستا به یک مقصد زیبای گردشگری در استان تلاش می‌کنند و در حال حاضر برخی از مالکان خانه‌های تاریخی این روستا برای ثبت خانه‌های خود پیشقدم شده‌اند.

 علیزاده خاطرنشان کرد: اهالی ریاب از مهمانان و گردشگران روستا با بازی‌های محلی، رقص‌های محلی به‌ویژه چوب بازی، کشتی سنتی و آوازها و موسیقی محلی (با سازهای نی، دوتار، سرنا و دهل) استقبال می‌کنند. همچنین در سفره‌های خود با غذاهای محلی مانند آش، اشکنه، تخم مرغ شیره، گرماست، بلغور، قطاب، جوش پره، کلومپه، توگی و جنگل و لبنیات محلی پذیرایی می‌کنند.

تحسین وزیر میراث فرهنگی

علی‌اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با انتشار تصاویری از روستای ریاب نیز نوشت: 

روستای ریاب هم اکنون به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران مطرح است که تعدادی از آثار آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از سوی دیگر مقبره ابومنصور ریابی از وزرای طغرل موسس دولت سلجوقیان نیز در این روستا واقع است.

روستای ریاب در 5 کیلومتری جنوب غربی گناباد در استان خراسان‌رضوی واقع شده و به لحاظ تاریخی به دوره قاجاریه و صفوی بر می‌گردد.

این روستا دارای مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی بادگیر دار، حوضخانه، قلعه، حمام، مسجد و آب انبار با معماری بسیار زیباست و یکی از بافت‌های باقی مانده در شهرستان بوده که ارزش تاریخی خود را حفظ کرده است.

انتهای پیام/282/ش