فراز و فرودهای بخش مستند و فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، داوری جشنواره فیلم فجر در بخش فیلم‌کوتاه و مستند، یکی از پرفراز و نشیب‌ترین بخش‌های جشنواره بوده که طی سال‌های مختلف جشنواره دستخوش اتفاقات متنوعی شده است.

با آغاز به کار جشنواره فیلم‌ فجر در سال 1361، به دلیل تفاوت‌های عمده‌ای که در ابزار ساخت فیلم وجود داشت، فیلم‌های کوتاه 8 و 16 میلیمتری به دلیل امکان ثبت محدود تصویر، خود به روشی برای ساخت فیلم‌های تجربی بدل شده‌ بودند و بسیاری از فیلمسازان از فیلم‌های 8 و 16 میلیمتری جهت کسب تجربه و ساخت ایده‌هایی که در قالب فیلم‌کوتاه قابل بیان بود استفاده می‌کردند.

به همین منظور در چهار دوره نخست جشنواره بخشی تحت عنوان بخش فیلم‌های آماتور در جشنواره وجود داشت که بیشتر فیلم‌های حاضر در این بخش، فیلم‌کوتاه و مستند بودند.

در دوره نخست جشنواره از آنجایی که فیلم‌های بلند مورد داوری قرار نگرفتند، تنها هیأت انتخاب و داوری برای بخش فیلم‌های آماتور در نظر گرفته شد که افرادی همچون محمد اعتصامی، رضا انصاریان، سیف‌الله داد، حمید دهقان‌پور، ناصر عبداللهی‌نگار و محمود نظرعلیان داوری این بخش را به عهده داشتند و به فیلم‌ها جوایزی را هم اعطا کردند.

در دوره دوم جشنواره داورانی باز به شکل  مستقل به معرفی اثر برگزیده جشنواره در بخش فیلم‌های کوتاه و مستند آماتوری دست زدند. مرتضی پوراظهَری، مجید جوانمرد، حمید دهقان‌پور و حجت‌الله سیفی داوران بخش آماتور جشنواره در دوره دوم بودند.

در دوره سوم و چهارم کار داوری بخش آماتوری جشنواره توسط همان داورانی صورت گرفت که وظیفه داوری فیلم‌های بخش حرفه‌ای را هم به عهده داشتند.

در دوره سوم مهدی حجت، محمد خزاعی، سیف‌الله داد، اکبر عالمی و محمد‌علی نجفی داوران بخش حرفه‌ای جشنواره بودند.

در دوره چهارم هم ترکیب هیأت داوران از مجید بهمن‌پور، کمال حاج‌سیدجوادی، فرید حاج‌کریم‌خان، محمد خزاعی، جلال رفیع، مهدی فرید‌زاده و منوچهر محمدی تشکیل شده بود.

پس از دوره چهارم، با پاگرفتن «انجمن سینمای جوانان ایران»، فیلم‌های کوتاه و آماتوری از جشنواره فیلم‌فجر خارج شدند و در قالب جشنواره‌ای ملی با نام جشنواره فیلم «سینمای جوان» به نمایش و داوری گذاشته شدند. جشنواره‌ای که بعد از چند سال به «جشنواره فیلم‌کوتاه تهران» تغییر نام داد. غالب فیلم‌های مستند هم که در دوران قبلی در زیر گروه فیلم‌های آماتوری به نمایش در می‌آمد با این تصمیم جدید از جشنواره فیلم فجر به جشنواره‌های دیگر کشور نقل مکان کردند.

در دوره پنجم، ششم و هفتم جشنواره فیلم‌های کوتاه و مستند در جشنواره به شکل مسابقه‌ای حاضر بودند و اگر این فیلم‌ها در جشنواره به نمایش در می‌آمدند توسط هیئت داوران بخش اصلی جشنواره که همان بخش «سینمای ایران» بود به داوری گذاشته می‌شدند.

از دوره هشتم فیلم‌کوتاه و مستند در جشنواره حضور نداشتند. اگر فیلم‌های کوتاه و مستند در جشنواره حضور داشتند، در بخش‌های بین‌الملل و جنبی به نمایش در می‌آمدند و داوری نمی‌شدند.

فیلم‌های مستند و کوتاه در طی دوره‌های هشتم تا بیست‌و‌یکم جایی در جشنواره نداشتند. اما از دوره بیست‌و‌یکم  یعنی از سال 1381 به شکل جدی باز در جشنواره به سالن‌های اکران راه پیدا کردند. در این سال بخشی تحت عنوان «سینمای مستند» به جشنواره اضافه شد که هیأت داوران مستقلی داشت. محمدرضا اصلانی، مهوش شیخ‌الاسلامی و فرهاد مهرانفر داوران بخش مستند جشنواره بیست‌و‌یکم بودند. در همین دوره مسابقه فیلم‌های کوتاه هم دوباره به جشنواره اضافه شد که هیأت داوران بخش مستند، داوری این فیلم‌ها را هم به عهده داشتند.

در دوره 22 جشنواره، مصطفی رزاق‌کریمی، فرشاد فرشته‌حکمت و فرهاد مهرانفر داوری بخش مستند و کوتاه جشنواره را به عهده داشتند. در دوره  23 ، جدای از هیأت داوران، هیأت انتخاب مستقلی برای فیلم‌های کوتاه و مستند در نظر گرفته شد. محمد تهامی‌نژاد، منوچهر طیاب و مجتبی مُشیری داوران این بخش از جشنواره بودند.

در دوره 24 باز محمدرضا اصلانی در میان هیأت داوران بخش کوتاه و مستند قرار گرفت. سید علیرضا سجاد‌پور و نادر طالب‌زاده هم در این دوره اصلانی را همراهی کردند. در دوره 25 یک نفر به اعضای هیئت داوران بخش مستند و کوتاه جشنواره اضافه شد. در این دوره که در سال 1385 برگزار شد محمد دُرمنش، محمد رجبی، ابراهیم فروزش و ابراهیم مختاری داوری این بخش را به عهده داشتند.

در دوره 26 ترکیب این هیأت تفاوت‌های عمده‌ای داشت و نام‌های متفاوتی در کنار هم قرار گرفتند. البته  در این دوره جشنواره، به تعداد داوران این بخش هم افزوده شد و افرادی چون محمد تهامی‌نژاد، محمد شهبا، احمد ضابطی جهرمی، وحید موسائیان و محمدرضا دزفولی داوری فیلم‌ها را به عهده گرفتند.

دوره 27 جشنواره هم بخش مستند و کوتاه داشت. طهماسب صلح‌جو، فرید فرخنده‌کیش، منوچهر طیاب، محمدرضا عرب و محمدرضا مختاری داوران این دوره جشنواره بودند. در سال 1386 یعنی در دوره 28 جشنواره باز با سیاست‌های جدید، به یکباره بخش مستند و فیلم‌کوتاه از جشنواره حذف شد و دو بخش مجزا تحت عنوان «فیلم‌های ویدئویی» و بخش «نقش‌خیال» که به آثار پویا‌نمایی اختصاص داشت به جشنواره اضافه شد.

بعد از این که در دو دوره 28 و 29 فیلم‌های مستند و کوتاه در جشنواره حاضر نبودند، دوباره با تغییر سیاست مسئولان وقت در سال 1388 بخش مستند و کوتاه به جشنواره افزوده شد. در این دوره هم باز اسامی سینماگرانی چون احمد ضابطی جهرمی، نادر طالب‌زاده، شهاب‌الدین عادل، محمدرضا عباسیان و محمدرضا اسلاملو هیأت داوران بخش مستند و کوتاه جشنواره را تشکیل می‌دادند.

فیلم‎‌های مستند و کوتاه دوره 31 با حضور محمد رضا اصلانی، حبیب احمدزاده و مرتضی شعبانی داوری شدند. مرتضی پورصمدی، رامین حیدری فاروقی، مجید شیخ‌انصاری، فرهاد مهرانفر و فرهاد ورهرام هم در دوره بعد یعنی سی‌و‌دومین جشنواره فیلم فجر، داوران بخش مستند و کوتاه بودند.

دوره سی‌و‌سوم جشنواره آخرین سالی بود که فیلم‌های کوتاه و مستند داوران مستقل داشتند. در این دوره افرادی محمدرضا اصلانی، محمدعلی فارسی، مهرداد اسکویی، مانی میرصادقی و حبیب احمدزاده داور بودند. در دوره سی و چهارم جشنواره، داوران بخش «‌نگاه‌نو» جشنواره داوری آثار جشنواره را به عهده داشتند. حبیب احمد‌زاده، حمید فرخ‌نژاد، مهتاب کرامتی، مهدی کرم‌پور و سامان مقدم داوران بخش «نگاه‌نو» جشنواره بودند که داوری فیلم‌های مستند و کوتاه را هم بر عهده داشتند.

در دوره 35 جایزه سیمرغ نمادین بهترین فیلم کوتاه از نظر داوران جشنواره فجر اهدا شد. همچنین اعلام شد که به دستور رئیس سازمان سینمایی، اهدای سیمرغ بلورین فیلم کوتاه مجدداً در جشنواره صورت گیرد.
در بخش مستند نیز این جایزه به فیلمی از میان برگزیدگان جشنواره سینماحقیقت رسید که داوران اصلی جشنواره وظیفه بررسی این آثار را به عهده داشتند.

در دوره 36 جشنواره آثار کوتاه و مستند در بخش سودای سیمرغ قرار گرفتند و داوران جشنواره معرفی آثار برگزیده این بخش‌ها را هم به عهده داشتند. در دوره سی‌و‌هفتم جشنواره در سال 1397، بار دیگر داوران بخش «نگاه‌نو» متشکل از آیدا پناهنده، سعید سهیلی، مازیار میری، حبیب‌ احمدزاده و محمد آفریده آثار کوتاه و مستند را داوری کردند.

 روح‌الله حجازی، مهدی جعفری، مصطفی رزاق‌کریمی، فرشته طائرپور و هادی مقدم‌دوست به عنوان اعضای هیأت داوران بخش‌های مستند، فیلم کوتاه و نگاه نو (فیلم اول فیلمسازان) در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر معرفی شدند.
حالا در جشنواره سی‌و‌نهم فجر فیلم‌های مستند و کوتاه بار دیگر به شکل مجزا داوری می‌شوند. در این دوره از جشنواره سعید پوراسماعیلی، محمدعلی فارسی، امیر توده‌روستا، سام کلانتری و محمد کارت به عنوان داوران فجر انتخاب شدند.

بر اساس این آمار تا کنون حبیب احمد‌زاده با پنج بار حضور در میان داوران بخش مستند و کوتاه جشنواره در این زمینه رکورددار است. محمدرضا اصلانی با چهار دوره حضور رکورددار بعدی است.

احمد ضابطی جهرمی، فرهاد مهرانفر، منوچهر طیاب، محمد تهامی‌نژاد، نادر طالب‌زاده، سیف‌الله داد، حمید دهقان‌پور، محمد خزاعی و محمدعلی فارسی هم هر کدام دوبار نامشان در میان داوران جشنواره به چشم می‌آید.

اما افرادی چون محمد اعتصامی، رضا انصاریان، ناصر عبداللهی‌نگار، محمود نظرعلیان، مرتضا پوراَظهری، مجید جوانمرد، حجت‌الله سیفی، مهدی حجت، اکبر عالمی، محمد علی نجفی، مرتضی شعبانی، مرتضی پورصمدی، رامین حیدری فاروقی، مجید شیخ‌انصاری، فرهاد ورهرام، مهرداد اسکویی، مانی میرصادقی، آیدا پناهنده، سعید سهیلی، مازیار میری، محمد آفریده، روح‌الله حجازی، مهدی جعفری، مصطفی رزاق‌کریمی، فرشته طائرپور، هادی مقدم‌دوست، محمدرضا مختاری، طهماسب صلح‌جو، مجید بهمن‌پور، کمال حاج‌سید‌جوادی، فرید حاج کریم‌خان، جلال رفیع، مهدی فریدزاده، منوچهر محمدی، مهوش شیخ‌الاسلامی، مجتبی مشیری، محمدرضا عرب، فرید فرخنده‌کیش، علیرضا سجادپور، محمد دُرمنش، محمد رجبی، ابراهیم فروزش، ابراهیم مُختاری، مُحمد شهبا، وحید موسائیان، محمدرضا دزفولی، شهاب‌الدین عادل، محمدرضا عباسیان و محمدرضا اسلاملو هر کدام تنها یک‌بار شانس حضور در جمع داوران بخش مستند و فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر را داشته‌اند.

انتهای پیام/