یادداشت| ناشران بزرگ کتاب کودک در ایران

خبرگزاری تسنیم،‌ سید‌علی کاشفی خوانساری

 گرچه بیش از هزار ناشر مختلف در ایران به چاپ کتاب کودک می‌پردازند، اما بخش عمده‌ای از کمیت و کیفیت نشر کودک توسط ناشران خیلی بزرگ و بزرگ کتاب کودک و نوجوان تولید می‌شود و در تحلیل‌ها و سیاستگذاری‌ها ناگزیر از تمرکز و توجه جدی به این ناشران بزرگ و تعامل با ایشان هستیم.

 پیشتر در همین‌جا درباره تقسیم‌بندی ناشران به ناشران خیلی بزرگ، بزرگ، متوسط و کوچک سخن گفتیم و در مطلب قبلی با تعریف ویژگی‌های ابر ناشران، شش موسسه انتشاراتی قدیانی، کانون، مدرسه، افق، پیدایش و محراب قلم را ناشران خیلی بزرگ کتاب کودک در ایران برشمردیم. همچنین همان‌جا گفتیم ناشران دیگری قابلیت این را دارند که ظرف یکی دو سال آینده به باشگاه ابر ناشران کتاب کودک در ایران بپیوندند.

حال در این نوشته به معرفی ویژگی‌های ناشران بزرگ و شناسایی چنین ناشرانی در صنعت نشر امروز کتاب کودک در ایران خواهیم پرداخت. همانگونه که قبلا گفته شد برای رتبه‌بندی و ارزش‌دهی به کارنامه ناشران نیازمند دسترسی به اطلاعات سود سالیانه و همچنین تحلیل‌های کیفی هستیم اما مبنای آنچه می‌خوانید تنها کمیت تولید ناشران است. به تعبیر دیگر این ناشران در بعد کمی تولید ناشران بزرگی هستند اما اگر کیفیت کار آنان به شکل دقیقی بررسی شود شاید تعدادی از این ناشران حذف و تعدادی دیگر به فهرست ناشران بزرگ کتاب کودک در ایران اضافه شوند.

 اگر بخواهیم مطابق قدر و اندازه صنعت نشر کتاب کودک در ایران ناشران بزرگ را تعریف کنیم، می‌توانیم این سه مشخصه را برای ایشان در نظر بگیریم:

1. حداقل 300 عنوان کتاب چاپ اول کودک و نوجوان داشته باشند.

 2. این کتاب‌ها حداقل هزار بار در طول فعالیت ناشر و یا آنکه500 مرتبه در پنج سال اخیر تجدید چاپ شده باشند.

 3. حداقل صد نوبت چاپ کتاب کودک و نوجوان در یک سال گذشته داشته باشند.

 در میان ناشران جوان کتاب کودک، پرتقال و هوپا (هر دو از سال 1394) با توان گسترده‌ای به فعالیت پرداخته‌اند و به عنوان ناشرانی بزرگ پتانسیل ورود به باشگاه ابر ناشران را از خود به نمایش گذاشته‌اند. پرتقال حدود 900 عنوان کتاب چاپ اول، 3500 بار تجدید چاپ و 400 چاپ از ابتدای سال داشته است. هوپا 400 کتاب کودک چاپ اول، 2300 بار تجدید چاپ و 300 چاپ در سال جاری داشته است.

 از میان ناشران دهه هشتاد می‌توان به این فهرست شهر قلم را افزود که (از سال 1386) 800 چاپ اول، 1500 تجدید چاپ و 150چاپ در سال جاری داشته است. کتاب‌های چاپ اول براق( شهر قم، از 1384) 1000 عنوان و تجدید چاپ‌هایش 1800 و کتاب‌های امسالش 120 است. ایرانبان هم (از سال 1380) بیش از 350 عنوان کتاب کودک و بیش از 1300 نوبت تجدید چاپ داشته و از ابتدای امسال بیش از 100 بار این کتاب‌ها را چاپ کرده است.

اما ناشران قدیمی؛ ذکر ناشری قدیمی است( شروع 1365) که روزگاری ابر ناشر محسوب می‌شده و پس از مدتی افول امروز با 700 عنوان چاپ اولی و 3200 تجدید چاپ و 400 چاپ از ابتدای سال، در آستانه ورود دوباره به جمع ابر ناشران است. انتشارات فنی ایران (نردبان) نیز ناشری به نسبت قدیمی (از 1375) است که در سال‌های اخیر تلاش چشمگیری در حوزه کتاب کودک داشته و با 600 عنوان کتاب کودک، 1100 بار تجدید چاپ و 100چاپ در سال گذشته از ناشران بزرگ کتاب کودک محسوب می‌شود. همین طور خانه ادبیات( از 1375) که 600 چاپ اول، 1500 تجدید چاپ و 200 چاپ از ابتدای سال داشته است. در میان ناشران قدیمی باید از منادی تربیت و پیام آزادی یاد کنیم که روزی از ابرناشران بودند و متاسفانه امروز در جمع ناشران بزرگ هم جا نمی‌گیرند.

ناشرانی که تعداد عناوین چاپ اول لازم  برای ورود به فهرست ناشران بزرگ( شرط اول) را دارند اما به دلیل نمره ناکافی در تجدید چاپ و یا فعالیت در سال گذشته از ورود به چنین فهرستی باز می‌مانند عبارتند از امیرکبیر (شکوفه)، برف، پنجره، پیام آزادی، تیمورزاده، جامعه‌القرآن، جمال، چشمه (کتاب چ)، چکه، حدیث نینوا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، شباویز، نشر شهر، عروج اندیشه، علمی‌فرهنگی، کتاب‌های مکعب، مبتکران، منادی تربیت، میچکا، نیستان و ویدا. در این فهرست موسساتی وجود دارند که می‌توانند ظرف یکسال به جمع ناشران بزرگ راه یابند و همچنین ناشرانی که در میان ناشرانی با بزرگی متوسط هم نمره خوبی کسب نمی‌کنند.

 با معیارهای اعلام شده، از میان ناشران غیر خصوصی تنها می‌توانیم به‌نشر ( در شهر مشهد) را ناشر بزرگی بدانیم. به نشر با 400 عنوان کتاب کودک و 1000بار تجدید چاپ و 400 چاپ در یکسال گذشته نمره خوبی را به دست می‌آورد اما سوره مهر با 700 عنوان کتاب کودک، 1300 تجدید چاپ  و تنها 58 چاپ در سال گذشته فعلا از فهرست ناشران بزرگ کتاب کودک بیرون می‌ماند اما به شرط افزایش تولید می‌تواند به این فهرست بازگردد.

سایهگستر از شهرستان قزوین تنها ناشر شهرستانی (به جز ناشران تهران، مشهد و قم) راه‌یابنده به فهرست ناشران بزرگ است که 750 عنوان کتاب کودک دارد که1300 بار تجدید چاپ شده اند. این ناشر در یکسال گذشته 184 بار کتاب‌ کودک چاپ کرده است.

بر اساس آنچه گفته شد صنعت نشر کتاب کودک در ایران، فعلا شش ابر ناشر و 10 ناشر بزرگ دارد که ناشران بزرگ عبارتند از: ایرانبان، براق، به نشر، پرتقال، خانه ادبیات، ذکر، سایه‌گستر، شهر قلم، نردبان، هوپا. تعدادی از این ناشران کم و بیش و دیر یا زود قابلیت تبدیل به ابر ناشر کتاب کودک را دارند.

به این ترتیب در میان 16 ناشر بزرگ کتاب کودک در ایران تنها 3 ناشر غیر خصوصی، 3 ناشر غیر تهرانی و 8 ناشر عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک هستند و تنها یک ناشر با مالکیت و مدیریت یک زن به فعالیت می‌پردازد.

انتهای پیام/