مهم‌ترین مأموریت حضرت زهرا (س) پس از رحلت پیامبر (ص) چه بود؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، آنچه درباره رویدادهای مربوط به حضرت فاطمه زهرا (س) در فاصله بین رحلت رسول گرامی اسلام (ص) تا شهادت‌شان نقل می‌شود، عمدتاً در دو محور است:
اول، احتجاجات آن بانوی بزرگوار با اهل سقیفه و دفاع از حق خلافت امیرالمؤمنین (ع). دوم، گریه و ندبه فراوان آن حضرت در سوگ پدر بزرگوارشان تا جایی که ایشان جزو بکّائین تاریخ شدند. آنچه در این بین مورد غفلت واقع شده، مهم‌ترین مأموریت ایشان یعنی تنظیم مصحفی بود که پیامبر صلی‌الله علیه و آله آن را بر عهده دختر بزرگوار خویش نهاده بود. با مطالعه ویژگی‌های این مصحف به راحتی درمی‌یابیم حضرت زهرا (س) در این فرصت اندک باقیمانده از عمر شریفشان به طور طبیعی باید بیشتر وقت خویش را صرف تنظیم این کتاب شریف می‌کردند. 

بر اساس گزارش‌های روایی، پس از رحلت پیامبر صلوات الله علیه مَلکی بر آن بانوی بزرگوار فرود می‌آمد و با گزارش‌هایی که از منزلت پدر بزرگوارش در نزد خدا و نیز آینده تاریخ اسلام و تشیع الهام می‌کرد، کتاب ارزشمندی به نام «مصحف فاطمه» سلام الله علیها برای امامان معصوم علیهم السلام به یادگار ماند. این مصحف یکی از منابع علم اهل‌بیت علیهم‌السلام است که بارها با آن احتجاج و حقانیت بیان خویش را به آن مستند کرده‌اند. علی بن ابی حمزه از امام کاظم علیه‌السلام روایت کرده است که فرمودند: مصحف فاطمه (س) نزد من است. امام صادق علیه‌السلام نیز فرمود: به خدا قسم مصحف فاطمه سلام‌الله‌علیهم نزد ما است. (بصائرالدرجات، ص173) یا در دیگر روایت فرمود چیزی از کتاب الله در مصحف فاطمه (س) نیست؛ آن چیزی است که بعد از فوت نبی (ص) به او القاء شد؛ مُصْحَفُ‏ فَاطِمَةَ مَا فِیهِ شَیْ‏ءٌ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْ‏ءٌ أُلْقِیَ عَلَیْهَا بَعْدَ مَوْتِ أَبِیهَا ص. (بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، ج‏1، ص159)

درباره ویژگی‌های مصحف فاطمه (س) حماد بن عثمان می‌گوید به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: مصحف فاطمه چیست؟ امام علیه‌السلام فرمود: پس از رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، فاطمه (س) به شدت محزون و افسرده شد، پس خداوند فرشته‌ای به سوی او می‌فرستاد تا وی را تسلی دهد و همدم او باشد و با فاطمه سلام‌الله‌علیهم هم‌صحبت شود. فاطمه (س) این مطلب را برای امیرالمؤمنین (ع) تعریف می‌کند و امیرالمؤمنین (ع) به او گفت: هرگاه آن فرشته آمد و با تو سخن گفت، کلام او را برای من بازگو کن و حضرت فاطمه (س) شنیده‌هایش از آن فرشته را برای امیرالمؤمنین (ع) نقل می‌کرد و ایشان نیز آنها را می‌نوشت تا در نتیجه این مصحف فراهم آمد. حماد گوید: امام بلافاصله فرمود: مطالب این مصحف درباره احکام حلال و حرام نیست، بلکه اخبار غیبی و آنچه که در آینده واقع خواهد شد، در این مصحف نوشته شده است. قُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمَّا قَبَضَ نَبِیَّهُ ص دَخَلَ عَلَى فَاطِمَةَ ع مِنْ وَفَاتِهِ مِنَ الْحُزْنِ مَا لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَرْسَلَ اللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکاً یُسَلِّی غَمَّهَا وَ یُحَدِّثُهَا فَشَکَتْ ذَلِکَ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ إِذَا أَحْسَسْتِ بِذَلِکِ وَ سَمِعْتِ الصَّوْتَ قُولِی لِی فَأَعْلَمَتْهُ بِذَلِکَ فَجَعَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَکْتُبُ کُلَّ مَا سَمِعَ- حَتَّى أَثْبَتَ مِنْ ذَلِکَ مُصْحَفاً قَالَ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ فِیهِ شَیْ‏ءٌ مِنَ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامِ وَ لَکِنْ فِیهِ عِلْمُ مَا یَکُونُ.

در این روایت شریف، به سه ویژگی این مصحف شریف اشاره شده است: نزول مَلکی بر فاطمه (س) و هم‌صحبتی با ایشان، املای مفاد مصحف بر امیرالمؤمنین و کتابت آن توسط آن حضرت و ذکر اخبار غیبی از آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد. با این توضیح می‌توان به حجم این مصحف پی برد؛ چه اینکه اخبار مربوط به آینده شامل رویدادهای مربوط به هر یک از ائمه (ع) تا امام عصر (عج) و نیز رویدادهای عصر غیبت تا ماجراهای پیچیده آخرالزمان و شدائد آن و نیز رویدادهای مربوط به ظهور امام عصر (عج) و سرزمین ظهور تا آینده‌های دور است. ولید بن ‌صبیح می‌گوید: امام صادق علیه‌السلام به من فرمود «ای ولید، من در مصحف فاطمه سلام الله علیها دقت کردم و از آن مسئله که پرسیدی، چیزی در باره فرزندان فلانی، در آن ندیدم جز گرد و غباری که بر اثر سم اسبان بلند می‌شود؛ یَا وَلِیدُ إِنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ ع قُبَیْلُ فَلَمْ أَجِدْ لِبَنِی فُلَانٍ فِیهَا إِلَّا کَغُبَارِ النَّعْل‏» (بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، ج‏1، ص161) و نیز حمّاد بن عثمان که گفت: شنیدم از امام جعفر صادق علیه السلام مى‏‌فرمود «زنادقه، در سال 128 از هجرت، ظاهر خواهند شد و این‏که مى‏‌گویم، به سبب آن است که من در مصحف‏ فاطمه علیها السلام نظر کردم، و این را در آن دیدم؛ تَظْهَرُ الزَّنَادِقَةُ فِی سَنَةِ ثَمَانِیَةَ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَةٍ وَ ذَلِکَ لِأَنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ‏ فَاطِمَةَ» این دو روایت استناد دیگری مبنی بر حجم بالای این مصحف است. (همان، ص157)

با احتساب این حجم از مطالب در مصحف شریف حضرت فاطمه (س)، در می‌یابیم عمده وقت آن بانوی بزرگوار طی مدت 95 روز، تهیه و تنظیم این مصحف با کمک امیرالمؤمنین (ع) بود. در واقع ایشان همراه با روشنگری‌ها و بیان معارف علوی و نیز گریه در سوگ پدر بزرگوارشان، به مفاد صحیفه می‌پرداخت. ضمن آنکه تمام این اقدامات در شرایطی صورت گرفت که بدنشان به شدت مجروح بود تا حدی که با همین جراحت به لقای خداوند پیوستند.