اغراض "پولی" پشت‌پرده اصرار بر انجام "غربالگری" مادران باردار/ نتایج غلط بسیاری از تست‌های غربالگری

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ دکتر محمد اسماعیل اکبری امروز در نشستی با موضوع جمعیت و سلامت که به‌همت انجمن سلامت خانواده ایران برگزار شد، اظهار کرد: موضوع جمعیت بیشتر به ساختار آن مربوط است و نه رشد و عوامل دیگر، ساختار یعنی جمعیت پایه زیر 15 سال چند درصد، جمعیت مولد 15 تا 65 سال چند درصد و جمعیت سالمند بالای 65 سال چه درصدی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، اگر این نسبت‌ها درست باشد آن جمعیت پویا است.

وی ادامه داد: در طول 70 سال گذشته و مخصوصاً 40 سال گذشته به‌سرعت ساختار جمعیت کشور تغییر کرده است و برای اصلاح آن ضرورت وجود دارد که متأسفانه تاکنون اتفاق نیفتاده است؛‌ در این باره ساختارهای حاکمیتی، حکومتی، تولیتی و خود ملت تأثیرگذارند؛ تولیت جمعیت به وزارت بهداشت و درمان مربوط است که آگاهی‌بخشی در این زمینه نیز به‌عهده این ارگان است، ما در سال‌های 1372 به‌خاطر کاهش جمعیت کشور در دنیا جایزه گرفتیم و در زمان حاضر به‌عنوان سمبل و نمونه کاهش غلط جمعیت در جهان شناخته می‌شویم، عملاً همه ساختارهای حاکمیتی در این مسئله دخالت دارند و کسی تاکنون کاری برای آن انجام نداده است.

مشاور عالی وزیر بهداشت تصریح کرد: در حوزه جمعیت چند مؤلفه روشن داریم؛ موضوع باروری کلی جمعیت یکی از آنهاست که به‌معنی تعداد فرزندانی است که هر خانم در طول دوره باروری خود به دنیا می‌آورد، این مهم‌ترین عددی است که مردم و سیاستمداران باید از آن آگاه باشند؛ نرخ باروری ما براساس داده‌های دولت، ثبت احوال، وزارت بهداشت و مرکز آمار به حدود 1.8 فرزند رسیده است که معنی آن از دست دادن جمعیت پایه است که باید مورد عنایت سیاستگذاران و مجریان قانون قرار بگیرد، البته تا کنون این اتفاق نیفتاده است.

اکبری گفت: آخرین بار در سرشماری سال 1395 شاخص باروری کل 2.01 محاسبه شد اما در سازمان برنامه و بودجه عده‌ای از جمعیت‌شناسان و صاحب‌نظران نشستند و برخاستند و آن را 2.1 اعلام کردند(!) که اشتباه بود و معنی آن این است که وضعیت جمعیت ما خوب است و ما در سطح جانشینی قرار داریم! بعد از آن من شروع به تحقیق کردم و متوجه شدم که این عدد (سطح جانشینی کشور) متغیر و در حدود 2.8 فرزند است، این از میزان مرگ‌ومیر کمتر و نشان می‌دهد ما در حال انقباض جمعیتی هستیم که یک ظلم به ملت است.

وی افزود: می‌خواهیم در مورد جمعیت چند آیتم را مشخص کنیم؛ 1 ـ میزان باروری کلی، 2 ـ رشد جمعیت که با قبلی متفاوت است، 3 ـ بحث جانشینی یعنی اینکه چگونه این فرمول را به هم متصل کنیم و 4 ـ ساختار جمعیت و در نهایت اینکه جمعیت با اقتصاد، سیاست، امنیت، آموزش و... چه ارتباطی دارد و دنیا در این باره چه‌کارهایی انجام داده است.

این پزشک و استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: میزان باروری کل تعداد فرزندانی است که یک خانم در سنین باروری می‌تواند به دنیا بیاورد، سن باروری از زمانی که تخمدان‌ها فعال می‌شوند شروع می‌شود، برخی از خانم‌ها از 13 تا 14 سالگی و برخی از 10سالگی؛ در اینجا بگویم که مثل دفعه قبل منظور من کودک‌همسری نیست و منظور من فعال شدن تخمدان‌ها هستند، در برنامه دستخط این موضوع را به کودک‌همسری تعبیر کردند و حتی بزرگان سیاسی کشور به حرف‌های من گوش نکردند و مطالبی را که از بی‌بی‌سی منعکس شد مورد استناد قرار دادند! جمهوری اسلامی این عدد را 13سالگی در نظر گرفته است اما از نظر ما بهداشتی‌ها سن 17سالگی مشخص شده است، از طرف دیگر از نظر علمی به‌طور طبیعی زیر 50سالگی زمان پایان دوره باروری است.

ایران سمبل کلاسیک افول جمعیت در جهان!

وی افزود: سیاستگذاری جمعیت در جمهوری اسلامی ایران در خارج از مرزها انجام شد اما در داخل مرزها مدیریت و اجرا شد و به‌حدی خوب اتفاق افتاد که ما سمبل کلاسیک افول جمعیت در جهان شناخته شدیم! عدد باروری کلی (سطح جانشینی) در عرف بین‌الملل 2.1 فرزند است این حرف غلطی است! مگر می‌شود که کشورهای آفریقایی، آمریکایی، آسیایی و اروپایی که از نظر فرهنگ، تعداد ازدواج، تعداد فرزندان به‌کلی متفاوتند یک سطح جانشینی داشته باشند؟! این اتفاق بسیار گول‌زننده است؛ آخرین TFR کشور در سال 95 هم‌زمان با سرشماری نفوس و مسکن 2.01 اعلام شد که در سازمان برنامه و بودجه به‌اشتباه آن را 2.1 اعلام کردند، این عدد مهم است زیرا به ما می‌‌گوید که وضعیت جمعیت کشور ما خوب است و نیاز به برنامه‌ریزی ندارد و تاکنون نیز عملاً در این حوزه اتفاقی نیفتاده است.

مشاور عالی وزیر بهداشت یادآور شد: جمعیت پایه کشورها اگر 24 درصد از جمعیت کل را تشکیل دهند به‌معنی این است که جمعیت پویاست، سن مولد سنی که جمعیت در آن پویایی و تولید می‌کند که از 15 تا 65 سال است که باید نزدیک 70 درصد کل جمعیت باشد، سهم سالمندی نیز قریب به 6.07 درصد است، این نسبت‌ها در کشور ما به هم خورده است! نکته اصلی این است که نباید جمعیت را با هیاهو به حاشیه ببریم باید به مسائل پاسخ داده شود ما آماده پاسخگویی به سؤالات این حوزه هستیم.

وی افزود: در زمانی من با جمعیت کاری نداشتم اما احساس کردم به‌دلایلی این موضوع روی زمین مانده است و به‌دنبال آن رفتم و مشاهده کردم وزارت بهداشت، مرکز آمار و ثبت احوال آمار درستی در این باره ارائه نکردند در نتیجه به‌اتفاق دیگر پژوهشگران تحقیقی را انجام دادم و در مجله لنست به چاپ رساندم، ما در آن تحقیق اعلام کردیم که میزان باروری کل کشور 1.9 فرزند است و بلافاصله مقاله بعدی را در سال 2020 چاپ کردیم، با این اتفاق ما از لحاظ اعداد و ارقام در جمعیت اصلاح شدیم، همکاران به ما پیوستند و موضوع جمعیت مبنا قرار گرفت، این آمار و ارقام به همه ساختارها اعلام و ابلاغ شد.

اکبری تأکید کرد: باید بگویم در ساختار حاکمیتی تنها مقام معظم رهبری در میدان است، در این باره موضع می‌گیرد و به‌روی آن حساسیت دارد؛ طرحی در دو دوره گذشته مجلس آماده شد که کاری در راستای آن صورت نگرفت در این دوره این طرح که جوانی جمعیت و حمایت از خانواده نام گرفته است مورد پیگیری قرار گرفت و به همین دلیل است که برخی علیه مجلس سر و صدا راه انداختند.

وی ادامه داد: جمعیت پایه مولد و سالمند ما در زمان حاضر به این صورت است که ما بین 20 تا 21 درصد جمعیت پایه داریم، جمعیت مولد در جمهوری اسلامی نزدیک 62 درصد است، ما در جمعیت مولد با بقیه کشورهای دیگر دنیا متفاوتیم زیرا تعریف کار در کشور ما با بقیه جهان فرق دارد و منظور ما از کار، یک معنی واقعی و درست نیست! تحقیق کردیم که از 60 درصد جمعیت مولد کشور 40 درصد از آنها کار واقعی ندارند! مثلاً در آمریکا در حدود 900 هزار جمعیت به جمعیت مولد اضافه می‌شود و یا آلمان از ما درخواست پرستار کرده است تا جمعیت مولد خود را بالا ببرد؛ ما برنامه مناسبی در این زمینه نداریم البته مهاجرت موضوع پیچیده‌ای است و باید با بررسی انجام شود.

30 سال آینده بالای 30درصد جمعیت کشور سالمنداند!

این پزشک و استاد دانشگاه با ابراز اینکه "ما در مذهب و فرهنگمان می‌گوییم باید کرامت سالمندان را حفظ کنیم"، تصریح کرد: گروه سوم سالمندان هستند و گروه مولد باید بار سالمندان و جمعیت پایه را به‌دوش بکشند؛ وضعیت ما دراین‌باره بحرانی است،‌ جامعه ما به‌سرعت در حال پیر شدن است، ما در سال 89 نزدیک 9 درصد جمعیت سالمند داشتیم که بالای 60 سال و 7.8 درصد بالای 65 سال بودند؛ با همین روال در 20 سال آینده بالای 21 درصد جمعیت و در 30 سال آینده بالای 30 درصد از جمعیت کشور سالمند می‌شوند، این نسبت در کشورهای اطراف ما حدود 10 درصد جمعیت است، با این توضیح ما جزو 4 کشور سالمند جهان می‌شویم زیرا سرعت سالمندی در کشور ما بسیار سریع است.

وی تأکید کرد: هیچ چیز جز فرزند‌آوری نمی‌تواند ساختار جمعیت را اصلاح کند و میزان آن را افزایش دهد، به همین جهت بند اول سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در سال 93 به فرزندآوری اختصاص دارد؛ در مورد سالمندی باید این نکته را هم مطرح کنیم که به‌طور طبیعی بیماری برای سالمندان بیشتر است؛ 85 درصد سرطان‌ها در سالمندی اتفاق می‌افتد، تقریباً 50 درصد بیماری متابولیستی (چربی، قند، اضافه‌وزن و...) برای سالمندان بیشتر است؛ اینها به‌معنای افزایش هزینه‌های این قشر در آینده است.

اکبری ادامه داد: میانه سنی جهان در سال 1950؛ 26.6 سال بوده است در سال 2017 به 31.1 سال رسیده است به این معنی که جمعیت جهان در بیش از 60 سال، 5 سال سالمندتر شده است اما در ایران در سال 1335 میانه سنی 20.2 سال و در سال 1395 به 30 سال رسید به این معنی که در طول 60 سال ما 10 سال سالمند شدیم، این مقایسه سرعت سالمندی ما را در مقایسه با کشورهای دیگر مشخص می‌کند.

مشاور عالی وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: ما باید قوانین‌مان را مبتنی بر سطح جانشینی تعیین کنیم، آیا همه خانم‌هایی که در سن باروری قرار دارند تا پایان این دوره زنده می‌مانند؟! آیا وضعیت ازدواج همه کشورها یکسان است؟ با توجه به اینکه ازدواج ما نکاحی است و تنها بچه‌های حاصل از آن را ثبت می‌کنیم در زمان حاضر 30 درصد دخترهای کشور که در سن باروری قرار دارند، ازدواج نمی‌کنند! به این دلایل TFR و سطح جانشینی کشور ما با دیگر کشورها متفاوت است در عرف بین‌الملل سطح جانشینی 2.1 تعیین شده اما در کشور ما 2.8 است یعنی چیزی در حدود 3 فرزند؛ از طرفی کشورهای مختلف هم در سالهای مختلف سطح جانشینی‌های متفاوتی را اعلام کردند.

وی اضافه کرد: میزان بارداری در سنین باروری زیر 25 سال در جهان به‌عنوان یک شاخص در نظر گرفته می‌شود، در زمان حاضر در این شاخص نرخ باروری ما، بین نیم تا 0/74 فرزند  است، خانم‌های بالای 30 سال نیز نرخ باروری‌شان بین نیم تا 0.99 فرزند است جمع این دو شاخص TFR کل را برای ما مشخص می‌کند که حدود 1.8 فرزند است.

این پزشک و استاد دانشگاه متذکر شد: موضوع دیگر رشد جمعیت است؛ در زمان حاضر به‌خاطر پیشرفت بهداشت امید به زندگی بالا رفته و در حدود 76 سال است، رشد جمعیت کشور خوب است اما ساختار آن مشکل دارد! باید به این نکته توجه کنیم که سالمندان در حال افزایش هستند و به‌عوض میزان فرزندآوری کاهش پیدا کرده است؛ در سال 65 رشد جمعیت ما 3.9 در سال 75، 1.9، در سال 85، 1.6، در سال 90؛ 1.3، در سال 95، 1.2 و در سال 97 برای نخستین بار به زیر یک رسیدیم؛ باید بدانیم که در 20 سال آینده اگر کارخانه‌ای در کشور داشته باشیم جمعیتی برای کار نداریم! ما در زمان حاضر از نظر امنیتی به جمعیت خود می‌بالیم اما در 20 سال دیگر با افزایش سالمند در این زمینه هم با مشکل روبه‌رو می‌شویم؛ اندیشکده‌های خارجی روی این موضوع تمرکز کردند و به‌نوعی به آن دل بسته‌اند.

غربالگری چیز خوبی است البته به‌شرط بهره‌وری!

وی افزود: انتظار من از اعلام این آمار و ارقام این است که رسانه‌ها به این بپردازند که وضعیت جمعیت ما نیاز به رسیدگی عمیق همگانی دارد، اگر جمعیت به هر بهانه‌ای به حاشیه برود ظلم کرده‌ایم، یکی از نکاتی که باعث این کار می‌شود بحث غربالگری است، انتظار من این است که به این موضوع به‌طور علمی بپردازیم. من بنیانگذار غربالگری کم‌کاری تیروئید و تالاسمی در کشور هستم، غربالگری در کشور چیز خوبی است البته به‌شرط بهره‌وری! مجلس حاضر تنها مجلسی است که قد علم کرده است تا برای جمعیت قدمی بردارد.

اکبری متذکر شد: غربالگری در وزارت بهداشت در همه تاریخ‌ها اختیاری بوده است البته به‌روی کاغذ! در تمام دنیا معادل 30 درصد مادران غربالگری می‌شوند، در جمهوری اسلامی ایران 95 درصد مادران غربالگری می‌شوند! غربالگری به‌روی کاغذ اختیاری ولی عملاً اجباری بوده است که این یک خلاف است، با این کار ما پدر و مادر جوان را از بچه‌دار شدن می‌ترسانیم، فرزندآوری 95 درصد زیر چتر غربالگری قرار گرفته است؛ مجلس تنها در این باره گفته است که غربالگری اختیاری باشد و حرف دیگری نزده است! این مسئله برای همکاران پزشک من نیز مشکل ایجاد کرده است با این کار از روی پزشکان و ماماها نیز این فشار برداشته می‌شود؛ اتفاق دیگری که در زمینه غربالگری می‌افتد این است که 28 درصد در تشخیص، دچار اشتباه هستیم یعنی رادیولوژی به ما نتیجه منفی یا مثبت کاذب می‌دهد که هر دوی آنها خطرناک است و باعث ترس زوج‌ها می‌شود؛ این خطا در دنیا 3 درصد است به این معنی در کشور استاندارد علمی نداریم، مجلس خواسته است این مسئله را اصلاح کند.

وی افزود: نکته دیگر این است که چرا این اتفاق می‌افتد باید بگویم دلیل آن "پول" است! چند میلیون تومان هزینه این آزمایش‌ها می‌شود و آزمایشگاه‌های محدودی این آزمایش‌ها را انجام می‌دهند؛ نکته بعدی تکنیک انجام این کار است، برای این کار توالی ژن‌ها چک می‌شود تا کروموزوم 21 تشخیص داده شود، این تکنیک در ایران بسیار ضعیف و زیر سؤال است؛ ما باید قبول کنیم که در این زمینه خطای علمی بین‌المللی داریم، حواشی‌ای که بر سر غربالگری به‌وجود آمده است، مسئله جمعیت را به حاشیه می‌برد! توالی‌یابی ژنی یا "NGS" کار روزانه من در مورد بیماران سرطانی است؛ قبلاً این کار با هزینه 2 میلیون تومان در خارج از کشور انجام می‌شد اما در زمان حاضر هیچ آزمایشگاهی این کار را برای من پزشک انجام نمی‌دهد! چطور ممکن است در مورد غربالگری جنین این اتفاقی بیفتد؟! کیت‌های مورد استفاده در آزمایشگاه‌ها، استاندارد علمی لازم را ندارند از طرفی هم تحریم‌ها هم صددرصد جلوی ما را گرفتند و در زمان حاضر هیچ کشوری این کار را برای ما انجام نمی‌دهند.

مشاور عالی وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: آرزوی من این است که بانک ملی ژنوم ایرانیان تشکیل شود، کشورهای جهان اطلاعات خود را در این باره به هم نمی‌دهند، در کشورهای منطقه با دلارهای اعجاب‌آور نفتی در حال طراحی چنین بانکی هستند یعنی 3 یا 4 سال دیگر اعلام می‌کنند که بانک ژنوم خاورمیانه را دارند و تعیین می‌کنند که ما را چگونه درمان کنند!

ما مسلمان هستیم؛ سقط یعنی آدم‌کشی!

وی در مورد مسئله سقط جنین نیز متذکر شد: ما مسلمان هستیم، مسلمان قاعدتاً باید خداترس باشد سقط یعنی آدم‌کشی! ما مجوزی از آیات عظام اخذ کردیم که قبل ولوج روح در صورت اختلاف کروموزومی که باعث عسر و حرج مادر و جامعه می‌شود مادران مجوز دارند در صورت اثبات، حکم سقط را دریافت کنند؛ کلاً 3 نوع سقط داریم؛ سقط‌درمانی، سقط خودبه‌خودی و سقط عمدی و جنایی؛ در سال گذشته حدود 10 هزار سقط با مجوز یا سقط طبی در کشور انجام شده است؛‌ معادل کل تولدهای سالانه در کشور سقط انجام می‌شود و معادل نصف این تعداد، سقط‌های جنایی است!

اکبری تصریح کرد:‌ تا امروز گرفتار عددها بودیم و کاری به سیاست‌های ابلاغی جمعیت انجام نداشته‌ایم، مهم‌ترین وزارتخانه در این رابطه بهداشت و درمان است که متولی بحث جمعیت است که تمام دستورالعمل‌های غیرعلمی خود را در دو سال گذشته اصلاح کرده است به‌جز سقط و غربالگری؛ وزارتخانه‌های دیگر در این باره هیچ کاری انجام ندادند؛ در کشورهای مختلف جهان مثل روسیه، آمریکا، آلمان، فرانسه، در این زمینه سیاست‌گذاری کردند، مثلاً فرانسه 5 درصد از درآمد ناخالص ملی خود را به فرزندآوری اختصاص داده است و در انگلیس برای ازدواج و فرزندآوری بودجه تعیین شده است در واقع اقتصاد مهم است و فرزندآوری نقش مشوق دارد، با این حال از طرفی پولدارها کمتر ازدواج می‌کنند و فرزندآوری کمتری دارند که به موضوعات دیگری از جمله فرهنگ ارتباط دارد؛ برای نخستین بار در بودجه 1400 بندهایی در این زمینه در نظر گرفته شده است، این اتفاق روزنه امیدی است که می‌تواند موضوع جمعیت را به یک موضوع ملی تبدیل کند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در صفحه اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

انتهای پیام/+