رسانه‌های کشور درباره "آسیب‌های اجتماعی" بسیار کوتاه‌مدت و در سطح کار کردند + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ برنامه‌ مثبت 40 با موضوع "رسانه‌ها و مسئولیت اجتماعی" در فرهنگ سرای رسانه برگزار شد؛ در این برنامه سیدضیاء هاشمی، عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر تاریخ مطالعات ایران و استاد دانشگاه، اکبر نصراللهی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه با اجرای فرید محمدی به بحث و گفتگو پرداختند.

عباس سلیمی‌نمین؛ مدیر دفتر تاریخ مطالعات ایران با اشاره به تعریفی از مسئولیت اجتماعی اظهار کرد: قطعاً هر رسانه اعم از اینکه دارای چه گذشته‌ای باشد، تعهدی در قبال مخاطبانش به عنوان حلقه واسطه دارد. کانون های قدرتمند و مراکز تصمیم ساز نیازمند یک تغییر واسط هستند تا یک ارتباط اصولی ایجاد شود و رسالت و وظیفه اجتماعی رسانه ها این است که دراین زمینه صادقانه عمل کنند.

وی افزود: رسانه ها باید قدرت انعکاس رویدادها را داشته باشند و در این زمینه صادقانه عمل کنند. این نگاه می تواند، تأییدی، اصلاحی و منفعتی نسبت به صاحبان قدرت بوده و تأثیرگذار باشد همچنین می‌توانند به حق از سوی مردم مسائل را مطرح و پیگیری کنند تا در حوزه تصمیم سازی نظرات مردم اعمال شود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسانه‌ها را به پنج دسته تقسیم می‌کنم. البته این تقسیم‌بندی شامل رسانه‌های دولتی است که بودجه عمومی دارند. اول، رسانه های خبری هستند؛ دوم، رسانه های وابسته به کانون قدرت های اقتصادی پنهان؛ سوم، رسانه هایی که نگاه اقتصادی دارند، بدون آنکه نگاه حرفه ای در کارشان دخیل باشد. در واقع؛ این رسانه ها نگاه کاسب کارانه دارند و چهارم؛ رسانه هایی که رسالت فرهنگی برعهده دارند و رویکردشان در راستای ارتقای منزلت فرهنگی جامعه است.

وی افزود: از رسانه‌های دولتی چندان نمی‌توان انتظار یک رسانه مستقل نسبت به دولت داشت. برای مثال از خبرگزاری جمهوری اسلامی انتظار برخورد حزبی را نمی‌توانیم داشته باشیم البته باید نگاه منصفانه و منطقی در این رسانه باشد ضمن آنکه دولت و مردم را باید در مراحلی راضی نگه دارد.

وی یادآور شد: رسانه‌های متکی که به کانون قدرت، گاهی در دو طرف مردم و دولت عملکردشان کمرنگ است چرا که به کانون قدرتهای اقتصادی پنهان متکی هستند. اینها نه وظیفه تبیینی دارند و نه اجراکننده وظیفه اجتماعی اند.

مدیر دفتر تاریخ مطالعات ایران تصریح کرد: سالم‌ترین کار رسانه، رسانه‌هایی هستند که با انگیزه حمایت از حقوق جامعه و در راستای ارتقای آگاهی های جامعه عمل می کنند. این قشر از رسانه ها به مرور تضعیف می شوند و هر یک از آنها زمانی که اخبارشان در رسانه ملی بازخوانی می شود، باید رسانه ملی تأکید کنند که این رسانه ها چه جایگاهی دارند تا مردم آنها را بیشتر بشناسند.

وی بیان کرد: ما براساس قانون اساسی، برای آنکه مطبوعات مستقل شوند و جایگاه مناسبی داشته باشند و بتوانند در برابر رسانه های حزبی و کانال های قدرت، ادامه حیات دهند، یارانه هایی را تصویب کرده ایم که به رسانه های فعال اختصاص دهند. در این مسأله نقض غرض وجود دارد.

دولت از طرفی به رسانه ها یارانه می دهد تا سالم بمانند و روی پای خودشان بایستند و مستقل عمل کنند و از طرفی هم پرداخت از سوی روابط عمومی به رسانه ها عادی سازی شده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسانه ها را باید به عنوان نهادی که میان مردم و حوزه های رسمی پیوند ایجاد می کنند، به رسمیت بشناسیم. متأسفانه این نقش هنوز به رسمیت شناخته نشده است. نه تنها رسانه ها را به رسمیت نمی شناسیم بلکه گاهی در جهت تخریب آنها قدم برمی داریم و حتی اعتبارات مصوب آنها را هم پرداخت نمی کنیم.

وی بیان کرد: آسیب های اجتماعی دارای سطح و عمق هستند. رسانه ها درباره آسیب های اجتماعی بسیار کوتاه مدت و در سطح کار کردند. برای مثال فقر یک ظاهر و باطن دارد.

سلیمی نمین اظهار کرد: گاهی اوقات برخی رسانه‌ها مدیری را اسوه می‌کنند که نگاه مناسبی به فقر و بی عدالتی ندارد؛ مدیری که فاصله‌اش با توده‌های فقیر بسیار است، دغدغه فقر را نخواهد فهمید. این نوع مدیران با آموزه های اسلامی و انقلابی ما مطابق نیستند.

وی بیان کرد: رسانه ها نه تنها در سطح عمل می کنند بلکه در همین سطح، به جلب مخاطب می پردازند. مشکلی که جامعه امروز دارد، سطحی شدن آنها به واسطه بروز رسانه های نوین است. این رسانه های نوین ذائقه مخاطبان را سطحی کرده است؛ تا جایی که دیگر مخاطب به عمق ماجرا و مطالعه درباره آن موضوع نمی پردازد.

سلیمی نمین اظهار کرد: زمانی که بحث بودجه می شود، رسانه ها تنها روی مؤسساتی متمرکز می شوند که هیچ دلیلی برای تمرکز آن نیست. درحالی که می توانند در این موضوع مسائل مهم تری را مورد توجه قرار دهند. اگر رسانه ها می خواهند در حل آسیب های اجتماعی نقش جدی ایفا کنند باید جامعه را به سمت عمیق تر شدن هدایت کنند و علاوه بر آن، خودشان هم به عمق بخشی کمک کنند.

وی بیان کرد: مخاطبان را به عمیق شدن دعوت می کنم چراکه عوامل مختلفی دست به دست هم داده اند تا مردم را به سطحی بودن سوق دهند. اگر کسی وارد عمل شد تا اعتبارات حوزه علمیه را بگوید باید متوجه شویم که قصد او از فاش کردن این موضوع چیست. البته شفاف سازی خوب است اما باید انگیزه طرف مقابل مان را متوجه شویم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: امروزه متأسفانه از کارشناسان دارای انحراف ذهنی، استفاده مبسوط می کنند تا مردم را فریب دهند و از موضوع اصلی به دور کنند.

در ادامه این بحث سید ضیاء هاشمی با اشاره به معنای مسئولیت اجتماعی گفت: مسئولیت اجتماعی به معنای نقدپذیری است؛ چرا که رسانه حق سؤال دارد یعنی خودش هم در معرض سؤال قرار بگیرد و این یعنی رسانه نقاد باشد.

وی افزود: مسئولیت‌پذیری یعنی نقدپذیری، رسانه چشم و گوش مردم است در عین حال که زبان مردم هم باید باشد تا مطالبات مردم را از مسئولان مطرح و پیگیری کند همچنین در این فرآیند رسانه ها باید ایمن باشند؛ در دنیای مدرن، رسانه‌ها کانون قدرت و ابزارند و رسانه از جمله کانال‌هایی بوده که در حوزه اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و دیگر حوزه ها اثرگذار است.

هاشمی بیان کرد: رسانه ها در برابر تعهدات اجتماعی باید تأثیرگذار باشند براساس اصول علمی، صحت مطالب و تحلیل هایش پاسخگو باشد. همچنین رسانه ها باید از استقلال حرفه ای برخوردار باشند که این امر نیازمند مطالب دقیق و قابل ارزیابی است.

وی با اشاره به این موضوع که رسانه دولتی به معنای روابط عمومی دولت نیست، گفت: رسانه در ذات خود نیاز دارد که استقلال ملی داشته باشد و رسانه دولت، مستقل از دولت است و این امکان وجود ندارد که رسانه استقلال نداشته باشد.

او تصریح کرد: رسانه ها باید حقایق را منتشر کنند و اگر وابسته به حزب و نهاد اقتصادی باشند و تبدیل به بلندگوی آن نهاد شود، دیگر رسانه نیستد. اگر به رسانه ها اعتماد نباشد، رسانه اعتمادش را از دست خواهد داد.

وی بیان کرد: اگر رسانه ها نتوانند با مخاطبان شان ارتباط برقرار کنند، استقلال خود را از دست خواهند داد.

هاشمی اظهار کرد: اگر رسانه مرجعیت رسانه ای نداشته باشد، هیچ خدمتی به نظام نکرده است و جا را برای رسانه های بیگانه باز می کند. ما باید بتوانیم اصول حرفه ای را حفظ کنیم.

وی افزود: خبرگزاری ایرنا، صدای خبرگزاری ملت، خبرگزاری میزان صدای قوه قضاییه و دیگر رسانه ها که صدای نهادها و سازمان های مختلف هستند، باید استقلال رسانه ای داشته باشند. اگر یک خبرگزاری روابط عمومی یک قوه، نهاد و سازمانی باشد، نمی تواند رسالت خود را انجام دهد.

هاشمی تصریح کرد: دانشگاه ها محل ایده پردازی هستند. اگر قرار نیست این ایده ها اجرایی شوند، پس چرا در دانشگاه ها مطرح می شود. هر رسانه ای از منظر خود تولید و پخش محتوا می کنند. هر رسانه ای با رسانه دیگر متفاوت بوده و این تکثر رسانه به نفع کشور است، اما رسانه ها باید صداقت، دقت و استقلال حرفه ای داشته باشند.

وی بیان کرد: خبرگزاری ایرنا، رسانه نظام است اما عملکردش با روابط عمومی متفاوت است.

وی افزود:.همه رسانه ها اعم از حوزه های علمیه، مجموعه های فرهنگی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دیگر نهادها باید پاسخگوی مسائل و مشکلات کشور باشند. رسانه ها باید مسائل کشور  را از مسئولان مطالبه کنند تا آنها پاسخگو باشند. ما باید تکلیف را روشن کنیم و استقلال حرفه ای داشته باشیم تا بتوانیم رسانه ای در تراز انقلاب داشته باشیم.

وی بیان کرد: رسانه مسئولیت اجتماعی دارد و نقد پذیر است. ما نیازمند رسانه های مستقل هستیم. به نفع نظام است که رسانه ها نقاد و نقد پذیر باشند. به هرحال این عوامل مهم ترین رکن رسانه های مستقل هستند. ما باید از رسانه های مستقل حمایت کنیم و آنها را به رسمیت بشناسیم.

هاشمی با اشاره به نقش مهم رسانه ها در حوزه اجتماعی گفت: دنیای امروز براساس اصل ارتباطات است و رسانه ها نقش تعیین کننده ای در تحولات اجتماعی جامعه دارند. آنها طی چند دهه اخیر عملکرد موفقی داشته اند تا جایی که امروزه بیش از 10 هزار رسانه فعال هستند و نقش آفرینی می کنند. در عین حال باید شاهد حرکت های جدید در  عملکرد رسانه ها باشیم که این حرکت ها در شأن انقلاب باشد.

وی افزود: رسانه مطلوب رسانه ای است که آگاهی بخش بوده و شفافیت داشته باشد تا بتواند مشارکت و اعتماد مخاطب را جلب کند. بحث کارتن خوابی را رسانه ها آغاز کردند و پس از آن مدیران وارد عمل شدند یا در مسائل فقر و مناطق محروم، نقش رسانه ها بسیار مهم بود.

هاشمی تصریح کرد: رسانه ها باید در بحث نظارتی شجاعانه تر و خلاقانه تر باشند تا اعتماد مخاطب را جلب کنند و رسانه به عنوان یک مرجع باشد. رسانه ها باید در مسئولیت اجتماعی با مخاطبانش باشد؛ چراکه رسانه بدون مخاطب وجود ندارد. رسانه ها باید شجاعانه واقعیت را مطرح کنند چراکه آنها چشم و گوش و زبان گویای مردم هستند.

وی ادامه داد: رسانه قرار نیست که باور همه را به دوش بکشد و حوزه های نظارتی باید کارشان را به درستی انجام دهند؛ همچنین حوزه فرهنگ باید کارآمدی داشته باشد. رسانه ها نباید به دلیل منافع خودشان از واقعیات چشم پوشی کنند. اگر ظلمی وجود دارد حتما رسانه ها باید وارد میدان شوند.

وی بیان کرد: عدالت امر شریفی است که بدون آن نظام و جامعه بها پیدا نمی کند. به تعبیر حضرت علی(ع)؛ خدمت بدون عدالت معنا ندارد. عدالت در عمل سخت است و باید برای تحقق آن تلاش کنیم. امروز رسانه ها باید با مسأله پول شویی مقابله کنند و از مسئولان مربوطه پرسش های خود را جویا شوند. وقتی اتفاقی در دانشگاه رخ می دهد، مقامات باید پاسخگو باشد. شهردار امروز و گذشته هم باید پاسخگوی بسیاری از مشکلات و مسائل باشد. همه این ها حق الناس است. مبنای دینی رسانه های کشور امر به معروف و نهی از منکر بوده و ما باید همراه با این رویکرد اشکالات را ببینیم.

اکبر نصراللهی، رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه در ادامه این مبحث با اشاره به سابقه تاریخی مباحث مسئولیت رسانه‌ها در مجامع مختلف گفت: مسئولیت اجتماعی در اسلام با امربه معروف و نهی از منکر مرتبط است و در اسلام فرستنده پیام و مبلغ در قبال محتوای پیام و پیامدهای آن مسئول است و باید در قبال عملکرد خود پاسخگو باشد.

رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ها گفت: رسانه‌ها نسبت به عملکرد گذشته، کنونی و آینده خود مسئول هستند و این مسئولیت سطوح مختلفی دارد که می‌تواند مسئولیت در برابر خدا، خویش و خانواده، دیگران، طبیعت و محیط زیست باشد.

نصراللهی افزود برای مسئول و پاسخ بودن شروطی نیاز است که از جمله آن قدرت و توانایی، علم و آگاهی، اختیار و آزادی رسانه‌ها و خبرنگارن است که متاسفانه به دلایل مختلف این شرایط هم در کشور برای خبرنگاران و رسانه ها مهیا و مطلوب نیست.

این استاد دانشگاه با تاکید بر ضرروت پاسخگویی همه رسانه‌ها گفت زمانی که مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها مطرح می‌شود به این معناست که رسانه‌ها تا چه اندازه در ادای وظایف و نقشهای اطلاع رسانی ،آموزشی ،تفریحی و نظارتی و کارهای حرفه ای بویژه دقت و سرعت و بی طرفی و انصاف و طرح دیدگاههای مختلف پاسخگو هستند.

نویسنده کتاب راهنمای پوشش خبری با تاکید بر نقش نظارتی رسانه ها گفت ؛رسانه ها باید به موازات دستگاههای نظارتی بر عملکرد مسئولان و تعهدات بخش های مختلف در تحقق اهداف چشم اندازها و اسناد بالادستی نظارت داشته باشند و مطالبات مردم را از آنها پیگیری کنند.

به گفته نصراللهی مسئولیت رسانه ها اقتضا می کند حتی در صوورت ضرورت بر عملکرد دستگاههای نظارتی رسمی کشور هم نظارت کنند و انحراف و کم کاری احتمالی را به موقع به مردم اعلام کنند.

وی با تاکید بر ضرورت استقلال رسانه های عمومی و ملی از کنشگران سیاسی و قوای مختلف گفت : اشکالی ندارد رسانه های حزبی سخنگو و مدافع اهداف و سیاست های آن حزب و بخش باشند اما در شرایط تعارض منافع حزبی و ملی ، همواره باید منافع ملی را بر منافع جناحی ترجیح دهند.

نصراللهی با اظاره به وظایف رسانه های عمومی گفت از رسانه های ملی مثل خبرگزاری جمهوری اسلامی و صداوسیما انتظار می رود مدافع مردم و امنیت ملی باشند.

نصراللهی با اشاره به توسعه کمی و کیفی رسانه ها بعد از انقلاب اسلامی و اقدامات خوبی که در چهار دهه گذشته بویژه سال های اخیر در مورد جلب کمک های مردم زلزله های رودبار،بم،ورزقان و ازگله ،طرح موضوع کودکان کار، گورخواب ها، جلب مشارکت مردم در مناسبت های ملی مثل راهپیمایی های 22 بهمن، روز قدس، انتخابات،دفاع مقدس گفت: باوجود اقدامات درخور قدردانی رسانه ها اما همچنان رسانه های کشور با توجه به آرایش جدید رسانه های و مسئولیت هایی که دارند در طراز انقلاب اسلامی نیستند.

به گفته نویسنده کتاب مدیریت پوشش اخبار بحران در رسانه های حرفه ای ، کشور ایران در معرض چالش ها ،مسایل مخاطرات و بحران های مختلف از جمله بحران های زیست محیطی و طبیعی هستند اما رسانه ها به استناد آمارها و مشاهدات نتوانسته اند در تبدیل برخی مخاطرات قابل پیشگیری به بحران ها جلوگیری کنند.

وی با اشاره موضوع ریزگردها گفنت ریزگردها از سال 82 در خوزستان خودنمایی کرد اما به دلیل پوشش رسانه ای و توجه ناکافی در اواخر سال 95 کشور بعد از تعطیلی چند شهر خوزستان و برجسته سازی این موضوع در فضای مجازی ؛ رسانه های رسمی و مسئولان وارد میدان شده اند.

سوال این اگر از سال 82 رسانه ها مسئولیت خودشان را در این خصوص انجام می دادند امروز با این پدیده مخل امنیت ملی مواجهه می شدیم؟ به گفته نصراللهی اگر امروز موضوع ریزگردها اهمیت یافته به دلیل وجود شبکه های اجتماعی بود. رسانه های رسمی از مردم عقب تر هستند و باید خود را به روز کنند.

رییس دانشکده علوم ارتباطات پرداخت رویدادی به موضوعات مهم ملی و راهبردی ، توجه ناکافی به نامگذاری های سال و افتصاد مقاومتی و گفتمان مقام معظم رهبری در مورد مبارزه با فقر و فساد و تبعیض و بهره برداری سیاسی از حوادث و بحران های انسانی، کم کار در پوشش و پیگیری آسیب های اجتماعی ، طرح مشکلات کشور بدون اخذ نظر های کارشناسی و راهکار های رفع آن را از جمله ضعف های دیگر رسانه ها در ایفای مسئولیت های شان اعلام کرد.

نصراللهی اظهار کرد: رسانه ها نباید فقط به طرح مشکلات اکتفا کنند بلکه مسئولیت دارند در کنار آن به راه حل های کارشناسی رفع آن هم توجه کنند تا مردم تصور نکنند که کشور با انبوهی از مشکلات غیرقابل حل روبرو هستند.

وی بیان کرد: رسانه ها باید مستقل باشند اما متأسفانه بسیاری از آنها مستقل از مردم شده اند درحالی که باید حامی آنها شوند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسانه ها حرییم و حرم نظام جمهوری اسلامی و مردم هستند و مسئولان باید آن ها را باور وبه آنها اتکا و مشارکت آنها در حل مشکلات کشور استفاده کنند اما متاسفانه آستانه تحمل مسئولان کم است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

انتهای پیام/