رویاهای دوردست آنکارا برای قبرس؛ اراده جمعی منطقه‌ای علیه ترکیه شکل گرفته؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تلاش برای تغییر وضعیت سیاسی جزیره قبرس، یکی از اختلافات کانونی و مهم بین ترکیه، اتحادیه اروپا و آمریکا است و جالب اینجاست که به تازگی، 4 کشور عربی یعنی عربستان سعودی، بحرین، مصر، امارات و اردن نیز به جمع کشورهایی پیوسته اند که با رویکردهای ترکیه در مورد استقلال ترک های قبرس، مخالف هستند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

ابراز مخالفت چندین کشور در آتن با سیاست های اردوغان، در حالی صورت گرفت که آنکارا و آتن، با پادرمیانی طولانی مدت هایکو ماس و مرکل، به تازگی قدم در راه مذاکرات نوین گذاشته اند و ظاهراً دست هایی در پشت پرده، خواهان پایان دادن به مذاکره است.

آن گونه که تحلیل گران سیاسی ترکیه می گویند، احتمالاً رژیم صهیونیستی نیز در این میان، موش دوانی ها و برنامه های خاصی دارد و علاوه بر آن که بخش مهمی از سهام دو کارخانه صنایع دفاعی یونان را خریده و خود را به بیخ گوش ترکیه رسانده، با قبرس رومی هم، روابط مهمی در حوزه های سیاسی، امنیتی و انرژی برقرار کرده است.

در چنین شرایطی است که مقامات ترکیه، سخت نگران برگزاری نشستی هستند که در پایتخت یونان و با حضور نمایندگان کشورهای عربستان سعودی، بحرین، مصر، امارات، اردن،  یونان، قبرس و فرانسه برگزار شد.

وزرای خارجه این کشورها، روز پنجشنبه در نشستی تحت عنوان انجمن دوستی در آتن گرد هم آمدند که برخی تحلیلگران این اقدام را در راستای تشکیل یک جبهه مشترک علیه ترکیه قلمداد کردند.

قبرس روم، قبرس ترک

قبرس یک جزیره زیبا و توریستی در دریای مدیترانه است و از آنجایی که ساکنان آن ترکی – یونانی هستند، ترکیه و یونان، بیش از دیگران به خود اجازه می دهند که در امور این کشور دخالت کنند. اما رویکرد ترکیه از دخالت فراتر رفته و در چند دهه اخیر، همواره بین پنجاه تا هفتاد هزار نفر از نیروهای نظامی خود را در آنجا مستقر کرده و هر سال، صدها میلیون دلار صرف قبرس می کند.

اصطلاحی به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی» (KKTC)، تنها در ادبیات سیاسی و رسانه ای ترکیه وجود دارد و هنوز هیچ کشوری حاضر نشده است که موجودیت دولتی به نام دولت قبرس ترک را به رسمیت بشناسد.

وضعیت بلاتکلیف قبرس ترک در حالی ادامه دارد که از سال 1983 میلادی تاکنون، یعنی در یک بازه زمانی 38 ساله، ترکیه برای اقناع کشورهای دیگر تلاش کرده و به دنبال آن بوده که چند کشور دیگر، قبرس ترک را به رسمیت بشناسند. ولی هنوز هم، واحد سیاسی قبرس ترک، یک دفاکتو و ساختار غیررسمی است و شهروندانی که گذرنامه این جمهوری غیررسمی را در دست دارند، تنها می توانند به ترکیه و پاکستان سفر کنند. این درحالی است که چند محله آن سوتر، شهروندان بخش روم نشین قبرس، گذرنامه کشوری را در دست دارند که یکی از اعضای رسمی اتحادیه اروپا است و مرزی در برابر خود نمی بینند.

فدرال مدرال نمی خواهیم

برخی از سیاستمداران و روشنفکران ترک قبرس، بر این باورند که سعادت و رستگاری، در همنوایی و تعامل با قبرس روم و پیوستن به اتحادیه اروپا در قالب یک ساختار فدرالی است. اما دولت اردوغان، در انتخابات سال 2020 میلادی، کاری کرد که این طیف از سیاستمداران به حاشیه رانده شوند و ارسین تاتار که قبلاً نخست وزیر بود، به ریاست جمهوری برسد. ارسین تاتار فردی است که قبرس را فرزند کوچک و ترکیه را مام وطن می نامد و آشکارا اعلام کرده که در تمام تصمیمات سیاسی خود از آنکارا تبعیت خواهد کرد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه چند روز پیش در سخنرانی خود در جمع نمایندگان حزب عدالت و توسعه در تالار ویژه این حزب در پارلمان، اعلام کرد: «همه جهان باید بداند که دیگر اجازه نخواهیم داد که تُرک‌های قبرس قربانی بن بستی شوند که در این نیم قرن، در جزیره به وجود آمده است. 50 سال است که به دلیل ذهنیت یونان و بخش روم نشین که جامعه ترک را در این جزیره نادیده می‌گیرند، مذاکرات به شکست محکوم شده‌ و ادامه راه قبلی بی فایده است. مسئله قبرس باید مطابق رویکرد عصر جدید حل و فصل شود.ما در پرونده قبرس، به دنبال فدرال مدرال نیستیم. این حرف ها را باید کنار بگذارید. تنها چیزی که به آن رضایت می دهیم، تاسیس دو دولت مستقل است. غیر از این، هیچ راهکار دیگری وجود ندارد.»

اردوغان این سخنان را در حالی بیان کرد که معاون او یعنی فواد اوکتای که پرونده تمام مسائل مربوط به ترک های کشورهای دیگر به او واگذار شده، در سفر به قبرس اعلام کرد: «مساله جمهوری ترک قبرس، برای ما اصلی ترین بُعد از مبارزه ملی مان است. راه حل دیگری به غیر از راهکار تشکیل دو دولت در قبرس وجود ندارد و موضع ما در این خصوص مشخص است. باید راه حل دو کشوری مورد مذاکره قرار گیرد.»

در همین حال، مرال آکشنر رهبر حزب خوب که از مخالفین دوآتشه اردوغان است، به تندی به نخست وزیر یونان تاخته و اعلام کرد: «بخواهید یا نه، جمهوری ترک قبرس شمالی، یک کشور مستقل است و ما از آن حمایت می کنیم.»

واقعیت این است که هیچ کشوری در این مسیر با اردوغان همراه نیست و خود این موضوع، یکی از مهمترین موانع بر سر راه ترکیه است. از این گذشته، حتی ترک های قبرس نیز در این مورد، رویکرد همسانی ندارند و ایده تلاش برای تاسیس دولت مستقل، مخالفین کثیری دارد که همواره می پرسند: چرا باید اروپا را رها کنیم و به ترکیه بچسبیم؟ در نتیجه می توان گفت، تاکید بیش از حد دولت اردوغان بر راهکار دو دولت در قبرس، راه را برای تفاهم با غرب، دشوار کرده است.

چرا نشست آتن، ترکیه را نگران کرد؟

در نشست اخیری که در پایتخت یونان برگزار شد، برای نخستین بار، کشورهای عربی امارات متحده عربی، عربستان سعودی و بحرین، به جریانی پیوستند که به شکل مستقیم با منافع آنها مرتبط نیست.

مخالفت های مصر، رژیم صهیونیستی و تا حد کمی اردن (به خاطر داشتن ساحل مدیترانه ای)، کم و بیش به نحوی از انحاء با موضوع قبرس، یونان و منابع انرژی شرق مدیترانه ربط پیدا می کند اما واقعاً در این معرکه بازار، توجیهی در مورد حضور عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی وجود ندارد.

ترکیه که قبلاً از عضویت در مجمع گازی شرق مدیترانه محروم مانده، حالا هم با چنین وضعیتی روبرو شده و حق دارد نگران باشد. چرا که این روند، نشان دهنده آن است که علاوه بر غرب، یک اراده جمعی منطقه ای نیز علیه اهداف ترکیه در شرق مدیترانه به وجود آمده است.  

مسیر پیش رو

بدون تردید، پرونده قبرس یکی از پیچیده ترین و مهم ترین پرونده های منطقه ای ترکیه است که از سویی با مفاهیمی همچون ملی گرایی ترکی، از سویی با دکترین وطن آبی و تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه و از سویی دیگر با روابط ترکیه با یونان، قبرس و اتحادیه اروپا گروه خورده و در نتیجه انتظار می رود که در میان مدت، بخش قابل توجهی از وقت، انرژی و ظرفیت دستگاه دیپلماسی ترکیه را بگیرد.

دست کم با توجه به شواهد و شرایط امروز، به سختی می توان انتظار داشت که ترکیه بتواند از موانع بگذرد و به خواسته ها و ایده آل هایش برسد.

انتهای پیام/