اقتصاد رسانه در قبضه آگهی سفارشی / خودزنی مطبوعات اردبیل ادامه دارد
گروه استانها - در حالی که رسانه‌ها می‌توانند در عصر اطلاعات به بنگاه‌های بزرگ اقتصادی تبدیل شوند، آفت قبضه شدن در آگهی سفارشی، وصله ناچسب مطبوعات اردبیل باقی مانده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل ، سابقه فعالیت نشریه چاپی در اردبیل نشان می‌دهد این منطقه از دیرباز دستی بر آتش داشته است. آتشی که امروز به جان خود مطبوعات افتاده و با رفتارهای غیرحرفه‌ای و غیر اقتصادی موجب مواجه و رویارویی مطبوعات با یکدیگر برای کسب سود اقتصادی شده است.
در این میان ذبح کیفیت و چرخاندن قلم به نفع اداره‌ای که قرار است هزینه پرداخت کند به عرف تبدیل شده و به جای مدیران مسئول و صاحبان امتیاز، این مدیران نهادهای اجرایی و روابط عمومی‌ها هستند که محتوای نشریات را تامین می‌کنند.
در کمال شگفتی گروهی از نشریات این رفتار خود را اقتصادی و کاملا قانونی می‌دانند اما عملا دستاورد آن رویارویی نشریات در مقابل یکدیگر و رواج رفتارهای غیراخلاقی برای بقا است. تا جایی که گروهی از نشریات حتی قادر به رعایت نوبت چاپ خود نبوده و با زیان مطلق اقتصادی مواجه هستند و گروهی روز به روز پروارتر شده و بدون توجه به صحت و سقم و کیفیت مطالب به تریبون نهادهای اجرایی تبدیل شده‌اند. نهادهایی که قرار است تامین کننده آب و دان آنها برای بقا به قیمت رقابتی مخرب با هم‌صنف شوند.
چیزی به نام توزیع عادلانه آگهی نداریم
طی سال‌های اخیر سیاست‌های دولت در موضوع اقتصاد رسانه‌ها انسجام نداشته و عمقی در برنامه ریزی‌ها و تصمیم سازی‌ها دیده نمی‌شود.
از یک سو دولت‌های گذشته به صدور فله‌ای مجوز تمایل نشان داده‌اند و از سوی دیگر اعلام شده که حمایت از نشریه جدیدالچاپ غیرممکن است و آگهی و یارانه کاغذ به گروهی اعطا می‌شود که سقف مشخصی از تعداد انتشار را رعایت کرده باشند.
این موضوع موجب شده تا ورودی نشریات استان اردبیل نیز با خیل عظیمی از مجوزهایی که برای چاپ دوم و سوم خود باید دست به تعاملات دوستانه و بده بستان بزند، شده باشد.
هر چند گروهی از نشریات با هزینه های شخص مدیران مسئول در چند شماره چاپ شده اند اما روند حمایت نشریه‌های جدیدالچاپ موجب شده تا از همان ابتدا کیفیت به فراموشی رفته و به جای آن میانبرهای کسب درآمد دغدغه اصلی مدیران مسئول باشد.
مدیر مسئول نشریه آذریورد معتقد است تقریبا تمامی رسانه‌ها در وضعیت ایستایی و توقف بوده و قادر به تامین هزینه چاپ خود نیستند.
فریدون حسینی با اشاره به اینکه اگر آگهی‌های دولتی به صورت عادلانه توزیع شود، تمامی نشریات پابرجا خواهند بود، اضافه کرد: انحصار در عرصه رسانه فاقد خروجی و آفتی بزرگ است اما عملا شاهد تداوم آن هستیم و همچنان آگهی‌ها به گروهی بیش از گروه دیگر اعطا می‌شود.
وی افزود: از طرفی لازم است خانه مطبوعات وارد مباحث سرمایه گذاری شود تا بتواند برای نشریه گریزگاه های درآمدزایی تعریف کند.اما در این خصوص هیچ اقدام درخوری نداشتیم و حتی جلسات با محور اقتصاد رسانه بدون خروجی است و تمامی نشریات در زیان هستند.
به گفته حسینی هر چند عنوان می‌شود مجوز دادن به نشریات با هدف اشتغال زایی است اما در عمل کیفیت محتوای رسانه قربانی شده و با افت همراه است. به جای مجوزهای مکرر لازم است افراد کاربلد و کاردان وارد عرصه شوند.
چرا رنگ و بوی رانت برچیده نمی‌شود؟
این اظهارات در حالی است که معاون مطبوعاتی ارشاد اسلامی استان اردبیل می‌گوید تعداد نشریات چاپی دارای مجوز 138 عنوان است که از این تعداد 60 مورد فعال است و حمایت‌ها برابر قوانین صورت گرفته است.
یاسر محمد پور با اشاره به اینکه، یارانه حمایتی از نشریات چاپی و الکترونیکی در شش ماهه سال 99 نزدیک به 80 میلیون تومان بوده ، تصریح کرد: یارانه سهمیه کاغذ برای 58 نشریه از نشریات چاپی استان از اول آبان 98 تا اول دی ماه 99 حدود 25 هزار کیلوگرم است.
با وجود دفاعیه ارشاد از عملکرد خود، اصحاب رسانه معتقدند هیچ نظارتی بر روند دریافت آگهی‌ها صورت نمی‌گیرد و در آشفته بازاری که برای درج آگهی شکل گرفته رفتارهای غیراخلاقی دیده می‌شود.
مدیر مسئول و صاحب امتیاز نشریه امید عدالت با اشاره به توزیع نامناسب آگهی‌ها از سوی روابط عمومی‌ها افزود: اینکه ادارات و مدیران روابط عمومی با افراد و نشریات خاصی به صورت گزینشی فعالیت دارند موجب شده تا نشریه‌ای قادر به چاپ نبوده و نشریه دیگر حتی زودتر از بازه نشر چاپ شود.
سمیه درازی با اشاره به اینکه متاسفانه نهادهای متولی نظارتی ندارند و دست عده‌ای از نشریات حتی از تامین هزینه‌های خود کوتاه است، اضافه کرد: این در حالی است که برخی نشریات نیز کاملا در اختیار برخی نهادها هستند و مطابق میل آنها با دریافت آگهی فعالیت دارند و حال و هوای رانت در مطبوعات حاکم شده است.
وی با اشاره به اینکه صدور مجوز برای چاپ نشریه فی نفسه مشکلی ندارد، افزود: اینکه هر فرد غیر کارشناسی حتی مدیر فلان نهاد یا مسئول فلان روابط عمومی وارد عرصه خبر شده است، آفتی است که نمی‌توان منکر آن شد.
به گفته درازی مطبوعات متاسفانه در اختیار افراد غیرمطبوعاتی قرار گرفته و هر فردی بدون ارزیابی توان کار کارشناسی می‌تواند وارد کار خبر شود. در مقابل افرادی که واقعا خبرنگار و متخصص در این عرصه هستند و این شغل به عنوان شغل اصلی آنها است حتی قادر به تامین هزینه‌های خود نبوده و به سختی در این عرصه فعالیت می‌کنند.
سکوت تشکل صنفی در مقابل پدرخوانده‌ها
این اظهارات در وضعیتی است که برخی نشریات معتقدند با هزینه شخصی نسبت به چاپ اقدام می‌کنند و قادر به دریافت حمایت از ادارات نیستند. از طرفی نبود بخش خصوصی قدرتمند با بنیه مالی قوی موجب شده تا بخش عمده فعالیت مطبوعات به سهم گیری و آگهی گیری از ادارات معطوف شود و چیزی به نام نقش رسانه در اقتصاد استان در حد و قواره دلالی برای آگهی و قراردادهای نهان و آشکار با ادارات تنزل یابد.
در مقابل برخی نشریات نیز با درج آگهی‌های مکرر از مدیران خاص اجازه عرض اندام به رسانه‌های منتقد را نداده و در یک انحصار دو سویه در دام آگهی یک یا چند مدیر قرار گرفته‌اند.
هر چند به نظر می‌رسد ارشاد اسلامی به عنوان اصلی ترین متولی نشریات در مقابل چنین وضعیتی سکوت اختیار کرده است اما خودزنی مطبوعات زمانی برجسته‌تر لمس می‌شود که خانه مطبوعات استان به عنوان یک تشکل صنفی نیز در مقابل این روند سکوت کرده و حتی با این سکوت چنین وضعیتی را پذیرفته و تن داده است.
مدیر خانه مطبوعات استان اردبیل معتقد است یکی از مشکلات اصلی رسانه‌های چاپی مشکل مالی یا اقتصادی آن است درحالیکه مدیریت رسانه در سایه اقتصاد رسانه رشد می کند.
حبیب احمدی افزود: منابع مالی رسانه‌های چاپی عمدتاً از طریق آگهی های دولتی تامین می‌شود و با توجه به کمبود آگهی مناقصه‌ها و مزایده‌ها در ادارات که سهم عمده آن به جیب روزنامه‌های سراسری و کثیرالانتشار واریز می‌شود، نشریات محلی زیاد متنعم نیستند و از طرف دیگر هزینه بالای فیلم وزینگ و کاغذ، چاپ ، هزینه پرسنل و هزینه‌های جاری و دفتری غیره مزید بر علت شده که نشریات محلی در آستانه تعطیلی قرار گیرند.
وی افزود: از طرف دیگر قطع آگهی‌های ثبتی و پستی از یک طرف و مصوبه اخیر دولت مبنی بر عدم الزام دستگاههای دولتی در ارایه آگهی به نشریات از طرف دیگر و همچنین نبود حمایت‌های دولتی باعث شده مطبوعات محلی از لحاظ کمی و کیفی به شدت افول کند و سفره هایی که هر روز کوچکتر و کوچکتر و نان خورش زیادتر می‌شود.
احمدی اضافه کرد: کمبود نیروی انسانی مجرب و متخصص، اعطای مجوز فله‌ای بدون ضابطه مندی و بدون توجه به ظرفیت استانها و غیره باعث شده ضریب انتشار نشریات محلی از قبیل هفته نامه‌ها و دوهفته نامه‌ها پایین بیاید که در حال حاضر بیشتر آنها در آستانه تعطیلی قرار دارند بطوریکه در شهریورماه امسال 31 نشریه استان مشمول ماده 16 شده و لغو امتیاز گردیدند.
مدیر خانه مطبوعات استان اردبیل با اشاره به اینکه این مجموعه یک تشکل صنفی وابسته به اعضای آن است در خصوص اعتراضات به عملکرد خانه، متذکر شد: اگر مجموعه هم رای، هم نظر و متحد در رویه کاری و مشکلات صنفی باشد و همه پای کار باشند یقینا آن مجموعه به سرانجام مقصود خواهد رسید و جزیره‌ای عمل کردن به نفع هیچ کس نبوده و نیست.
وی اضافه کرد: خانه مطبوعات طبق اساسنامه کمک به اقتصاد رسانه استان از طریق آموزش و ترویج شیوه‌های روزآمد مدیریت رسانه سرلوحه کار خود قرار داده و در آینده امیدوارم با تاسیس و تقویت تعاونی مصرف، مسکن و صندوق اعتباری حمایت برای اعطای تسهیلات به اعضا و جذب حمایت های مالی و تسهیلات دولتی و توزیع قاعده‌مند آنها در بین اعضا عملیاتی شود.
توپ کوتاهی در میدان کیست؟
احمدی با تاکید به اینکه رویکرد دولت‌ها در قبال رسانه‌ها متفاوت بوده و بر این اساس نقش حمایتی آنها نیز متغیر است در کنار طرح‌های خوبی که در دولت گذشته ابتر ماند از قبیل یارانه بیمه کارکنان نشریات، طرح خرید مجلات برگشتی و ... ولی کاهش یارانه مستقیم با توجه به ضریب کیفی و نظم در انتشار، پایین بودن سهمیه کاغذ و کمبود آگهی‌های که از طریق ارشاد به نشریات گسیل می‌شود با توجه به تعدد و تکثر نشریات متاسفانه کمرنگ‌تر شده و گاهی یارانه‌ها کفاف هزینه انتشار یک شماره نشریه را نمی‌کند.
عضو خانه مطبوعات استان اردبیل تصریح کرد: متاسفانه در سال‌های اخیر هم سیاست یک بام و دوهوای ارشاد باعث صدور مجوزهای بی ضابطه و فله‌ای شده و از طرف دیگر اعمال ماده 16 باعث تعطیلی نشریات محلی گردیده است که در نهایت باعث تشدید این نابسامانی شده به طوری که در بحث ورود به حرفه خبرنگاری هیچ قاعده و قانونی وجود نداشته و خبرنگاری حرفه‌ای است بدون دروازه‌بان .
وی گفت: البته نباید این طور تلقی شود که فردی را از حق داشتن رسانه محروم کرد بلکه چون طبق قانون مطبوعات مجوز انتشار نشریه از طریق وزارت ارشاد صادر می‌گردد لاجرم صرف داشتن مدرک تحصیلی لیسانس برای اخذ مجوز نباید شرط اصلی و کافی باشد؛ بلکه داشتن دانش و سواد رسانه‌ای و تجربه کاری و استعداد کاری از ملزومات این حرفه باید باشد. شاید برخی افراد از پنجره مالی و مادی به این حرفه نگاه کنند و بعد از ورود به این حرفه نقشه هایشان بر آب می‌شود.
احمدی راه اندازی سامانه جامع رسانه را از اقدامت مطلوب بخش دولتی دانست و افزود: نقش روابط عمومی‌ها نیز غیر قابل انکار بوده و در ارتباط یک سویه رسانه‌ها مجیزگویی اداره می شود و این برای رسانه سم مهلک بوده و سرمایه اصلی رسانه که همان مخاطب است را از دست خواهد داد.
چنانکه ذکر آن رفت، هر نهادی گروه‌های دیگر را مقصر بازار آشفته رسانه می‌داند. نشریات اردبیل به قیمت هزار تا دو هزار تومان به فروش می‌رسند. برخی تیراژ بسیار اندکی داشته و به هیچ عنوان از محل فروش درآمدی ندارند. در واقع این آگهی است که می‌تواند بقای رسانه را تضمین کند. اما طی سال های اخیر حتی تخریب هم صنف با درج آگهی ارزان‌تر و یا ارعاب مدیران برای دریافت آگهی به گوش رسیده است.
سوال این است که آیا مدیریت جدید ارشاد اسلامی استان برنامه‌ای برای ساماندهی این آشفته بازار دارد؟ و اگر روزی از وی سوال شود مطبوعات چقدر در اقتصاد استان و تولید ناخالص داخلی تاثیر دارد می‌تواند به رقم درخوری اشاره داشته باشد و یا اینکه افسار مطبوعات در اختیار گروهی است که خود را پدرخوانده می‌دانند؟
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ش
