۴ کاربرد ویژه گیاهان دارویی که صنایع گوناگون را متحول کرد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ نقش گیاهان دارویی سلامت‌آفرین، در پیشگیری، درمان و ریشه‌کن کردن بیماری‌ها، به‌سرعت در حال گسترش است. بسیاری از گیاهان دارویی از دیرباز استفاده‌های گوناگون داشته‌اند و با توسعه فناوری‌ها، رونق شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق فعال در استخراج ماده مؤثره یا تولید فرآورده‌های مبتنی بر این گیاهان، دامنه استفاده و اثربخشی گیاهان دارویی در زندگی جامعه افزایش یافته است.

1. صنایع غذایی

گیاهان دارویی به‌عنوان طعم‌دهنده‌ها در غذاها و نوشیدنی‌ها و همچنین مکمل‌های غذایی بسیار پرکاربرد شده‌اند. به‌طور معمول سال‌ها است که از این گیاهان به‌عنوان چاشنی و ادویه در غذاهایمان استفاده می‌کنیم، گیاهانی که عطر و طعمی خاص به غذاها می‌بخشند؛ همچنین با خواص آنتی‌اکسیدانی که دارند می‌توانند نقشی مؤثر در بهبود سلامت جامعه ایفا کنند.

کشت گیاهان دارویی و فرآوری آن‌ها به ایجاد یک بازار بزرگ رقابتی و پررونق منجر شده است. با وجود این‌که حدود 100 گیاه برای روغن‌های اساسی شناخته شده‌اند، بیش‌ از 2000 گونه گیاهی در بیش از 60 خانواده پراکنده است که می‌تواند در صنایع غذایی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

بیش از 3000 نوع روغن بر پایه گیاهان دارویی وجود دارد که از این تعداد، تقریباً 300 مورد از اهمیت تجاری برخوردار هستند و در صنایع عرضه می‌شوند. تولید و مصرف روغن‌ها در جهان به‌سرعت در حال افزایش است و اگرچه به‌دلیل نیاز به حجم قابل توجهی از گیاه برای تولید مقدار کمی روغن قیمت این فرآورده‌ها بالاست، اما با استقبال جامعه، افزایش حجم درخواست‌ها، ورود شرکت‌های فناور و تولید تجهیزات پیشرفته تولید و رونق بخش کشاورزی در این حوزه تولید روغن‌های بر پایه گیاهان دارویی، به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است.

2. درمان

با توجه به افزایش مقاومت دارویی در میکروارگانیسم‌ها، نقش گیاهان دارویی در مقابله با عوامل بیماری‌زا و عملکرد مناسب و متفاوت در برابر میکروب‌ها، در کاربری‌های درمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. ازآن‌جایی که این گیاهان، دارای پتانسیل زیستی، دارویی و درمانی هستند، پس می‌توانند در درمان بیماری‌ها یا پیشگیری از ابتلا به آن‌ها اثربخش باشند، به‌عنوان مثال برخی از گیاهان دارویی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی، مانع از بروز بیماری‌ها می‌شوند یا طیفی دیگر از آن‌ها در فعالیت میکروب‌ها تداخل می‌کنند و در بسیاری از موارد باعث از بین رفتن برخی از بیماری‌ها بدون ایجاد عوارض جانبی می‌شوند.

همچنین طیف وسیعی از فعالیت ضدویروسی گیاهان دارویی گزارش شده است که می‌تواند برای کاهش استفاده از مواد شیمیایی و صنعتی از جمله آنتی‌‌بیوتیک‌ها مورد استفاده قرار بگیرد و از عوارض فرآورده‌های یادشده همچون بروز سرطان بکاهد،
بنابراین، تقاضا برای استفاده از گیاهان دارویی به‌دلیل عاری بودن از عوارض جانبی بالقوه‌ای که داروهای صنعتی و شیمیایی ممکن است ایجاد کنند، در حال افزایش است.

3. صنایع کشاورزی

آفت‌کش‌ها جزء ضروری دنیای کشاورزی هستند و گرچه تقاضا برای تولید و توزیع آفت‌کشی که باعث افزایش بهبود کیفیت و کارایی کشاورزی می‌شود محرز است، اما احتمال به‌کارگیری نابجا و غیرمعقول بسیار زیاد از آفت‌کش‌های شیمیایی آسیب‌های جدی را به سلامت طبیعت و جامعه وارد کرده است. استفاده وسیع از آفت‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها با استفاده از مواد شیمیایی سمی، خطراتی به‌همراه دارد که ضرورت وجود جایگزین‌های سالم و کم‌خطر را ایجاب می‌کند.

با توجه به اثربخشی گیاهان دارویی در از بین بردن عوامل آلودگی و بیماری‌زا، این گیاهان همچنین در از بین بردن طیف وسیعی از آفت‌ها، مونوسیت‌ها، باکتری‌ها و حشرات که به تولیدات کشاورزی آسیب می‌زنند، می‌توانند نقشی مهم داشته باشند.

به‌دلیل ترکیبات منحصر به فرد گیاهان دارویی، علاوه بر اثرگذاری در دفع آفت‌ها، مضرات سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی را ندارند و ضمن این‌که به طبیعت آسیبی وارد نمی‌کنند، برای انسان و دیگر موجودات زنده خطری به‌دنبال ندارند.

4. آرایشی و بهداشتی

استفاده از گیاهان دارویی به‌عنوان مواد آرایشی و بهداشتی از دیرباز مورد توجه ویژه مردم قرار گرفته است. روغن‌ها و مواد مؤثره‌ای که از گیاهان گرفته می‌شوند به‌عنوان عطر یا مواد آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یافته‌های تاریخی که از کشورهای منشأ این گیاهان همچون هند، چین، مصر و ایران به دست آمده است، نشان می‌دهد منشأ استفاده از گیاهان دارویی به‌عنوان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به هزاران سال قبل بازمی‌گردد،
به‌طور مثال، در مصر باستان، روغن گیاهان دارویی با بخار دادن استخراج می‌شد یا یونانی‌ها و رومی‌ها از روش تقطیر برای استخراج استفاده می‌کردند، همچنین با ظهور تمدن اسلامی، استفاده از گیاهان دارویی با روش‌های نوآورانه سرعت گرفت و روش‌های استخراج روغن، اسانس و ماده مؤثره در مسیر تکامل گام برداشت. امروزه نیز با ظهور فناوری‌های پیشرفته و تجهیزات کارآمد، روش‌های عصاره‌گیری و استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی تحول یافته است و رد گیاهان دارویی را در فرآورده‌های این حوزه به‌وضوح می‌توان دید.

بازارهای جهانی اسانس زمینه‌ساز رونق بخش قابل‌توجهی از فعالان حوزه کشاورزی شده و همچنین ظرفیت دیگر صنایع مانند مواد غذایی، دارویی، عطر و مواد آرایشی را توسعه بخشیده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

انتهای پیام/+