ستون‌هایی که سامانه بارشی را مختل می‌کند/ نیروگاه نیشابور عامل تخریب و تغییر اقلیم؟
گروه استانها ــ شهرک‌های صنعتی خیام، عطار، کمال، فیروزه و وجود نیروگاه سیکل ترکیبی و فولاد خراسان در این شهر، علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد بر تغییر اقلیم این شهر نیز تأثیرات مخربی داشته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از نیشابور، هنوز زمستان تمام نشده، بهار از راه رسیده است. نیشابور که روزگاری شهر باغ‌ها و روستاهای پر آب و درخت و هَزار بود، هر روز در حال خشک‌تر شدن است. بسیاری از روستاها خالی از سکنه شده و بسیاری دیگر با قحطی و خشکی قطعی دست و پنجه نرم می‌کند! دشت بزرگ نیشابور هرسال در حال نشست بیشتر است. اینجا چه خبر است؟
حتما شما هم از بهار زودرس نیشابور دل‌گیرید. زمستانی که فرصت خودنمایی پیدا نکرد و بهاری که در میانه زمستان از راه رسید. عده‌ای از مردم مؤمن در روزهای گرم زمستان به مساجد رفتند و نماز باران خواندند. عده زیادی هم دست به دعا شدند تا اندکی باران نصیب دشت خشک نیشابور شود. حال آن که علت این خشکسالی و کم بارشی را در جایی دیگر باید جُست؛ تغییر اقلیم.
مهدی بلوکی کارشناس و رئیس سازمان هواشناسی نیشابور اقلیم را متأثر از تغییر دما در سطح کره زمین می‌داند. به گفته وی مثلا اگر در آمریکای جنوبی درجه دمای آب بالا یا پایین برود، اینجا در آسیای غربی، اقلیم ما دچار خشکسالی یا پرآبی می‌شود.
به گفته این کارشناس هواشناسی، نیشابور و بطور کلی ایران تحت تأثیر مسیرهای جهانی توده‌های هوا از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه است. در عین حال بدلیل نداشتن رادار هواشناسی، ماهواره و ابررایانه برای محاسبات و پیش‌بینی عددی نمی‌توان میزان استفاده از منابع، سموم، کود و غیره را در زمین‌های کشاورزی تعیین کرد.
نیشابور با بیش از ٣ واحد صنعتی دومین شهر صنعتی خراسان و شرق کشور است. شهرک‌های صنعتی خیام، عطار، کمال، فیروزه و وجود نیروگاه سیکل ترکیبی و فولاد خراسان در این شهر، علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد بر تغییر اقلیم این شهر نیز تأثیرات مخربی داشته است.
تغییر اقلیم چیست؟ مگر می‌توان اقلیم یک منطقه یا شهر را تغییر داد؟ "حبیب‌الله متحدین" تغییر اقلیم را همان تغییر اکوسیستم می‌داند. تغییری که تنها منحصر به طبیعت و محیط زیست نمی‌شود. وی می‌گوید: مثلا اکوسیستم مسجدجامع نیشابور را با تغییر سنگفرش آن از آجر به سنگ تغییر داده‌اند! تغییر اکوسیستم یعنی تنفس زمین را بستن؛ یعنی شهر کشاورزی و فرهنگی نیشابور به یک شهر صنعتی تبدیل شده و درست در زیر دامنه‌های بینالود نیروگاه احداث کرده‌اند. یعنی برنامه‌های شهری ما براساس بومی‌نگری نیست.
دامنه تغییر اقلیم نه تنها در نیشابور که در بسیاری از شهرهای خوش آب و هوای کشور، با ساخت و تجهیز نیروگاه‌های متعدد در سال‌های اخیر و تبدیل شهرهای کوچک به شهرهای صنعتیِ کوچک، به سرعت در حال گسترش است. به قولی تا آخر دولت دوازدهم حدود 170 نیروگاه صنعتی احداث و راه‌اندازی خواهد شد که این موجب مرگ زمین و نابودی اقلیم کشور است.
حبیب‌الله متحدین در مصاحبه‌ای با فرشید نیشابوری در سال 1390، در زمینه تأثیر فشار و دمای نیروگاه حرارتی بر سامانه‌های بارشی و محیط زیست با وی گفت‌وگو می‌کند. فرشید نیشابوری، دانش‌آموخته آمریکا در 2 رشته فیزیک و مکانیک است.
این دانشمند برجسته ایران و جهان این گونه می‌گوید: " در سطح کلی Global warming یا گرم شدن دنیا در حدود یک درجه در 50 یا 100 سال اخیر است. گرم شدن کلی زمین نمی‌تواند عامل کم شدن بارش‌های نیشابور باشد. منطقه شمالی کشور ما متأثر از جبهه‌های هوایی است که از طرف دریای مدیترانه به سمت ایران می‌آیند. این گرمای کلی زمین نه تنها بر این بارش‌ها تأثیری نداشته بلکه حتی می‌توان گفت به نفع این جریان‌های بارشی هم بوده و ابرهای بارشی را بارورتر هم کرده است. "
وی ادامه داد: " بسیاری از کشورها از جمله چین هزینه‌های گزافی را می‌پردازند تا بارش تولید کنند اما به لطف خدای بزرگ ما سامانه‌های بارشی‌ای داریم که بدون هزینه کردن از آن برخورداریم. ما باید قدر این نعمت را بدانیم. این جبهه‌های پرفشار که میزان رطوبت و بخار آب بالایی دارد وقتی در جهتی حرکت می‌کند این امکان را بصورت بالقوه دارد که بارندگی ایجاد کند و در هر منطقه‌ای که شرایط مهیا باشد آنجا بارندگی صورت می‌پذیرد.
این شرایط بستگی به شرایطی دارد که آن منطقه روی زمین دارد. فشار در حد مناسبی پایین و دما هم تا حد مناسبی پایین باشد. در صورتی که این فشار و دما بالا باشد مانع بارش باران و برف می‌شود. در صورتی که کوه باشد، باز هم بارندگی بیشتر می‌شود. حالا ما همه اینها را داریم اما چرا بارش نداریم؟
پس یک اتفاق موضعی در خود نیشابور افتاده که آن جبهه پرفشار دریای مدیترانه‌ای که به سمت ایران آمده، در تبریز و تهران بارش داشته و به نیشابور رسیده اما در نیشابور بارشی ندارد! آن اتفاق موضعی نیروگاه است که در هر ثانیه یک تُن گاز با دمای 550 درجه از آن به سمت بالا می‌رود. این دما باعث ایجاد اختلاف فشار می‌شود. یعنی فشار و دمای بالای گاز خروجی، هم سبب تغییر فشار و هم تغییر دمای سامانه بارشی می‌شود. "
این دکترای مکانیک، شرح ما وقع را این گونه کامل می‌کند: "براساس قانونی که در مکانیک سیالات هست می‌توان محاسبه کرد این گاز تا چه ارتفاعی به بالا رفته و طبقات جوی را هم به سمت بالا هدایت می‌کند. با یک حساب بسیار خوش‌بینانه به این نتیجه می‌رسیم که چنین فشاری حدود 300 متر طبقات جوی را به سمت بالا می‌برد. این میزان حجم گاز نه به شکل ستونی بلکه تا شعاع 50 کیلومتر هم جبهه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یعنی جبهه هوای سرد با کوهی با برد 100 کیلومتر مواجه می‌شود که اجازه بارش را به آن نمی‌دهد!"
به عبارت ساده‌‌تر این گرمای کلی زمین نیست که عامل خشکی زمین شده است. نیروگاهی که مانع از باروری 99 درصد سامانه‌ها می‌شود، اگر همین امروز از کار بیفتد، تازه 70 هزار سال طول می‌کشد تا 1800 شکافی که بنا به گفته محیط زیست در دشت نیشابور ایجاد شده است، از بین برود. نیروگاهی که نه تنها درصد بالایی از آلودگی شهر را تولید می‌کند بلکه آب‌های معدنی متعلق به هزاران سال پیش شهرستان را می‌بلعد و به ازای آن ماده سمی نیترات را وارد آب شهری می‌کند.
اما با وجود همه قصوری که دراین 28 سال پس از احداث نیروگاه در حق محیط زیست و در حق مردم باهوش و خردمند این شهر کهن شده است بنا به اظهارات متحدین می‌توان با طرحهای جایگزین مثل نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در منطقه عشق‌آباد از این آسیب‌ها کاست و برق مورد نیاز شهرستان و شهرهای اطراف را نیز تأمین کرد.
اکنون بهتر می‌توان علت خشکی آب و هوا، گرمای بی حد نیشابور و دلیل خشکی و در نتیجه قطع درختان در کوچه‌های قدیمی و باغ‌های کهن نیشابور را درک کرد. شهرداری، شورای شهر و نمایندگان نیشابور چه وظیفه‌ای در قبال این چالش حیاتی و زیستی شهرستان دارند؟ آیا در مقابل آنچه که بر خلاف اصل قانون اساسی است، می‌توان به یک نطق پیش از دستور مجلس اکتفا کرد؟ در حالیکه براساس این اصل هر پروژه‌ای که موجب تخریب محیط زیست شود باید متوقف شود.
احسان ارکانی نماینده منتخب مردم نیشابور، فیروزه و زبرخان که در نطق پیش از دستور خود در مجلس مدعی استفاده از سوخت مازوت در این نیروگاه شده بود گفت: در نامه‌ای که از طرف اداره کل حفاظت محیط زیست استان دریافت کردم عنوان شده است که در نمونه‌برداری تابستان امسال توسط این سازمان، نیروگاه‌های استان ازجمله نیروگاه سیکل ترکیبی نیشابور از سوخت نفتگاز استفاده کرده که منجر به غلظت بالای گوگرد(7004ppm) شده است.
وی همچنین گفت در جلسه‌ای با مدیرکل محیط زیست استان تأکید شد که هرسوخت جایگزین بجز گاز جزء منابع آلاینده هواست. این در حالی است که طبق آزمایش‌های نمونه‌گیری از سوخت گازوئیل نیروگاه بسیار بالاتر از حد استاندارد آلایندگی گوگرد است.
علی نجفی به عنوان شهردار نیز مدعی است کار پایش آلایندگی نیشابور در سال گذشته انجام شده و خروجی این سنجش تا 1.5 ماه آینده معلوم می‌شود. وی معتقد است هر توسعه صنعتی در بهترین شرایط بهرحال تأثیرات منفی زیست محیطی نیز خواهد داشت و از طرفی هم زیرساخت‌های لازم باید فراهم شود. وی همچنین معتقد است جانمایی این نیروگاه اشتباه بوده و شرایط اقلیمی حاکم تنها مختص نیشابور نیست.
کارشناسان محیط زیست و آمایش سرزمین اذعان دارند که جانمایی این نیروگاه اشتباه است. همچنین پرواضح است، اکنون که این نیروگاه به بخش خصوصی واگذار شده درآمد و منفعت مالی بیشتر مورد توجه مدیران نیروگاه باشد. بدین ترتیب سوخت اصلی نیروگاه که باید گاز باشد با سوخت‌های ارزان قیمت و با کیفیت پایین مثل مازوت یا گازوئیل جایگزین می‌شود. اما تاوان جانمایی اشتباه و منفعت خصوصی بیشتر را چه کسانی می‌پردازند؟
با وجود آلایندگی بالای نیروگاه‌های حرارتی، ساخت و تجهیز این نیروگاه‌ها در تمام کشور در حال گسترش است. نیشابور برطبق سند چشم‌انداز، به عنوان شهر پایدار برگزیده شده و سالانه باید پذیرای میلیونها گردشگر از سراسر جهان و قطب گردشگری شرق کشور باشد. اما اکنون نَفَسش به شماره افتاده است. شهردار نیشابور، شورای شهر و فرماندار این شهر تاریخی، با علم به همه شرایط اقلیمی، برای حفظ حیات و محیط زیست این شهر چه تلاشی خواهند کرد؟ باید منتظر ماند و دید.
انتهای پیام/281/س
