منازعه احزاب توسعه گرا و افراط گرا در ارمنستان؛ مردم کدام جریان را انتخاب می‌کنند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، جمهوری ارمنستان با مساحت 29743 هزار کیلومتر کوچک ترین و به لحاظ اقتصادی ضعیف ترین کشور در قفقاز جنوبی و طبق آمار رسمی سازمان ملل متحد کشوری مهاجر فرست محسوب می ‌شود. ارمنستان از سال 1991 تا 1994 طی جنگ، حدود 20 درصد از خاک جمهوری آذربایجان را به تصرف خود در آورده بود. 
لوون ترپتروسیان نخستین رئیس جمهور پس از استقلال ارمنستان تا سال 1998 خیلی به دنبال ناسیونالیست افراطی نبود، اما روبرت کوچاریان و سِرژ سارگسیان به ترتیب دومین و سومین روسای جمهور، هر دو از جریان افراطی نظامی طرفدار روسیه، حدود 16 سال رویکرد عمق بخشی به تنش های ژئوپلیتیک با همسایگان از جمله ترکیه و آذربایجان را داشته و سعی کردند بعد از تثبیت اشغالگری در قره باغ، ایجاد تنش در مناطق ارمنی نشین گرجستان (آخالکالاکی) را هدف گذاری کنند. 
در آوریل سال 2018 نیکول پاشینیان یک روزنامه نگار، با حمایت بنیاد سوروس آمریکا، ارمنیان ناراضی خارج نشین از عملکرد حکومت سرژ سارگسیان و همچنین نیروهای افراطی ناراضی از وضع موجود ارمنستان با پیاده روی از گیومری تا ایروان توانست یک جنبش فراگیر اجتماعی را علیه الیگارشی افراطی حاکم به وجود بیاورد.

در اواخر سال 2020 ارتش جمهوری آذربایجان توانست طی جنگی 44 روزه اراضی اشغالی را به تصرف خود در آورد. در این راستا احزاب مخالف دولت و افراط گرایان ارمنی، این شکست را نشان از بی کفایتی دولت دانسته و خواستار استعفا و برگزاری انتخابات نخست وزیری شدند. 
در سال روز 20 فوریه 1988 به مناسبت جنبش تروریستی- جدایی طلب، احزاب مخالف طراحی کردند تا با 30 میلیون دلار هزینه، طی تجمع با ایجاد خشونت، دولت کنونی را سرنگون و حتی حذف فیزیکی پاشینیان را کلید بزنند که این کودتای طراحی شده به سرانجام مطلوب خود نرسید و این به آن معناست که تلاش مخالفینی که استعفا و نابودی پاشینیان را در سر داشتند، بیش از پیش تضعیف شده است. 
در مقابل، وعده نخست وزیر در مورد توسعه روابط منطقه ای و توسعه گرایی اقتصادی به منظور افزایش رفاه اجتماعی مردم، به عامل اصلی دفاع بیشتر مردم از پاشینیان تبدیل شد. زیرا نیروهای افراطی چیزی جز یک جنگ جدید پس از یک شکست سخت را که مردم چشیده اند، ارائه نمی کند و مردم هنوز از شکست نظامی، کشته شده ها، مفقودین و اسرا شوکه هستند و به هیچ وجه آماده راه اندازی منبع جدید بدبختی نیستند. 
طبق آخرین نظرسنجی افکار عمومی در رسانه های ارمنستان جهت فشار از سوی احزاب مخالف به دولت کنونی برای برگزاری انتخابات زودهنگام با استعفای دولت، 41 درصد پاسخ دهندگان به نخست وزیر نیکول پاشینیان، 18 درصد به رئیس جمهور سابق رابرت کوچاریان، 0.7  درصد دیگر به رئیس جمهور سابق سِرژ سارگسیان، 1.4 درصد به رئیس جمهور اول لوون ترپتروسیان و 2.8 درصد به وازگن مانوکیان رأی دادند.

این استقبال مردمی از پاشینیان حتی بعد از شکست سنگین ارمنستان در جنگ اخیر با جمهوری آذربایجان، نشان از تغییر رویکردهای مردمی و خواهان ادامه دولت در جهت توسعه گرایی اقتصادی، توسعه منطقه ای و مبارزه با فسادهای مالی دارد. 
بنابراین ادعای پاشینیان در مورد بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم در مقابل نیروهای افراطی جنگ طلب تقویت شده است و مخالفان و افراط گرایانی مانند کوچاریان و سارگسیان باید این واقعیت را بپذیرند که راهی جز تغییر سیاست پیش رویشان نیست و انتقام گرفتن و مواضع تند، مانع از توسعه روابط منطقه ای و اقتصادی و برون رفت از حصار ژئوپلیتیک نمی شود زیرا آذربایجان و ترکیه کشورهای کلیدی در محیط پیرامونی ارمنستان هستند.
این رویکرد مخالفان و افراط گرایان، در حال حاضر به نفع دولت پاشینیان کار می کند. زیرا متقاعد کردن جامعه ارمنستان که انتقال به مرحله جدیدی از توسعه به دلیل برقراری روابط منطقه ای امکانپذیر است، کار را آسان می کند.

ایجاد اطمینان از بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی مردم به دلیل چنین روابطی می تواند دولت پاشینیان را بیش از پیش تقویت کند.

همین عامل مهم است که دولت پاشینیان را در برابر فشارهای داخلی از جانب مخالفان و افراط گرایان، بیش از پیش به آذربایجان و ترکیه نیازمند می کند و با عبور از منازعات فرسایشی و تاریخی، سیاست خارجی و امنیتی جدیدی را در منطقه مبتنی بر واقعیت های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی تعریف خواهد کرد.

در این صورت ارمنستان می تواند به یکی از سازه های ژئوپلیتیکی منطقه ای با رویکرد توسعه گرا تبدیل شود. حال این انتخاب توسط مردم ارمنستان صورت می پذیرد که به دنبال بهبود روابط با همسایگان، صلح و توسعه اقتصادی بروند و یا با بازگشت مجدد دولت به تجربه گذشته، یعنی منازعه و جنگ های فرسایشی ادامه دهند. 

یاداشت: علیرضا علیزاده کارشناس مسائل آسیای میانه

انتهای پیام/