ترکیه و مصر در مسیر عادی ساز روابط؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اظهارات برخی از مقامات سیاسی و امنیتی ترکیه نشان می دهد که آنکارا و قاهره، به ایستگاه عادی سازی روابط نزدیک شده اند و بعید نیست که در روزها و هفته های آتی، شاهد امضای یک توافق جدید بین این دو دولت اسلامی باشیم.

آن گونه که پیداست، این بار هم، چهره های امنیتی و دفاعی، استارت مذاکرات جدید را زده اند و جالب اینجاست که پیشرفت اولیه هم در حوزه ای مشاهده شده که قبلاً اهمیت چندانی نداشت. به این معنی که رویکرد مصر در شرق مدیترانه، به گونه ای بوده که حساسیت های قلمرو قاره ترکیه را مراعات کرده و همین موضوع موجب رضایت مندی آنکارا شده است.

ترکیه و مصر دو کشور دارای طولانی ترین ساحل در شرق مدیترانه هستند و علاوه بر سوابق تاریخی، وضعیت خاص ژئوپولیتیکی این دو کشور، بر موازنات خاورمیانه، مدیترانه و آفریقا اثر می گذارد. در نتیجه پایان تنش بین مصر و ترکیه، علاوه بر موضوعاتی نظیر چند و چون روابط دولت اردوغان با جریانات اخوانی، بر موازنات شرق مدیترانه نیز تاثیر خواهد گذاشت.

اول نظامی ها

شواهد رسانه ای نشان می دهد که سکان داران اصلی گفتگوهای فعلی بین قاهره و آنکارا، مردان نظامی و امنیتی هستند و نه سفرا یا وزاری امور خارجه. چند روز پیش، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه به شکل کاملاً سربسته، تنها به گفتن این جمله اکتفا کرد: «با توجه به تحولات مربوط به روابطمان با مصر، می‌توانیم در مورد حوزه قلمرو دریایی با این کشور توافقنامه امضا کنیم. مصر برای فلات قاره‌ کشورمان احترام قائل است و ما نیز از آن استقبال می‌کنیم.»

پس از چاووش اوغلو، خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه دومین فرد تیم اردوغان بود که در مورد فاز جدید گفتگوهای آنکارا – قاهره، اظهار نظر کرد.

وی اعلام کرد: «برنامه ریزی و اقدام مصر برای اکتشاف هیدروکربن در شرق مدیترانه و احترام نهادن مصر به محدوده فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی ترکیه، گام مهمی است. امیداریم چنین اقداماتی ادامه یابد. ما ارزش ‌های مشترک تاریخی و فرهنگی با مصر داریم. این ارزش ‌ها احتمالاً شاهد تحولات متفاوتی در روزهای آینده خواهد بود. وزارت امور خارجه کشورمان با هماهنگی نهادها، سازمان ‌ها و وزارت‌ خانه‌های مربوطه کارهای لازم را ادامه می ‌دهند. این مطالعات و رایزنی‌ ها در حال انجام است و انتظار داریم نتایج مثبتی بدهند.»

اما چرا خلوصی آکار؟ آیا انتظار نمی رفت که دستگاه دیپلماسی ترکیه و شخص مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه در این مورد حرف اول و آخر را بزند؟ در پاسخ باید به ذکر چند دلیل مهم پرداخت:

1.خلوصی آکار، جایگاه ویژه ای در حلقه نخست کادرهای تیم اردوغان دارد و بسیاری از پرونده های مهم دیپلماسی و دفاعی در دست اوست.

2.با توجه به کاراکتر نظامی عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر و نقش انکار ناپذیر او و سرویس اطلاعاتی مصر، طبیعتاً خلوصی آکار وزیر دفاع و هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت ترکیه در این وادی، نقش برجسته تری ایفا می کنند.

3.از آنجایی که مصر، قدم اول را در دریا برداشته و در جایی ساز تعامل را سر داده که در حوزه تخصصی فرماندهان نیروی دریایی ترکیه قرار دارد، فاز نخست این گفتگوها در قلمرو اقتدار نظامیان خواهد بود و زمانی که آنان به نتایج اولیه برسند، چاووش اوغلو و همتای مصری او سامح الشکری نیز به میدان خواهند آمد.

دکتر ایلهان ساغسَن، از دانشگاهیان و تحلیل گران ترکیه در این مورد گفته است: «اقدام مصر در شرق مدیترانه، بسیار عاقلانه بود. واقعیت این است که توافق دریایی بین آتن و قاهره، توام با فریب بود و یونانی ها، توانستند مصر را فریب دهند. به نفع مصر است که در این منطقه، روابط خوبی با ترکیه داشته باشد و در شرق مدیترانه نیز در تعامل و گفتگوی مداوم باشیم.»

یکی دیگر از موضوعات منطقه ای، این است که اتحادیه عرب، تحت تاثیر خواسته های مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، علیه ترکیه موضع گرفته و خواستار خروج نظامیان ترکی از عراق، سوریه و لیبی شده است. اما اگر مصر و ترکیه با هم به توافق برسند، ممکن است رفته رفته رابطه بین آنکارا، ریاض و ابوظبی هم تغییر کند و در نتیجه اتحادیه عرب نیز عملاً در برابر ترکیه سکوت کند.

رویکردهای جدید سیسی

بخشی از مذاکرات جدید بین قاهره و آنکارا، ارتباط مستقیمی با تصمیمات کلان مصر در حوزه سیاست خارجی دارد و این مساله، نه تنها دغدغه دولت، بلکه موضوعی مهم نزد روشنفکران و فعالان سیاسی مصری است.

همین چند روز پیش بود که محمد البرادعی سیاست مدار و دیپلمات مشهور مصری، در مقاله ای، به دستگاه دیپلماسی کشورش پیشنهاد داد که در تصمیمات و اقدامات سیاسی مصر و اتحادیه عرب، باید توجه ویژه ای به رابطه با ایران و ترکیه نشان دهند و این موضوع را درک کنند که ایران و ترکیه، قدرت های مهمی در منطقه و جهان اسلام هستند که نمی توان از کنار آنان به سادگی گذشت.

ژنرال عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر، عزم خود را جزم کرده تا در میدان دیپلماسی، پویایی بیشتری نشان دهد. او چندی پیش در خارطوم سودان و در دیدار با همتا و هم اسم خود ژنرال عبدالفتاح البرهان، درباره ساخت سد النهضه روی رودخانه نیل مذاکره کرد. این در حالی است که هیات های قطر و مصر پس از مدت ها، در کویت دیدار کردند و عادی سازی در روابط قاهره – دوحه نیز در دستور کار قرار گرفته است.

تغییر در موازنات ترانزیت انرژی

نوع رویکرد جانبدارانه ترکیه در مورد اخوان المسلمین مصر و دیگر اخوانی های جهان، همواره مورد اعتراض قاهره قرار گرفته و مقامات امنیتی مصر از ترکیه خواسته اند به فعالیت رسانه ها و انجمن های اخوانی در ترکیه پایان داده شود.

اما حالا، اختلاف در جهانِ انرژی، اهمیتی پیدا کرده که حتی بر موضوع رویکردهای متفاوت در مورد اخوان المسلمین و فلسطین نیز سایه انداخته است. اگر ترکیه و مصر در این حوزه به توافق برسند، انتظار می رود که در مورد صادرات گاز رژیم صهیونیستی و مصر به اروپا، تحولات جدیدی روی دهد و این دو بازیگر، به جای قبرس و یونان، روی ترکیه زوم کنند و علاوه بر این، احتمال می رود که ترکیه نیز به عضویت اتحادیه گاز شرق مدیترانه درآید.

در پایان باید گفت، تغییرات جدید در روابط آنکارا – قاهره، می تواند در میان مدت، مجموعه ای از تحولات منطقه ای جدید را به دنبال بیاورد. در نتیجه مدیریت صحیح مذاکرات، می تواند نتیجه بخش باشد.

اما در این میان، بخشی از فاکتورها و عوامل مهم این مذاکره در اختیار طرفین نیست و بازیگرانی همچون رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی، یونان و آمریکا و اروپا، از امکان آن برخوردار هستند که بر روند مذاکرات، تاثیر بگذارند.

انتهای پیام/