۳۰ گونه گیاه دارویی و خوراکی در چهارمحال و بختیاری در معرض انقراض قرار دارد

به گزارش خبرگزاری تسنیم  از   شهرکرد ، از دیرباز تاکنون گیاهان خوراکی و دارویی در بین مردم محبوبیتی خاص داشته‌ و علاوه بر خواص درمانی آن با توجه به فصول مختلف سال نیز از گیاهانی استفاده می‌شود که در طبع و مزاج افراد اثرات سودمند دارد و به نوعی بخش زیادی از سلامتی افراد را تامین و تضمین می‌کند.

این گیاهان ارزنده امروزه با افزایش جمعیت و تغییر نگرش افراد نسبت داروهای مدرن و گرایش دوباره به سوی داروهای گیاهی به وفور مورد استفاده  قرار می‌گیرند و بر علم و تجربه گذشتگان صحه می‌گذارند. 

اما مسئله نگران‌کننده و مشکل‌ساز در استان چهارمحال و بختیاری استفاده بی‌رویه و از بین بردن گونه‌های پراستفاده گیاهی است که بیشتر براساس نیاز مالی و ذائقه مردم هر منطقه رخ می‌دهد و با هر برداشت گویی تکه‌ای از پازل طبیعت به یغما می‌رود.

با نزدیک شدن به بهار و رویش این گیاهان برداشت‌های بی‌رحمانه و نادرست رواجی دو چندان می‌گیرد و بسیاری از گیاهان خوراکی معطر در معرض برداشت زودرس نیز قرار گرفته و به قیمت‌های گزاف به فروش می‌رسند.

استان چهارمحال و بختیاری با اقلیم چهارفصل و آب و هوای کوهستانی و مناطق بکر و صعب‌العبور یکی از رویشگاه‌های مهم گیاهان خوراکی و دارویی کمیاب است که اگرچه همواره افراد زیادی را از متخصص و داروشناس تا اهالی بومی به دامان طبیعت کشانده اما با شناخته‌تر شدنش و افزایش مصرف گیاهان طبیعی و برداشت بی‌رویه این گیاهان، نسل برخی از آن‌ها در این استان در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

در خطه چهارمحال و بختیاری، گیاهان خوراکی از اوایل اسفندماه سر از خاک بیرون می‌آورند و بومیان به‌خصوص روستاییان حاشیه مراتع و جنگل‌ها نیز به دلایل مختلف اقدام به برداشت آن‌ها از مراتع و کوه‌ها و به فروش رساندن در بازار شهرها می‌کنند. 

برداشت‌های غیرمجازی که ریشه‌کنی و از بین بردن بسیاری از گونه‌های کمیاب خوراکی و دارویی را دربر دارد و اگر همین منوال ادامه پیدا کند نام این گیاهان را باید در لابه‌لای اوراق تاریخ و خاطرات قدیمی‌ها دنبال کنیم و از مزایای فوق‌العاده آن‌ها بی‌بهره بمانیم.

از علل گرایش مردم به برداشت گیاهان طبیعی می‌توان به اوضاع اقتصادی و معیشت ضعیف، بیکاری و عدم وجود صنایع و فرصت‌های اشتغالزا و تقاضای بالای مردم اشاره کرد به‌ طوری‌که منبع درآند ناچیز بسیاری از روستائیان طبیعت و استفاده از گیاهان بوده و این در حالی است که گونه‌های گیاهی در چرخه طبیعت نقش اثرگذاری ایفا و در صورت انقراض با مشکلات متعدد از جمله عدم جایگزینی گیاهان خودرو، کاهش رطوبت، ایجاد روان‌آب‌ها و فرسایش خاک و تغییر در اکوسیستم ... روبرو خواهیم بود و سود اقتصادی آن نیز با برداشت نادرست و ریشه‌کنی بیشتر از چند سال محدود نیست. 

 30 گونه از گیاهان دارویی و خوراکی استان در معرض تهدید انقراض قرار گرفته است 

هومان خاکپور،  سرپرست معاونت فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شهرکرد، در این زمینه اظهار داشت: استان چهارمحال و بختیاری از تنوع توپوگرافی و اقلیمی منحصربه‌فردی برخوردار است و این موضوع سبب شده از گیاهان دارویی و خوراکی فراوانی برخوردار باشیم. 

وی افزود: در چهارمحال و بختیاری 300 گونه گیاهی دارویی و خوراکی شناسایی شده که ظرفیتی بالقوه  برای رشد از جنبه‌های متعدد از جمله رشد اقتصادی  است. پیشینه ذائقه مردم استان در طول تاریخ نشان می‌دهد استفاده از گیاهان به دلایل مختلف در سبد غذایی مردم وجود داشته‌ و حتی در صورت عدم وابستگی اقتصادی، از آن‌ها استفاده خوراکی می‌کنند.

سرپرست معاونت فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان بیان داشت: مولفه دیگری که می‌تواند در برداشت غیرمجاز گیاهان خودرو نقش جدی داشته باشد وضعیت معیشت، بیکاری و درآمد مردم به ویژه در روستاها و حواشی مراتع و جنگل‌ها است که با رشد جمعیت این معضل افزایش پیدا کرده و 30 گونه از گیاهان دارویی و خوراکی استان در معرض تهدید انقراض قرار گرفته است.

خاکپور عنوان داشت: گیاهان دارویی و خوراکی در هر منطقه ظرفیت‌های اقتصادی مهمی محسوب می‌شوند که اگر درست، با مطالعه و به صورت علمی استفاده شود نه‌تنها تهدیدی برای منابع طبیعی نیست که در معیشت و اقتصاد مردم نیز اثرگذاری فراوانی خواهد داشت.

وی با بیان اینکه نمی‌توان جلوی بهره‌برداری مردم از طبیعت را گرفت تصریح کرد: برای حفاظت از گونه‌های گیاهی و استفاده از مشارکت مردم در حفاظت باید بازی برد برد طراحی و اجرا شود که گونه‌های گیاهی را حفاظت و در عین حال به معیشت و درآمد مردم نیز بپردازیم، به همین منظور طرح مدیریت نوین که با مشارکت مردم و جوامع محلی انجام می‌گیرد اجرا شد. 

 سرپرست معاونت فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان گفت: سال‌های قبل صرفا برخورد با بهره‌برداران انجام می‌شد اما اکنون مشارکت مردمی و جنگل‌کاری اقتصادی از جمله اقداماتی است که در راستای عدم گرایش مردم محلی به برداشت غیرمجاز گونه‌های مرتعی انجام می‌شود. 

وی یکی از مهم‌ترین گونه‌های در معرض انقراض در چهارمحال و بختیاری گیاه "کلوس" برشمرد و اظهار داشت: با مدیریت منابع طبیعی نوین، این گونه گیاهی در مزارع برخی روستاهای استان کاشت و برداشت می‌شود با این اقدام مردم انگیزه چندانی برای چیدن آن از مراتع و کوه‌های اطراف ندارند و به این شکل از رویش و ماندگاری گیاهان در طبیعت حفاظت می‌شود.

خاکپور با اشاره به اینکه گیاهان دارویی و خوراکی موجود در استان چهارمحال و بختیاری در طول تاریخ با آب و هوا، خشکسالی، بارش و نوع اقلیم این استان سازگار شده‌اند، گفت: باید کشت گیاهان دارویی و خوراکی در مزرعه‌ها انجام و موجب عدم ترغیب مردم به برداشت از طبیعت شویم. 

وی بیان کرد: سال گذشته گیاه کلوس در استان با قیمت هر کیلو حدود٤00 هزار تومان به فروش رسید و یکی از مزایای کشت مزرعه‌ای کاهش قیمت است چراکه به مقدار زیاد تولید و به‌راحتی در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد بنابراین قیمت‌ تمام‌شده آن بسیار ارزان‌تر می‌شود.

خاکپور اضافه کرد: در روستاها بیکاری سبب شده است مردم وقت زیادی برای چیدن گیاهان از مراتع، جنگل‌ها داشته باشند و با خطرات فراوانی که دارد اقدام به این کار می‌کنند و علاوه بر چیدن با برداشت ناصحیح سبب از بین رفتن بذر و ریشه‌کنی آن می‌شوند اما اگر با آموزش و آگاهی برداشت انجام شود بذر آن برای سال بعد ماندگار خواهد بود و می‌توان برای احیای رویشگاه‌های تخریب شده نیز از بذر تولیدی استفاده کرد.

سرپرست معاونت فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان ادامه داد: امسال با مشارکت مردم 2 هزار و 500 هکتار کشت کلوس و در سال‌های قبل 4 هزار هکتار کشت مزرعه‌ای انجام شده است که این نوع کشت باید متناسب با ظرفیت‌های هر منطقه انجام و پایدار شود. 

وی با اشاره به آموزش و حمایت از جامعه محلی در حفاظت از گونه‌های گیاهی، خاطرنشان کرد: اگر گیاهان به‌ویژه کلوس غنچه‌چینی شود ممکن است در سال‌های اول سودآوری داشته باشد اما این سودآوری پایدار نبوده و منفعت اقتصادی محدودی خواهد داشت. 

خاکپور گفت: در مناطق هدف از جمله دهستان موگویی سرآقاسید با همکاری قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه استان طرح‌های محرومیت‌زدایی انجام و یکی از مهم‌ترین اقدامات این طرح، کشت گونه کلوس و تولید بذر آن است.

وی با بیان اینکه در راستای حمایت از مردم جوامع محلی اعطای زمین و تسهیلات بانکی انجام شده است، اضافه کرد: کوه قارون شهرستان لردگان از رویشگاه‌های طبیعی کلوس استان است و یکی از وجه‌تسمیه‌های نام این کوه به دلیل وجود ارزشمند همین گونه پرمنفعت بوده اما امروزه با برداشت بی‌رویه این رویشگاه تخریب شده که تلاش داریم با استفاده از بذرهای کلوس که در رویشگاه سرآقاسید تولید می‌شود آن را احیا کنیم.

وی با تشریح این مطلب که با فرایند اقتصادی کردن و کشت مزرعه‌ای کلوس تاکنون 2هزار و 500 هکتار از رویشگاه‌های استان را احیا کرده‌ایم، یادآور شد: ریشه‌کنی گیاهان براساس قانون جرم بوده و در فصول رویش گیاهان خوراکی و دارویی که از اسفند تا فروردین‌ماه است تعداد گشت‌ها و سرکشی‌های اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان افزایش، اقدامات سخت از سوی یگان حفاظت این اداره‌کل انجام و برخورد قانونی با متخلفان صورت می‌گیرد. 

خاکپور از خط ارتباطی 139 امداد جنگل و مرتع خبر داد و ادامه داد: این خط تلفنی به صورت شبانه‌روزی آماده پاسخگویی به گزارشات مردمی در مورد ریشه‌کنی و تخریب گونه‌های گیاهی است.

وی در خصوص استفاده از ظرفیت همیاران طبیعت به عنوان کنشگران و دغدغه‌مندان حفاظت از پوشش گیاهی و منابع طبیعی مطرح کرد: بالغ‌بر 4هزار همیار طبیعت در استان ساماندهی شد که در قالب‌های همیاران طبیعت دانش‌آموزی، مروج، روستائی و دامدار حاضر در مراتع و جنگل‌ها با یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری استان همکاری دارند.

سرپرست معاونت فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری توضیح داد: این همیاران در اطفای حریق، ارائه گزارش آتش‌سوزی و تخریب‌‌، تولید غیرمجاز زغال و ریشه‌کنی گیاهان با یگان حفاظت همکاری داشته و علاقمندان به حفاظت از منابع طبیعی می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه همیاران طبیعت به نشانی https://hamyartabiat.frw.ir همیار طبیعت شوند.

انتهای پیام/ز