نگاهی به سفر وزیر خارجه چین به ترکیه؛ روابطی که تنها در حوزه اقتصادی توسعه یافته

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه دیروز میزبان وزیر امور خارجه چین بود. وانگ یی وزیر خارجه چین که در سفر منطقه ای به سر می برد، پس از اتمام دیدارهای ریاض، به آنکارا سفر کرد و در ایستگاه نخست به دیدار همتای ترک خود، مولود چاووش اوغلو رفت.

وانگ یی علاوه بر آن که عهده دار پست وزارت امور خارجه چین است، یکی از مقامات بالای شورای رهبری حزب کمونیست این کشور به شمار می آید. ظاهراً او اهل مزاح و مطایبه سیاسی نیز هست و به محض سلام و علیک با چاووش اوغلو، گفت: عربستان سعودی گرم بود اما اینجا سرد است.

مولود چاووش اوغلو در مورد دیدار خود با این مقام چینی، چنین نوشت:«همراه با وزیر امور خارجه چین، در پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک آنکارا – پکن، درباره ظرفیتهای همکاری اقتصادی صحبت کردیم. همکاری ما در زمینه مبارزه با کرونا ادامه دارد و حساسیت هایمان در مورد ترک های اویغور را با او در میان گذاشتیم.»

پس از پایان دیدار وزرای امور خارجه چین و ترکیه، دیدار مفصلی بین هیات ها نیز صورت گرفت و پس از آن، وانگ یی را به تماشای یک نمایشگاه عکس بردند که در آن، عکس هایی از همکاری ترکیه و چین در مورد مبارزه با کرونا و ورود واکسن های چینی به ترکیه، به معرض تماشا گذاشته شده بود.

وزیر امور خارجه چین، پس از دیدار با وزیر و شرکت در نشست هیات های تجاری و سیاسی، به کاخ بش تپه رفت تا در نهاد ریاست جمهوری، با رئیس جمهور ترکیه دیدار کند. عکس های منتشر شده نشان می دهد که اردوغان شخصاً در ورودی اصلی راهرو، به استقبال وزیر رفته است.

گفتگو بین اردوغان و وزیر امور خارجه چین به مدت هفتاد دقیقه طول کشید و هیچگونه اطلاعاتی در مورد محتوای آن، به رسانه ها راه نیافت.

هدف اقتصادی

شواهد نشان می دهد که تیم اردوغان، در مسیر تقویت روابط ترکیه با چین، بیش از هر چیز دیگری به ارتقای روابط تجاری می اندیشند و تلاش می کنند تا همه مسائل و حواشی سیاسی را تحت الشعاع این موضوع قرار دهند.

ترکیه در طرح بزرگ «یک کمربند، یک جاده»، افزایش میزان صادرات کالا به چین را در برنامه خود قرار داده و اگر چه هنوز به پیروزی های درخشانی دست نیافته اما در هر دو سال 2019 و 2020 میلادی، گام های قابل توجهی برداشته شد.

رفعت آک گونای از تحلیل گران مرکز مطالعات سیاسی آنکارا (APM) در این مورد نوشته است: «خاورمیانه از نظر چین و ترکیه از اهمیت زیادی برخوردار است. اول از همه، هر دو کشور می خواهند بهره وری اقتصادی خود را در منطقه افزایش دهند. وابستگی چین به منابع نفت و گاز در خاورمیانه در حال افزایش است. در حقیقت، از سال 2019، واردات نفت چین از منطقه خاورمیانه بیش از 44 درصد از کل واردات نفت بوده است. محصولات چینی 10.2 درصد از واردات ترکیه را در سال 2017 به خود اختصاص داده اند، این میزان فقط معادل 1 درصد از صادرات چین بوده است. تراز تجاری ترکیه و چین با افزایش مشهود به نفع چین، در حال توسعه است. بنابراین، در حالی که در سال 2019 میزان واردات از چین 18.4 میلیارد دلار بود، ترکیه تنها 2.9 میلیارد دلار کالا به این کشور صادر کرد.»

دولت اردوغان توسعه روابط اقتصادی را به عنوان یک هدف مهم و استراتژیک در دستور کار قرار داده و بر خلاف احزاب مخالف، به دنبال آن نیست که مساله اویغورها را به یک مانع جدی تبدیل کند.

حواشی دردسرساز حامیان اویغورها در آنکارا

سفر وزیر امور خارجه چین به ترکیه، چندان بی حاشیه و دور از جنجال نبود و همچنان که پیش بینی می شد، احزاب ملی گرای حامی اویغورهای چین که از رفتارهای دولت کمونیستی پکن با مسلمانان ترکستان شرقی خشمگین هستند، به میدان آمدند و در برابر سفارت چین در آنکارا، تجمع اعتراض آمیز برگزار کردند.

از میان روزنامه های چاپ آنکارا، قرار تنها روزنامه ای است که در نسخه امروز خود، در صفحه نخست، به موضوع سفر وزیر امور خارجه چین به ترکیه پرداخته و عکس و تیتر صفحه نخست خود را به این مساله اختصاص داده است.

تیتر نخست قرار چنین بود: «دو سال گذشت، هیات کجاست» اشاره این تیتر، به تصمیم پارلمان ترکیه در سال 2019 میلادی است که طی مصوبه ای، تصمیم گرفت یک هیات 10 نفره از نمایندگان پالمان را برای بازدید از ترکستان شرقی و تهیه گزارش در مورد وضعیت مسلمانان اویغور تهیه کند تا بر اساس آن گزارش، به شرایط سخت ترک های اویغور در چین، پایان داده شود.

اما دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی وطن که از سوی مخالفین خود با عبارت کنایی «محب چین» نامیده می شود، اعلام کرده که این کمپ ها، مراکزی برای استثمار، آسیمیلاسیون فرهنگی – دینی و اعمال شکنجه نیست، بلکه کانون های آموزشی برای تقویت مهارت های اویغورها هستند. در مقابل، حامیان اویغورها نیز، عکس هایی از کمپ های مزبور را به نمایش گذاشتند و پرسیدند: چرا کمپ های آموزشی، برج نگهبانی و دیوارهای مجهز به سیم خاردار دارند.

دیروز همزمان با دیدار وزیر امور خارجه چین و ترکیه، جمعی از مقامات احزاب حامی اویغورها، در برابر سفارت چین در آنکارا دست به تجمع و اعتراض زدند که اسامی برخی از این افراد و احزاب آنان، چنین است: گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات، سلجوق اُرداغ معاون رهبر حزب آینده، فخرالدین یوکوش از سران حزب خوب و عبدالقادر کارادومان از سران حزب اسلامگرای سعادت. به عبارتی روشن، هم بخشی از اسلامگرایان ترکیه، به وضعیت اویغورها معترضند و هم بخشی از ملی گرایان این کشور.

آنها معتقدند که دولت ترکیه باید مساله اویغورها را همچون پرونده های قبرس ترک و جمهوری آذربایجان مورد توجه قرار دهد.

البته احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده، پا را از این فراتر نهاده و گفت: «راضی نیستیم به خاطر چند قوروش پول، حتی یک اویغور دستگیر و به چین تحویل داده شود.» اشاره داود اوغلو به اعاده اویغورها، مربوط به توافق امنیتی و قضایی بین چین و ترکیه بری تحویل دادن اویغورهای تندرو است که البته تاکنون عملی نشده است.

سعید تومتورک رئیس مجلس ملی ترکستان شرقی که از چین گریخته و در قیصری ترکیه زندگی می کند، می خواست صدها کیلومتر راه را طی کند تا به معترضین بپیوندد. اما بعداً اعلام شد که به کرونا مبتلا شده و نمی تواند در این تجمع حضور پیدا کند. او از طریق تلفن با رفقای خود تماس گرفته و اعلام کرد: من کرونا ندارم. دو خودرو پلیس ترکیه در برابر منزل من حضور دارند و اجازه ندادند از منزل بیرون بیایم.

چین و پرونده سوریه

یکی از موضوعات مهمی که می تواند بر روابط آنکارا - پکن سایه بیندازد، مساله سوریه است. واقعیت این است که چین بر اساس سیاست خارجی تجارت محور خود، مداخله چندانی در پرونده های خاورمیانه نداشته است. اما مساله سوریه، برای چین نیز اهمیت دارد و از آنجایی که هزاران تن از تندروهای مسلح ترکستان شرقی، صدها کیلومتر راه را طی کرده و خود را از چین به ترکیه و سوریه رسانده و هم اکنون در ادلب حضور دارند.

البته مساله چین و ترکیه در پرونده سوریه، فقط مربوط به تندروهای اویغور نیست و پای رقابت اقتصادی در جریان روند آتی بازسازی سوریه نیز در میان است. ذکر این نکته نیز مهم است که چین و ترکیه، علاوه بر سوریه، در عراق و آفریقا نیز در حوزه های تجاری و سرمایه گذاری، رقابت دارند.

ترکیه، موشک چینی و شانگهای

تلاش برای همکاری نظامی بین ترکیه و چین، هدفی بود که گام نخست آن در دهه 1990 میلادی برداشته شد. برخی موافقت نامه ها در مورد تولید مشترک موشک امضا و اجرا شد و مذاکرات در سال 2013 برای تولید مشترک موشک دوربرد با فناوری چینی در سال 2015 در نتیجه عقب نشینی طرف ترک متوقف شد.

ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو، ابتدا با چین تمرینات نظامی مشترکی را انجام داد. باز هم در این دوره، اگرچه رجب طیب اردوغان بارها تمایل خود را برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای ابراز کرد، اما این درخواست با سکوت چینی ها روبروشد.

در نتیجه، روابط ترکیه و چین، در مدار تجاری مانده و ارتقای مبادلات تجاری، جذب توریست چینی و همچنین حزب سرمایه گذاران بزرگ چینی به مهم ترین اهداف تیم اردوغان تبدیل شده است.

انتهای پیام/