گفت‌وگوهای راهبردی بغداد و واشنگتن؛ تیم جدید آمریکا به دنبال چیست؟
تاریخچه مذاکرات میان بغداد و واشنگتن و نیز دور اخیر آن نشان می‌دهد که آمریکا ضمن نادیده گرفتن امتیازات و شروط طرف مقابل، صرفا به دنبال تثبیت منافع خود به ویژه بحث حضور نظامی در عراق است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، یکی از مهم‌ترین اهداف آمریکا در اشغال عراق در سال 2003 تقویت حضور راهبردی و اقتصادی در منطقه غرب آسیا بوده است. پایه‌های حضور امنیتی ایالات متحده در عراق در قالب توافقنامههای همکاری های استراتژیک و حمایت‌های نظامی واشنگتن از دولت عراق در قالب ائتلاف بین‌المللی به بهانه مبارزه با تروریسم بوده است.
مذاکرات راهبردی بغداد و واشنگتن در 2008
آغاز این نوع از مذاکرات میان بغداد و واشنگتن 5 سال بعد از اشغالگری آمریکا در خاک عراق یعنی سال 2008 میان ایالات متحده و دولت وقت «نوری المالکی» در عراق بود. این توافق در ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی به امضای نخست وزیری عراق و تصویب پارلمان رسید. یکی از مهم‌ترین بندهای توافق مذکور این است که سقف زمانی حضور نیروها در عراق طولانی مدت و نامحدود است و تعیین آن به شرایط این کشور وابسته است و بازنگری در این مسئله به دولت عراق و دولت آمریکا مربوط است.
فشار برای اخراج آمریکایی‌ها از عراق
پس از شهادت سردار سپهبد «حاج قاسم سلیمانی» و «ابومهدی المهندس» به دست تروریست‌های آمریکایی٬ گروه‌های سیاسی و مردمی عراق بیش از گذشته نفرت خود را نسبت به ایالات متحده ابراز کرده و پارلمان این کشور نیز چند روز بعد از وقوع این جنایت در 5 ژانویه 2020 مصوبه اخراج نظامیان خارجی و از جمله آمریکایی‌ها را با حضور 170 نماینده تصویب کرد.
پس از آن واشنگتن تحت فشار مردم و گروه‌های عراقی برای اخراج نظامیان آمریکایی از این کشور٬ به فکر یک راه حل جدید برای خروج از این بن‌بست افتاده و پیشنهاد انجام مذاکرات استراتژیک با بغداد با هدف توجیه حضور نظامی خود در عراق و مشروعیت بخشیدن به آن را مطرح کرد.
به این ترتیب دور تازه مذاکرات راهبردی میان آمریکا و عراق از ژوئن 2020 و میان دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق ایالات متحده و دولت «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق آغاز شد.
اهداف واشنگتن در گفت‌وگوهای راهبردی
استمرار حضور نظامی، محدود کردن محور مقاومت و کسب امتیازات اقتصادی از جمله اهداف ایالات متحده در دور جدید مذاکرات راهبردی با بغداد بود.
یکی از مواردی که مقامات آمریکایی مکررا آن را برای مذاکره با عراق به کار برده اند، بحث روابط استراتژیک است. با توجه به بحران اقتصادی حال حاضر در عراق و لزوم افزایش همکاریهای بین المللی برای خروج از این بحران، ایالات متحده نظر مساعد خود را برای احیای همکاریهای اقتصادی در حوزه صادرات کالا و انرژی به عراق اعلام کرده است. لازم به ذکر است قیمت نفت عراق کاهش یافته، فساد اقتصادی در این کشور گسترده بوده و کرونا هم بر رشد اقتصادی اثر داشته است، بنابراین همه این مسائل موجب می‌شود دست الکاظمی برابر آمریکا در مذاکرات بسته باشد. اما مذاکره فقط به اینجا ختم نمی شود. بسیاری از کارشناسان عراقی، مذاکرات راهبردی میان آمریکا و عراق را صرفا در بعد امنیتی و گفتگو بر سر خروج نظامیان آمریکایی تلقی می‌کردند اما آنچه در واقع اتفاق افتاد این بود که رنگ و لعاب دیپلماتیک این مذاکرات باعث شد اهداف سیاسی و ضد مقاومت آمریکا در پوشش «روابط استراتژیک» دنبال شود.
مسئله دیگری که درباره این مذاکرات حائز اهمیت است آن است که ایالات متحده طرح فشار اقتصادی بر دولت‌هایی که گروه‌های مقاومت در آن حضور دارند را آغاز کرده است تا این گروه‌ها از طریق حاکمیت کشوری که در آن هستند کنترل شده و خلع سلاح شوند؛ در غیر این صورت تحریم و فشار اقتصادی متوجه کل کشور خواهد بود که نمونه آن را در لبنان شاهد هستیم. در عراق نیز با توجه به عدم رویایی مستقیم آمریکا با گروه‌های مقاومت، این کشور از طریق فشار دیپلماتیک و اقتصادی به دولت عراق خواهان خلع سلاح حشد شعبی و محدود کردن است. تحلیلگران و مراکز مطالعات اسراتژیک غربی نیز درصدد هستند تا با انتشار گزارش‌هایی استمرار وجود حشد شعبی و نیروهای مقاومت مسلح عرق را غیر ضروری نشان دهند و آنها را دلیل اصلی آشفتگی اوضاع عراق معرفی کنند.
این درحالی است که گروه‌های مقاومت عراق بطور جدی به دنبال اجرای مصوبه پارلمان این کشور در اخراج نیروهای آمریکایی هستند و اعلام کرده‌اند که هدف از مذاکرات باید اعلام برنامه زمانبندی برای خروج نظامیان آمریکایی باشد.
اما یک روز پس از دور اول مذاکرات یعنی 13 ژوئن، مورگان اورتگس، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، ایالات متحده به عنوان بزرگترین ارائه کننده کمک‌های بشردوستانه به عراق باقی خواهد ماند. وی بدون تعیین زمان خروج کشورش از عراق گفت: گفت‌وگوی استراتژیک میان بغداد و واشنگتن مثبت بود و تا زمان نابودی داعش در عراق می‌مانیم.
دورنمای آمریکایی‌ها برای ادامه حضور نظامی در عراق
این مذاکرات قرار است فردا چهارشنبه 7 آوریل 2021 از سرگرفته شود. در همین راستا بدر الزیادی، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق تصریح اعلام کرد که دور جدید گفت‌وگوهای راهبردی میان بغداد و واشنگتن به محورهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی خواهد پرداخت.
اما آنچه در مرحله کنونی مسلم به نظر می‌رسد این است که عراقی‌ها و به ویژه ملت این کشور مهم‌ترین انگیزه‌ای که از مذاکره با آمریکا دنبال می‌کنند، اخراج نظامیان این کشور از خاک عراق است و مذاکرات مذکور هر نتیجه‌ای غیر از این داشته باشد، از نظر عراقی‌ها ثمری ندارد.
در همین راستا «محمود الهاشمی» مدیر مرکز اتحادیه پژوهش‌ها و تحلیل‌های راهبردی عراق معتقد است، شهروند عراقی تاکنون هیچ سود قابل ذکری از توافقنامههای امضا شده میان بغداد و واشنگتن نبرده است و هیچگاه حرفی از این توافق‌نامه‌ها به میان نمی آید مگر اینکه منافع آمریکا ایجاب کند. توافق راهبردی و امنیتی میان عراق و آمریکا صرفا در حد یک عنوان و عبارت است و واشنگتن اهمیتی برای آن قائل نیست مگر زمانی که این امر به حضور نیروهای آن در اراضی ما مربوط شود.
در دور قبلی این مذاکرات نیز بغداد هدف اصلی خود را ایجاد سازوکاری برای خارج کردن نیروهای ایالات متحده اعلام کرد اما در سایه فشارهای واشنگتن و عدم موضع‌گیری جدی تیم عراقی، این اتفاق نیفتاد و بعید نیست همان روند قبلی در مرحله جدید نیز تکرار شود.
علاوه بر آن عراقی‌ها در آستانه برگزاری انتخابات در اکتبر آینده نیز هستند و واشنگتن به روش‌های مختلف درصدد تاثیرگذاری بر این جریان است. آمریکایی‌ها همانند دوره های قبلی تلاش می‌کنند تا طرف‌های همسو با این کشور به پارلمان عراق راه پیدا کنند؛ به ویژه اینکه علاوه بر ملت و گروه‌های مقاومت عراق، نمایندگان کنونی پارلمان این کشور از جمله مصمم ترین طرف‌ها برای اخراج آمریکایی‌ها هستند.
احتمالا فردا نیز واشنگتن در جریان مذاکرات، برای توجیه ابقای نظامی خود در خاک عراق، حمایت از عراق برای مبارزه با تروریسم را دستاویز قرار دهد و میزان موفقیت بغداد در اجرای شروط خود در این مذاکرات، بستگی به مواضع و هوشیاری تیم عراقی دارد.
کارنامه سیاه آمریکایی‌ها در عمل به تعهدات
اما کارنامه دو دهه گذشته آمریکا در عراق که اعم از نادیده گرفتن تعهدات خود در حفظ حاکمیت عراق و احترام به آن و همین‌طور عدم اجازه به کشورهای دیگر برای حضور رقابتی در بازار و بازسازی این کشور بوده است، نشان می‌دهد که در دوره کنونی، واشنگتن تنها به‌دنبال ادامه حضور خود در عراق به‌شکلی آبرومندانه و رسمی است تا بتواند اهداف منطقه‌ای خود در آینده را که تسلط بر عراق و اشراف به همسایه این کشور یعنی ایران است محقق کند، نکته‌ای که مقامات عراقی باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
قطعا آمریکا در این مذاکرات بحث امنیتی و شراکت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در همه زمینه‌ها از جمله انرژی و نفت و گاز و مبادله‌های علمی و تجربه‌های نظامی را به هم ربط می‌دهد. این موضوع نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها قصد بحث کردن درباره خروج از عراق را در این گفتگوها نداشته و برعکس به دنبال مشروعیت‌بخشی به حضور خودشان در این کشور هستند. شاید تعداد این نیروها به نوعی در عراق کم شود، اما آمریکا هیچگاه حاضر به خروج کامل از این کشور نخواهد بود.
آمریکا این واقعیت را به اثبات رسانده که هیچگاه در تامین امنیت عراق جدی نبوده و حتی حضور آن در این کشور بر خلاف ادعایش در راستای منافع خود و ضربه زدن به امنیت عراق و تامین امنیت رژیم صهیونیستی است. در سایه این شرایط طرف عراقی و به ویژه احزاب سیاسی این کشور باید در جریان مذاکرات هوشیار بوده و گرفتار بازی‌های جدید واشنگتن نشوند.
انتهای پیام/
