پروژه نخستین "چاه ژرف" ایران به کجا رسید؟/ از مخالفت وزیر نیرو تا "باورنکردنی" خواندن معاون علمی رئیس‌جمهور+ تصاویر
گروه استانها ـ پروژه کلیدی حفر نخستین "چاه ژرف" ایران در منطقه سیستان که از سال ۹۶ آغاز شده است و در سال‌های اخیر اخباری ضدونقیض پیرامون آن منتشر شده، حالا به مرحله امیدبخش رسیده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زابل، "نتایج باورنکردنی است و مطمئناً با ادامه این پروژه اتفاق عجیبی در سیستان و بلوچستان می‌افتد"؛ این سخنان روزهای اخیر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور درباره پروژه جنجالی "چاه ژرف" منطقه سیستان به‌عنوان نخستین چاه ژرف ایران است.
نادرقلی ابراهیمی دبیر ستاد آب و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز اخیراً در نشست با استاندار سیستان و بلوچستان به شروع عملیات اجرایی حفر "چاه ژرف سوم" در منطقه سیستان اشاره کرده اظهار داشت: دو تجربه خوب در چاه اول و دوم وجود دارد؛ چاه اول نخستین چاهی بود که مطالعات منابع زیرزمینی آن انجام و در روش حفاری به‌اجبار از روش‌های اکتشافی نفتی استفاده شد. با توجه به شرایط ژئوپولیتیکی که در افغانستان به‌وجود آمد نظر مجامع رسمی بر این شد که حقمان را دست‌بالا از این کشور بگیریم ازاین‌رو اجرای چاه سوم مصوب شد.
پروژه‌ای که با بیم و امید پیش رفت
هیئت دولت مردادماه 96 اعتبار 25میلیاردتومانی برای حفر نخستین چاه آب ژرف کشور در زابل آن هم به‌صورت مطالعاتی مصوب کرد و در نهایت این پروژه که به‌صورت مشترک توسط وزارت نیرو و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دنبال می‌شد، اسفندماه 96 با انتخاب شرکت "پدکس" زیرمجموعه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به‌عنوان پیمانکار آغاز شد و در ادامه این چاه اواسط سال 97 در عمق بیش از دوهزارمتری زمین به آب رسید و موضوع رسانه‌ای شد.
پس از انتشار این خبر امیدها در دل مردم سیستان و بلوچستان به‌ویژه مردم پنج شهرستان سیستان که در بیش از 20 سال اخیر با بحران جدی در زمینه خشکسالی و وقوع طوفان و ریزگرد دست و پنجه نرم می‌کردند، زنده شد؛ اما عدم انتشار جزئیات موجب نگرانی مردم شد.
فرضیه وجود آب‌های ژرف سیستان‌وبلوچستان قدمتی طولانی دارد
هوشنگ ناظری فرماندار وقت زابل شهریورماه 97 در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به اینکه بحث استفاده از چاه‌های ژرف و آب‌های عمیق در سیستان از گذشته دور مطرح بوده است و چندین سال قبل افراد و گروه‌های مختلفی در زمینه استفاده از این منابع مهم اقداماتی داشته‌اند، گفت: این فرضیه وجود داشته که در اعماق زمین در مناطقی از سیستان و بلوچستان و به‌ویژه منطقه سیستان منابع آبی عظیمی وجود دارد و این موضوع حتی در یادداشت‌های مرحوم کامبوزیا (نویسنده و محقق ایرانی و از مخالفان سلطنت پهلوی که در جریان نبرد 9 مهر 1300 اسیر شده و پس از مدتی برای همیشه به زاهدان تبعید شده بود) اشاره شده است.
وی ادامه داد: در این راستا از عمق 2191متری نخستین چاه ژرف در زابل نمونه‌هایی از آب برداشت شده و جهت بررسی و آزمایشات مختلف از جمله سختی آب و قدمت آب و همچنین مشخص شدن تجدیدپذیر یا تجدیدناپذیر بودن این منبع آبی به آزمایشگاه‌های مختلفی در داخل و خارج کشور ارسال شده است و طبق اعلام قبلی متولیان امر دریافت نتایج همه این آزمایشات حدود 3 ماه زمان نیاز دارد که البته تاکنون یک ماه از این موعد گذشته است.
در ادامه اما جزئیاتی از نتایج آزمایش‌ها منتشر نشد و علاوه بر آن خبر دستور توقف پروژه و جمع‌آوری دکل حفاری توسط وزارت نیرو منتشر شد که این امر زمینه نگرانی مردم منطقه را فراهم کرد. مهرماه 97 تشکل‌های دانشجویی سیستان و بلوچستان با انتشار نامه‌ای سرگشاده خواستار شفاف‌سازی مسئولان درباره پروژه تحقیقاتی حفر چاه آب ژرف سیستان شدند؛ که در بخشی از آن آمده بود "بنا به گفته مسئولان مقداری از این آب برای انجام آزمایشات تکمیلی فرستاده شده و نتیجه آن در مدت 3ماهه معلوم می‌شود که از این مدت 3ماهه، 1 ماه باقی مانده؛ اما اتفاق غیرمنتظره با وجود ادله کافی مبنی بر مثبت ارزیابی شدن نتایج تحقیقات، جمع شدن دکل حفاری و به‌تبع، تعطیلی پروژه است که موجب ایجاد ابهاماتی پیرامون این پروژه گشته که تاکنون پاسخی قانع‌کننده و شفاف پیرامون آنها داده نشده است."
مخالفت وزارت نیرو، موضوعی که هیچ‌وقت شفاف نشد
حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی شهریورماه 97 در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با تأیید خبر مخالفت وزارت نیرو با پروژه حفر چاه ژرف، تصریح کرد: "وزارت نیرو از ابتدا مخالف اجرای طرح حفر چاه ژرف بود و البته ما از علت این مخالفت بی‌اطلاع هستیم و این موضوع باید از مسئولان این وزارتخانه پیگیری شود."
وی فروردین‌ماه سال جاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: "متأسفانه وزارت امور خارجه و دولتمردان در سال‌های اخیر در رابطه با پیگیری حق‌آبه منطقه سیستان کار جدی انجام نداده‌اند و در رابطه با چاه‌های ژرف سیستان که کارهایی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام می‌شود، متأسفانه وزیر نیرو موافق این کار نیستند در حالی که مسئولیت تأمین آب جزو وظایف ذاتی وزارت نیرو است."
حبیب‌الله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی اما مدتی بعد خبرهایی امیدبخش اعلام کرد و گفت "نمونه‌ها برداشت و آزمایش شد و طبق نتایج این آبخوان‌ها فاقد فلزات سنگین و عناصر آلاینده بود، همچنین از نظر رادیو اکتیویته فاقد آلودگی بود؛ تشخیص کارشناسان هم این بود که منشأ این آب‌ها از جنس برف ذوب‌شده است."، موضوعی که توسط وزارت نیرو و مقامات رسمی دولتی تأیید یا رد نشد تا همین ماه‌های اخیر که نهایتاً توسط استاندار سیستان و بلوچستان و رئیس سازمان برنامه بودجه و معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اخبار امیدبخش رسید.
پروژه‌ای مهم‌تر از اجرای چاه سوم نداریم
احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان اخیراً در نشست با دبیر ستاد آب و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه تاکنون دو چاه ژرف در محدوده شهرستان زابل حفر شده که نتایج مثبتی داشته است، بیان کرد: چاه سوم در دشت سیستان باید با حداکثر سرعت اجرا شود و به نتیجه برسد زیرا یک ضرورت جدی است. اگر هم‌اکنون 40 هزار میلیارد تومان داشته باشیم و پروژه آب‌شیرین‌کن را کلید بزنیم تا آب به این منطقه برسد سه تا چهار سال طول می‌کشد؛ این در حالی است که با ایجاد چاه سوم 100 میلیارد مترمکعب آب مخزنی و جریانی ایجاد خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه "پروژه‌ای مهم‌تر از اجرای چاه سوم نداریم"، اضافه کرد: با توجه به اینکه معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه اعداد لازم برای اجرای چاه سوم را می‌دهند ما باید تمام توان استانی خود را برای این موضوع به‌کار گیریم تا کار شتاب لازم را بگیرد.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: آنچه در منطقه سیستان مهم بوده ابتدا معیشت شامل شغل و موضوعات مرتبط با آب آشامیدنی و دیگر دوام و بقای حضور مردم است که در پرتو شرایط زیست‌محیطی مطلوب میسر می‌شود. در رابطه با اجرای چاه سوم ما در دستگاه اجرایی و مدیریت سیستان و بلوچستان اصل زمان و کیفیت کار به‌عنوان مسئله مهم در این زمینه را مورد توجه قرار خواهیم داد.
منابع مالی پروژه حفر چاه ژرف تأمین می‌شود
محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز 16 فروردین‌ماه در جریان سفر به منطقه سیستان با اشاره به مشکل کمبود منابع آبی در سیستان و بلوچستان، بیان کرد: این استان به‌لطف خدا روی منابع عظیم آب در زیر زمین قرار دارد و امید است با دستیابی به منابع آب ژرف نگرانی مردم استان در این زمینه برطرف شود؛ از طرف دیگر دولت در زمینه بهره‌گیری از آب دریای عمان برای تأمین نیاز مردم این استان اقدامات خود را آغاز کرده است و این استان را از نظر منابع مالی برای هر دو موضوع آب‌های ژرف و انتقال آب از دریای عمان پشتیبانی خواهیم کرد.
مطالعات پهنه‌بندی مناطق مستعد آب ژرف در حال انجام است
رضا اردکانیان وزیر نیرو آبان‌ماه 99 در گفت‌وگو با تسنیم در پاسخ به این سؤال که "اقدامات وزارت نیرو که در ابتدای دولت دوازدهم روی منابع آب ژرف صورت گرفته به چه نتیجه‌ای رسیده است؟"، بیان کرد: مطالعات اولیه از سال 89 آغاز شده است؛ نخستین چاه ژرف ایران در شهرستان زابل با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایجاد شد که نتایج حاصل از آزمایشات نمونه‌‌برداری صورت گرفته از عمق 2191 متر این چاه نشان داد آب از نوع شور است و کیفیت آن مناسب مصارف شرب، صنعت و کشاورزی مناسب نیست و EC آب هم رقم بسیار بالایی در حد 25000 میکروزیمنس بر سانتی‌متر است.
وی ادامه داد: پس از آن درخواست شد حفاری این چاه تا عمق 3000 متر ادامه پیدا کند که با موافقت وزارت نیرو محقق شد و در این عمق نیز EC و درجه حرارت بسیار بالا مشاهده شد؛ البته برای جمع‌بندی نهایی باید با همکاری سازمان انرژی اتمی نمونه‌برداری‌ها به یک مرجع بین‌المللی که مجهز به تجهیزات لازم هستند ارسال شود که می‌توانند سن آب را تشخیص دهند تا متوجه شویم که این آب یک آب فسیلی است یا یک منبع دینامیکی است که این کار هم در حال انجام است. مطالعات پهنه‌بندی مناطق مستعد آب ژرف در کشور در حال انجام و دستورالعمل‌های لازم برای اکتشاف آب ژرف در حال تدوین است.
نتایج مطلوب چاه ژرف خردادماه رونمایی می‌شود
احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان در حاشیه سفر هفته اخیر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور به استان، در جمع خبرنگاران اظهار داشت: نتایج عملی که تاکنون در زمینه حفر چاه ژرف در زابل و رسیدن به منابع آبی حاصل شده، از تئوری‌هایی که پیش از این وجود داشته مطلوب‌تر بوده است که 30 خردادماه امسال همزمان با سالروز میلاد امام رضا(ع) با حضور رئیس جمهور رونمایی می‌شود.
حبیب‌الله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار تسنیم ابراز کرد: نتایج حاصل از نمونه‌های آب چاه ژرف سیستان نشان می‌دهد منابع آبی خوبی موجود است که برای مصارف کشاورزی و شرب قابلیت بهره‌برداری دارد.
وی با اشاره به اینکه طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده به‌زودی چند حلقه چاه ژرف دیگر نیز در منطقه سیستان حفر می‌شود، ادامه داد: خوشبختانه با پیگیری صورت‌گرفته منابع مالی خوبی در این راستا در نظر گرفته شده است و با توجه به اختصاص 400 میلیارد تومان اعتباری که در سال جاری برای پروژه در نظر گرفته شده است، در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد.
انتهای پیام/391/ت+
