پای خشکسالی بر گُرده گلستان/ کشت شالی وضعیت منابع آبی را " بحرانی‌تر" می‌کند
گروه استانها- هنوز فصل گرم سال و کشت محصولات بهاره از راه نرسیده که خشکسالی زودتر پایش را بر گلوی گلستان گذاشته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، آنطور که مسئولان می‌گویند خشک‌ترین سال در نیم قرن اخیر پیش روی مردم گلستان قرار دارد. سرانه آب شهروندان گلستانی نه فقط از میانگین کشور بلکه نسبت به استان‌های همجوار و حتی خشک مانند سمنان هم کمتر است.
با اینکه نام این استان با سرسبزی گره خورده و بسیاری نوار باریک جنگل‌های هیرکانی در جنوب این استان را می‌بینند، اما جالب است بدانید میانگین سرانه آب در کشور خشکی مانند ایران یکهزار و 600 مترمکعب و در گلستان یکهزار و 400 مترمکعب است.
از سوی دیگر حدود 95 درصد آب‌های زیرزمینی در گلستان در حال استحصال است و این یک فاجعه برای منابع آبی است که نتیجه آن را می‌توان در کاهش ذخیره آبخوان‌های کم عمق و عمیق استان مشاهده کرد.
حدود 36 هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در استان حفر شده که حدود 700 چاه برای شرب و بقیه برای بخش کشاورزی است. زمانی که فصل کشت محصولات بهاره از راه می‌رسد و با روشن شدن موتور چاه‌های کشاورزی با کمبود آب در روستاها و شهرها هم مواجه می‌شویم.
آنطور که مدیرکل هواشناسی استان گفته میانگین بارش استان از اول سال زراعی جاری تاکنون 197.5میلیمتر بوده که در مقایسه با آمار بلند مدت تاکنون 147.9 میلیمتر کاهش بارش رخ داده است.
نوربخش داداشی تأکید کرد: با توجه به کمبود بارش از شروع سال زراعی تاکنون و از طرفی پیش بینی وضعیت کمتر از نرمال بارشی استان از اردیبهشت تا تیرماه، روند خشکسالی استان افزایشی و حادتر می‌شود.
وی این را هم گفت که استان گلستان به لحاظ کمبود بارش سال زراعی جاری بعد از استان‌های کرمانشاه، چهارمحال بختیاری، لرستان و گیلان رتبه پنجم را به خود اختصاص داده و این در حالی است که کمبود میانگین بارش در کل کشور از شروع سال زراعی تا به امروز نسبت به آمار بلند مدت 87.8- میلیمتر بوده است.
میزان آب ذخیره شده در پشت سدها و رواناب رودخانه‌ها و همچنین آبخوان‌های کم عمق و عمیق استان نیز نشان از شرایط سخت در ماه‌های پیش رو دارد.
سیدمحسن حسینی، مدیرعامل آب منطقه‌ای استان نیز با اشاره به خالی بودن 62 درصد ظرفیت سدهای استان گفت: از مجموع ظرفیت 244 میلیون متر مکعبی سدهای استان، 91 میلیون و 500 هزار متر مکعب آب پشت سدها ذخیره شده است. این رقم در مدت مشابه سال گذشته بیش از 180 میلیون مترمکعب بوده که 74 درصد حجم سدها را تشکیل می داد.
وی در نشست خبری چند روز قبل خود هم هشدارهای جدی درخصوص کاهش منابع آبی در استان داد و با اشاره به کاهش 32 درصدی بارش‌ها خاطرنشان کرد: در صورت تداوم این شرایط، یکی از خشک‌ترین سال‌ها در نیم قرن اخیر در انتظار گلستان خواهد بود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان گفت: در کنار کاهش میزان بارش، افزایش دما هم رخ داده تا جایی که میزان رواناب رودخانه‌های استان تا 60 درصد کمتر شده است.
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی، بزرگترین مصرف کننده آب است، گفت: کشت برخی محصولات با نیاز آبی بالا از جمله شالی، وضعیت منابع آبی را بحرانی‌تر می‌کند. زمانی که ما آب محدودی داریم باید از کشت‌های جایگزین استفاده کنیم یا سطح زیر کشت را کاهش دهیم.
حسینی تأکید کرد: با برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی یکی از مشکلات پیش روی استان نشست زمین بوده که این مشکل در سال‌های آینده خود را نشان خواهد داد.
وی با توضیح اینکه خشکه کاری برنج می‌تواند جایگزین کشت غرقابی شود، افزود: وقتی شرایط به شکل نامطلوب است ما باید کشت شالی را به حداقل و استفاده از آب‌های زیرزمینی را به صفر برسانیم.
عدم استقبال کشاورزان از اجرای سند الگوی کشت، بازرگانی نامناسب برخی محصولات کشاورزی و بالعکس صرفه اقتصادی کشت محصولاتی از جمله برنج، عدم حمایت از معیشت کشاورزان و غیره دست به دست هم داده تا بسیاری از کشاورزان براساس نفع اقتصادی خود اقدام به کشت محصول کنند. برای خیلی از این افراد فرقی نمی‌کند که منابع آب و خاک در حال نابودی است بلکه صرفه اقتصادی کوتاه مدت مهم‌تر است.
کل اراضی نسق در استان که از آب‌های سطحی برای کشت شالی استفاده می‌کنند، حدود 15 هزار هکتار است اما همه ساله چند برابر این سطح و در برخی سال‌ها بیش از 100 هزار هکتار شالیکاری در این استان انجام می‌شود.
محمدرضا عباسی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی استان هم با بیان اینکه با دستور نمی‌شود، الگوی کشت را به کشاورزان تحمیل کرد، اظهار داشت: کشاورز برای کشت محصول به صرفه اقتصادی آن توجه دارد و بازرگانی برنج و منفعت اقتصادی که کشاورز به دست می‌آورد از سایر محصولات بیشتر است.
وی گفت: حمایت از محصولات رقیب و جایگزین شالی باید به حدی باشد که کشاورز به کشت آنها ترغیب شود.
عباسی افزود: چند سالی است که روش خشکه کاری برنج در استان اجرا شده و لازم است که کشاورزان بیش از گذشته از این شیوه استفاده کنند.
آنطور که کارشناسان جهادکشاورزی استان اعلام کرده‌اند پیش بینی می‌شود امسال حدود 70 هزار هکتار شالی در استان کشت شود. طبق بررسی‌ها کشت برنج به روش غرقابی در هر هکتار 12 هزار و 700 مترمکعب آب نیاز دارد که در روش خشکه کاری این میزان 27 درصد کمتر می‌شود.
به نظر می‌رسد امسال بیش از هر زمان دیگری محدودیت کشت شالی، برای حفظ منابع آبی و همچنین تأمین آب موردنیاز برای شرب ضروری است و کشاورزان هم باید همکاری لازم را در این باره داشته باشند.
انتهای پیام/582/ ع
