رویکرد جدید ترکیه در قبال پرونده اف ۳۵ چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اختلاف نظر بین آنکارا و واشنگتن به قوت خود باقی است. اما با این حال، مقامات آنکارا، هنوز هم به دنبال گرفتن هواپیماهای نسل پنجم جنگنده اف 35 از آمریکا هستند.

ظاهراً گفتگوهای پشت پرده، هنوز هم به نتیجه نرسیده اما ترکیه، حالا امیدوار است که با طرح ابعاد پیچیده حقوقی موضوع و به راه انداختن یک روند ترکیبی سیاسی – دادخواهی و قراردادمحور، یک بار دیگر با سران واشنگتن پشت میز گفتگو بنشیند و مذاکره کند.

اخبار و اطلاعات تایید نشده ای حاکی از آن است که ترکیه برای منصرف کردن واشنگتن، میلیون ها دلار به شرکت های لابی گر غربی پرداخت کرده، اما از آنجایی که گروه قابل توجهی از سناتورهای ترکیه ستیز، پای کار آمده اند، لابی ها به فرجام دلخواه تیم اردوغان نرسیده است.

مذاکره یا شکایت؟

پروفسور اسماعیل دمیر رئیس صنایع دفاعی ترکیه (زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری) به عنوان هدایت کننده و مغز متفکر دفاعی این کشور شناخته می شود و علاوه بر مدیریت ابعاد علمی، فنی و مالی، امور مربوط به دیپلماسی دفاعی را نیز مدیریت می کند و گفتگو با مسئولان جمهوری آذربایجان و پاکستان، برای فروش محصول به این دو کشور را مدیریت کرده است.

او  جدیداً به طور مفصل در مورد اف 35 صحبت کرده و  بی محابا، از یک چالش حقوقی پرده برداشته که نشان می دهد آمریکا حق نداشته ترکیه را از گروه سازندگان جنگنده اف 35 اخراج کند.

با این حال آمریکا نه تنها دست به چنین کاری زده، بلکه خود اسماعیل دمیر و چند تن از همکارانش را هم تحریم و اعلام کرده که انتظار نداشته ترکیه به عنوان متفق آمریکا و یک عضو ناتو، با روسیه وارد معامله دفاعی شده و با خرید سامانه موشکی اس 400، خود را در معرض حملات قانون کاستا (CASTA) قرار دهد.  

بر اساس آن چه در گزارش خبری سی.ان.ان ترک به آن اشاره شده، اسماعیل دمیر در سخنان خود بر چند موضوع مهم انگشت گذاشته است:

1.بر اساس متن صریح و روشن قرادادها، آمریکا، یا هیچ عضو دیگری از مشارکت کنندگان تولید اف 35 (انگلیس، هلند، کانادا، دانمارک، نروژ، ایتالیا و ترکیه) حق ندارد به طور یک طرفه، یکی از اعضای گروه را اخراج یا تحریم کند. یک عضو شریک، تنها در شرایطی بیرون انداخته می شود که کل شرکا چنین چیزی را تایید کنند، یا این که اعلام انصراف کند.

2.آمریکایی ها، به جای گفتگو با ما، مواضع خود را از طریق رسانه ها اعلام کرده اند و چنین چیزی با روح ائتلاف و رفاقت، انطباق ندارد. در روند جدید، با تاکید بر ابعاد حقوقی موضوع، زمینه برای مذاکرات جدید، فراهم خواهد شد.

اسماعیل دمیر، به زبانی دیپلماتیک اعلام کرده که ترکیه با اعمال فشار سیاسی و رسانه ای و تاکید مکرر بر غیرقانونی بودن اقدام آمریکا و پادرمیانی دیگر شرکا، راه را برای مذاکره باز می کند.

ترکیه در شرایطی این موضوع را مطرح کرده که از یک سو از آزمایش موفقیت آمیز سامانه موشکی دفاعی ملی به نام حصار (HİSAR-A füzesi) خبر داده و از دیگر سو اعلام کرده که خرید سامانه  موشکی روسی اس 400 را یک مساله تمام شده تلقی می کند و حاضر نیست از آن عقب نشینی کند.

در طرف مقابل، روسیه آمریکا را به خاطر خرید موشک روسی از داشتن جنگنده اف 35 محروم کرده و حتی معلوم نیست که چه بلایی بر سر پول های ترکیه خواهد آمد.

ترکیه مدتهاست برای خرید این هواپیما بیش از یک و نیم میلیارد دلار وجه نقد پرداخت کرده و کارشناسان پنتاگون، حتی به این سوال آنکارا پاسخ نداده اند که آیا حاضرند پول را بازگردانند، یا قصد دارند در قبال آن، برخی تسلیحات و محصولات دفاعی دیگر را در اختیار ترکیه قرار دهند.

موضوع جنگنده های اف 35 از چند جهت برای ترکیه مهم است و نمی خواهد به آسانی، از آن بگذرد:

1.محروم ماندن از جنگنده اف 35 برای ترکیه فقط یک مساله دفاعی نیست و ابعاد نمادین و سیاسی آن، برای آنکارا بسیار مهم تر است. آن هم در شرایطی که جو بایدن، با اقدام جنجالی و شگرفی همچون به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه، نشان داده که می تواند با ترکیه، برخورد تند و غیر مترقبه ای داشته باشد.

به بیانی دیگر، این موضوع، نشان می دهد که ترکیه در مسائل مختلف، نمی تواند روی آمریکا و ناتو حساب کند و این موضوع، موجب آن می شود که جایگاه ترکیه در منطقه و در میان کشورهای عضو ناتو، تحت تاثیر قرار بگیرد.

2.تاکید بر قدرت سخت و ارتقای میزان قدرت ارتش و ارکان مختلف دفاعی ترکیه، به یکی از اهداف مهم حزب عدالت و توسعه تبدیل شده و تحویل گرفتن اف 35 می تواند ابزار مناسبی برای یک تبلیغ گسترده و اثرگذار ملی – حماسی بزرگ در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار دهد.

3.مجموعه ای از شرکت های دولتی و بخش خصوصی تحت امر صنایع دفاعی ریاست جمهوری ترکیه، بیش از هشتصد قطعه کوچک و بزرگ اف 35 را تولید می کردند که صدها نفر نیروی کار را به خود مشغول کرده و درآمد و ارزآوری قابل توجهی برای ترکیه داشت.

تشابه برخورد ترامپ و بایدن با ترکیه

شواهد فعلی نشان دهنده این است که برخورد همسان آمریکا با ترکیه در هر دو دوران دونالد ترامپ و جو بایدن و اعمال فشار بر آنکارا در هر دو دولت، نشان دهنده این واقعیت است که رویکرد دو جناح جمهوری خواه و دموکرات ایالات متحده نسبت به ترکیه عوض شده و تاکید موکد بر عبارتی همچون «متفق ارزشمند»، «دوست استراتژیک» و نظایر آن، تنها متعلق به دنیای رسانه و مواضع اعلانی است و در عالم واقعیت، واشنگتن نگرش مثبتی به روابط ترکیه – روسیه ندارد و روند تصمیم گیری های مستقل دولت ترکیه در قبال تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای را برنمی تابد. در نتیجه نه تنها موضوع مهمی همچون جنگنده اف 35 بلکه دیگر مسائل حقوقی و همچنین اختلاف نظرهای سیاسی منطقه ای، بین ترکیه و آمریکا لاینحل خواهد ماند که روشن ترین آنها، حمایت آمریکا از نهادهای اقماری پ.ک.ک در مناطق کردنشین شمال سوریه و همچنین عدم برخورد با مدیران آموزشگاه ها و موسسات فرهنگی تحت امر فتح الله گولن در چندین ایالت آمریکا است.

اگر چه تیم اردوغان خود را مهیا کرده تا با اعمال فشار، راه را برای یک مذاکره جدید با آمریکا باز کند، اما واقعیت این است که نه آمریکا، توجه چندانی به مسائل حقوقی دارد، نه شرکای دیگر حاضرند در مقابل آمریکا بایستند و از ترکیه حمایت کنند و احتمالاً روند طرح شکایت در محاکم بین المللی نیز آسان نخواهد بود.

در نتیجه اگر در روزهای پیش رو و در چهارچوب نشست سران ناتو در بروکسل و در دیدار دوجانبه جو بایدن و رجب طیب اردوغان، اتفاق مثبتی روی ندهد، احتمالاً ترکیه ناچار خواهد شد از واشنگتن قطع امید کرده و  برای تامین جنگنده های مورد نیاز نیروی هوایی خود، راه مسکو را دنبال کند.

انتهای پیام/