اولویت‌های سلامت در دولت سیزدهم؛ ۴ مانع بزرگ بر سر راه فعالان حوزه تجهیزات پزشکی/ امکان تولید ۵ میلیارد دلار تجهیزات پزشکی در کشور

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ در نظام سلامت که بخش قابل توجهی از بودجه کشور را به خود اختصاص می‌دهد مشکلات زیادی وجود دارد که با توجه به شیوع کرونا، مستلزم توجه ویژه دولت بعدی به حوزه سلامت است. با توجه به توانمندی‌های ایران در زمینه تولید تجهیزات پزشکی یکی از رویکردهای مهم وزارت بهداشت دولت آینده، باید تمرکز بر تولید و صادرات این محصولات باشد تا با استفاده از این توان، ارزآوری در کشور افزایش یابد.

در همین راستا به سراغ مهندس احمد مسلمی؛ رئیس انجمن متخصصین تجهیزات پزشکی کشور و رئیس کمیته تجهیزات پزشکی ستاد آیت‌الله رئیسی رفتیم تا درباره حوزه تجهیزات پزشکی با او گفت‌وگو کنیم.

تسنیم: فکر می‌کنید در حوزه تجهیزات پزشکی، دولت آینده باید چه نکاتی را مدنظر قرار دهد؟

بر اساس تجربه‌ای که در این سال‌ها در حوزه تجهیزات پزشکی داشته‌ایم، اهم مشکلات این حوزه را احصا کرده‌ایم؛ یکی از مسائل اساسی در حوزه تجهیزات پزشکی نبودن یک مدیریت متمرکز و انسجام در ساختار تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در نظام سلامت در حوزه تجهیزات پزشکی است.

دستگاه‌هایی که در حوزه تجهیزات پزشکی سیاست‌گذاری می‌کنند در سطح وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی بسیار پراکنده هستند و گاهاً تصمیماتی متناقض اتخاذ می‌کنند و یکی از عارضه های اصلی که الان گریبان حوزه تجهیزات پزشکی را گرفته همین مسئله است.

تمرکز بر مدیریت تجهیزات پزشکی در سطح وزارت بهداشت از برنامه‌های کمیته تجهیزات پزشکی آیت‌الله رئیسی است‌؛ تشکیل سازمان تجهیزات پزشکی کشور راهکار حل این مشکل است. متناظر با همین در هر دانشگاه علوم پزشکی یک مرکز برای ساماندهی وضعیت تجهیزات پزشکی می‌تواند ایجاد شود.

تسنیم: در ساختار فعلی که تجهیزات پزشکی زیر نظر سازمان غذا و دارو است چه مشکلی وجود دارد که فکر می‌کنید تشکیل سازمان مجزا برای تجهیزات پزشکی ضرورت دارد؟

تجهیزات پزشکی حدود 20 سال زیر نظر معاونت درمان بوده، حدود هفت سال است که زیر نظر سازمان غذا و دارو است؛ نخستین و مهمترین مسئله این است که در سازمان غذا و دارو، داروسازان حاکم هستند و برای تجهیزات پزشکی سیاستگذاری می‌کنند!

این مسئله دو اشکال دارد اول اینکه داروسازان تخصصی در حوزه تجهیزات پزشکی ندارند دوماً مشکلات حوزه دارو به قدری زیاد و عمدتا لاینحل باقی مانده که فرصتی برای تمرکز و توجه به مقوله تجهیزات پزشکی نمی‌توانند بکنند. از سوی دیگر سیاستگذاران سازمان غذا و دارو، خود داروساز هستند، تجهیزات پزشکی نیز در داروخانه‌‌ها به فروش می‌رسد و این امر تعارض منافع ایجاد می‌کند.

تسنیم: برای رفع این تعارض منافع باید چه اقدامی انجام داد؟

نخستین گام، جدا شدن تجهیزات پزشکی از بخش دارو است که این اقدام می‌تواند با توجه به نکات ذکر شده در بخش قبل، برای جلوگیری از این تعارض منافع موثر باشد در حال حاضر سیاست‌گذاران سازمان غذا و دارو، خود داروساز هستند.

تجهیزات پزشکی نیز در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. حال اگر حوزه تجهیزات پزشکی را از زیر نظر معاونت غذا و دارو خارج‌کنیم بخشی از این تعارض منافع به خودی خود حل می‌شود. نکته دیگر این است که وزارت بهداشت خود خریدار تجهیزات پزشکی است در عین حال کار قیمت گذاری و صدور مجوز تولید و واردات تجهیزات پزشکی نیز از وظایف این وزارتخانه است؛ خود همین امر نیز نوعی تضاد منافع را به وجود می‌آورد در حالی که رگولاتوری جزو وظایف ذاتی وزارت بهداشت است و باید وزارت بهداشت در حوزه نظارت بر کیفیت تجهیزات پزشکی عمل کند نه اجرا، یعنی سیاستگذاران وزارت بهداشت باید قوانین را تدوین و ابلاغ کنند و سازمان دیگری آن را اجرا کند تا تعارض منافع رخ ندهد.

در واقع در حال حاضر وزارت بهداشت همزمان سیاستگذار، ناظر و مجری سیاست‌ها در حوزه تجهیزات پزشکی است یعنی هم خریدار تجهیزات پزشکی است، هم ناظر بر کیفیت این وسائل پزشکی است و هم مجوز واردات و تولید این محصولات را صادر می‌کند‌ که همان‌طور که گفته شد، راهکار حل این مشکل، تشکیل سازمانی جداگانه برای تجهیزات پزشکی است.

یک مصداق دیگر از تعارض منافع در حوزه سلامت این است که گاهاً برخی ارائه دهندگان خدمات سلامت مانند پزشکان مراوداتی با شرکت‌های تجهیزات پزشکی دارند، در این زمینه باید نظارت سازمان‌های بیمه‌گر افزایش یابد تا نظارت بر عملکرد بخش درمانی، بیشتر شود و تقاضای القایی برای استفاده از تجهیزات پزشکی کاهش یابد. باید سازمان دیگری وجود داشته باشد که هم منافع وزارت بهداشت و هم منافع مردم و تولید کنندگان و واردکنندگان تجهیزات پزشکی را در نظر بگیرد و بر این اساس سیاست گذاری‌ها را اجرا کند.

تسنیم: ایران در حوزه تولید و صادرات تجهیزات پزشکی چه توانمندی‌هایی دارد؟

در حوزه تجهیزات پزشکی در منطقه صاحب‌نظر هستیم و جایگاه مطلوبی داریم اکثر کشورهای منطقه مصرف‌کننده و وارد کننده تجهیزات پزشکی هستند و بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس نزدیک به صدر درصد واردکننده تجهیزات پزشکی هستند با این حال در زمینه تولید و صادرات تجهیزات پزشکی می‌توانستینم بسیار قوی‌تر عمل کنیم در حالی‌که این اتفاق رخ نداده است؛ در صورتی که موانع قانونی برطرف و شرایط مطلوب‌تری مهیا شود امکان تولید 5 میلیارد دلار تجهیزات پزشکی را طی حدود 5 سال خواهیم داشت که می‌توان حدود 2 تا 3 میلیارد دلار را صادر کرد.

تسنیم: در حال حاضر چه موانعی وجود دارد که نمی‌گذارد جایگاه ما در حوزه صادرات تجهیزات پزشکی ارتقا پیدا کند؟

نظر تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی این است که نخستین مانع تولید تجهیزات پزشکی در داخل کشور، خود وزارت بهداشت است زیرا فرایند صادر کردن مجوزها برای تولید این تجهیزات بسیار پیچیده و سختگیرانه است. تسریع و تسهیل صدور مجوزها اهمیت ویژه‌ای برای تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی دارد.

مانع دیگر قوانین و مقررات گاها ضد و نقیض دستگاه‌های مختلف مانند سازمان ملی استاندارد، وزارت بهداشت، وزارت صنعت، بانک مرکزی و... است که گاهی قوانین موازی و در تضاد با یکدیگر دارند که هزینه‌ها و زمان تولید را افزایش می‌دهد و این امر باعث شده انگیزه تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی کاهش یابد.

یک نکته دیگر نیز این است که ما با مشکل خروج نخبگان مهندسی تجهیزات پزشکی از کشور روبرو هستیم زیرا از ظرفیت این افراد متخصص به نحو مطلوب در کشور استفاده نمی‌شود‌. اختیارات در حوزه اجرایی مهندسی پزشکی محدود شده و موجی از ناامیدی را ایجاد کرده که باید این امید به متخصصین تجهیزات پزشکی تزریق شود. در این راستا می‌توان با تشکیل سازمان نظام مهندسی پزشکی تمام فعالین بخش خصوصی اعم از تولیدکنندگان، تجار و اساتید دانشگاهی را گرد آورد.

نکته دیگر این است ‌که در حال حاضر روال واردات آسان‌تر از تولید تجهیزات پزشکی است که باید این امر اصلاح شود.تخصیص ارز دولتی برای واردات تجهیزات پزشکی انگیزه را برای واردات بیشتر می‌کند بنابراین مسئله دیگری که باید تعیین تکلیف شود تخصیص ارز است. بسیاری از فعالان حوزه تجهیزات پزشکی مخالف تخصیص ارز دولتی به واردات این محصولات هستند زیرا متاسفانه در بسیاری از اوقات شاهد این هستیم که دولت ارز 4200 تومانی را به واردات کالاهایی تخصیص می‌دهد که مشابه داخلی آن یا امکان تولید آن در داخل ایران وجود دارد. مسئله بعدی این است که حتی در تخصیص همین ارز دولتی نیز عدالت رعایت نمی‌شود و بیشترین میزان تخصیص ارز دولتی تنها به چند شرکت مربوط بوده است.

تسنیم: بنابراین‌ می‌توان گفت که راهکار، حذف ارز دولتی برای واردات تجهیزات پزشکی است؟

بله‌! راهکار این است که برای جلوگیری از افزایش هزینه درمان مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی به مصرف‌کنندگان از مسیر بیمه ها تخصیص داده شود تاجلوی قاچاق معکوس و بروز رانت و فساد نیز گرفته شود.

یک نکته دیگر نیز درباره قیمت‌گذاری وجود دارد که انگیزه تولیدکنندگان را کم کرده است. در جهان قیمت گذاری دستوری منسوخ شده است و برای ثابت نگاه داشتن قیمت کالاها، دربازار به صورت مقطعی دخالت می‌شود. هزینه‌های تامین قطعات و تجهیزات پزشکی به دلیل تورم و مسائل ناشی از تحریم افزایش یافته است و دستمزدها نیز زیاد شده اما وزارت بهداشت قیمت گذاری را کنترل می‌کند. باید نقش تشکل‌ها و سندیکاها در قیمت‌گذاری‌ها پررنگ شود.

تسنیم: در این صورت قیمت تجهیزات پزشکی افزایش می‌یابد و هزینه خانوار برای در دریافت خدمات درمانی افزایش می‌یابد، راهکار حل این مشکل چیست؟

باید توجه داشت که مردم این تجهیزات پزشکی را با نسخه خریداری می‌کنند، با افزایش پوشش بیمه‌ای و حمایت سازمان‌های بیمه‌گر از دریافت‌کنندگان خدمات سلامت، این افزایش قیمت، قابل جبران است.

انتهای پیام/