بیم و امید ترکیه برای توافق با آمریکا در افغانستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، همزمان با داغ شدن موضوع خروج تدریجی نیروها و تجهیزات نظامی آمریکا از منطقه، تلاش مقامات آنکارا برای جلب رضایت واشنگتن در مورد پرونده افغانستان، اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.

این در حالی است که چالش های امنیتی در افغانستان ادامه دارد و پس از پیش روی های جدید طالبان، محمد اشرف غنی ناچار به برکناری و جابه جایی شده و با صدور فرمانی ژنرال بسم الله محمدی را به عنوان سرپرست وزارت دفاع ملی و ژنرال عبدالستار میرزکوال را به عنوان سرپرست وزارت کشور افغانستان معرفی کرده است.

بررسی اجمالی تابلوی مناقشات و درگیری های افغانستان، نشان دهنده این واقعیت است که از بسیاری جهات، پرونده افغانستان، از لیبی و حوزه های دیگر پیچیده تر است و ترکیه نمی تواند به همان سهولتی که در لیبی و مناطق دیگر صاحب نفوذ شده، در افغانستان نیز در کوتاه مدت، به اهداف خود برسد.

توپی که ناتو به بایدن پاس داد

با آن که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه انتظار داشت که صفر تا صد حضور نظامی ترکیه در افغانستان، در نشست سران ناتو در بروکسل ختم به خیر شود، اما ظاهراً ناتو، تصمیم گیری در مورد این موضوع را به خود آمریکا حواله داده است. حالا در شرایطی هستیم که می توانیم بگوییم ترکیه برای تداوم حضور نظامی در افغانستان، با آمریکا به توافق اولیه رسیده اما موانع و چالش های این مسیر، کم شمار و بی اهمیت نیستند.

جیک سالیوان مشاور عالی امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرده که در دیدار جو بایدن و اردوغان، موضوع فرودگاه افغانستان مطرح شده و چنین نتایجی حاص شده است:

1.بایدن نه تنها از پیشنهاد اردوغان استقبال کرده، بلکه در مورد لیست درخواست های او، قول همکاری داده است.

2.برای حصول توافق نهایی، دو تیم تعیین شده اند که به صورت مرتب با هم دیدار خواهند کرد.

3.آمریکا، بدون تعارف اعلام کرده که تعهدهای امنیتی ترکیه را ارزشمند تلقی می کند، اما پلان بی جایگزین آمریکا این است که اگر ترکیه از پس کار برنیاید، آمریکا سریعاً یک شرکت امنیتی بخش خصوصی را وارد کار خواهد کرد.

شاید در گام نخست، باید به این مساله اندیشید: حتی در صورتی که در مورد تمام ابعاد حضور نظامی ترکیه در افغانستان، بین آنکارا و واشنگتن توافق شود، آیا خود دولت افغانستان، تصمیم نهایی را حق طبیعی خود نخواهد دانست؟

عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان در حاشیه اجلاس مجمع دیپلماسی آنتالیا، اظهار نظر محتاطانه ای کرده و گفته است: «واشنگتن با دولت ترکیه در سطوح مختلف مذاکره کرده و درباره تامین امنیت فرودگاه، رایزنی کرده اند. همچنین نظر دولت پاکستان را جویا شده و آنها هم موافقت کرده اند. ولی پاکستان و ترکیه، هنوز به جزئیات این مسئله اشاره نکرده اند. من شخصاً، به‌عنوان یک شهروند افغانستان، استقرار نیروهای ترکیه در کشورم را مهم می ‌دانم».

عبدالله عبدالله در مورد مذاکرات صلح که قرار است در استانبول برگزار شود، چنین گفته است:«متاسفانه طالبان حضور بدون چون و چرا در این نشست را نپذیرفته و برای شرکت در کنفرانس استانبول شروط غیر واقعی و غیرمنطقی مطرح کرده است. به باور من این کنفرانس می ‌توانست فرصتی برای احیای مجدد روند صلح و مذاکرات باشد ولی رفتار طالبان، مانع شده است».

این سخنان عبدالله عبدالله در حالی بیان شده که هنوز تایید ایجابی و مثبتی از سوی اشرف غنی بیان نشده و انتظار می رود که نتایج نشست سه جانبه وزرای امور خارجه ایران، افغانستان و ترکیه نیز بر این روند تاثیر بگذارد.

گفتگوی وزاری دفاع ترکیه و آمریکا

طبق اطلاعات رسمی منتشر شده توسط وزارت دفاع ملی ترکیه، ژنرال خلوصی آکار، به صورت  تلفنی با وزیر دفاع ایالات متحده لیوید آستین صحبت کرد. این دو مقام دفاعی عضو ناتو، در مورد مسائل دفاعی و امنیتی گفتگو کردند.

آکار اعلام کرده که آنها در مورد موضوعات منطقه ای، دو جانبه و دفاعی و امنیتی پس از اجلاس ناتو تبادل نظر کردند. اما ظاهراً، موضوع افغانستان، مهم ترین محور گفتگوهای آنان بوده است.

در بیانیه پنتاگون نیز به این اشاره شده که روابط میان ترکیه و آمریکا و ادامه حضور نمایندگی ‌های دیپلماتیک در افغانستان محور گفتگوی تلفنی آکار و آستین بوده است.

وزیر دفاع آمریکا همچنین با تاکید بر اهمیت همکاری ‌های نظامی و دفاعی میان آنکارا و واشنگتن، به دلیل نقش ترکیه در ایجاد صلح و امنیت در منطقه، از خلوصی آکار قدردانی کرده است.

مخالفین چه می گویند؟

برخی از روزنامه ها و رسانه های متعلق به احزاب مخالف اردوغان در ترکیه، در گزارش ها و تحلیل های خود، به این موضوع اشاره کرده اند که حضور در افغانستان، به معنی به خطر انداختن جان سربازان ترک است و در شرایطی که آمریکا و دیگران از افغانستان خارج می شوند، نیازی به ادامه حضور ترکیه در این کشور وجود ندارد. اما واقعیت این است که بر اساس سنت سیاسی و اجتماعی روند تبلیغاتی موجود در رسانه ها و افکار عمومی ترکیه، حتی سران احزاب مخالف نیز همواره از تحرکات نظامی برونمرزی ارتش ترکیه حمایت کرده اند.

در نتیجه، حتی موضوعی به نام مخالفت با دولت نیز، باعث نشده که احزاب مخالف در نشست های پارلمان، به درخواست صدور مجوز اعزام نظامیان ترکیه به عراق، سوریه، لیبی و کشورهای دیگر رای منفی دهند.

مهم ترین چالش نظامی ترکیه در منطقه

در ماه ها و سالیان اخیر در سیاست خارجی تیم اردوغان، همواره این واقعیت مشهود بوده که میل به استفاده از قدرت سخت و حضور نظامی در حوزه های برون مرزی، به عنوان یک نقطه اتکای مهم مورد توجه قرار گرفته است.

در حال حاضر علاوه بر آن که صدها تن از نیروهای نظامی ترکیه در چارچوب ماموریت های پیمان نظامی ناتو در افغانستان، بالکان و مناطق دیگر حضور دارند، ارتش ترکیه در برخی جاهای دیگر هم گاه به صورت اشغالگر و مهمان ناخوانده و در جاهای دیگر نیز به عنوان شریک نظامی و سیاسی حضور دارد.

از جمهوری آذربایجان و مناطقی از قره باغ گرفته تا عراق، سوریه، لیبی، قطر، سومالی و چندین کشور دیگر، ترکیه حضور نظامی دارد و مقامات این کشور، همواره بر این موضوع تاکید می‌کنند که استفاده از نیروی نظامی در کشورهای مختلف، منبع مهمی برای حفظ اقتدار ترکیه است.

در حال حاضر نیز تلاش برای در دست گرفتن کنترل امنیتی فرودگاه بین المللی کابل به عنوان مهمترین هدف سیاسی اردوغان در افغانستان قلمداد می شود. اما واقعیت این است که مساله صرفاً در حد یک خدمت پیمانکاری امنیتی نیست و آنکارا نمی‌خواهد همچون یک شرکت پیمانکار فعالیت کند که امنیت یک فرودگاه بین‌المللی را در اختیار دارد.

این فقط یک دست گرمی و آغازی برای نفوذ منطقه ای و همکاری‌های نظامی و امنیتی گسترده است و می‌تواند در توالی آن، ارتباط نظامی مستحکمی با گروه های موسوم به جهان ترک نیز برقرار کند.

اما سوال اینجاست: آیا ترکیه به راحتی و با سهولت تمام، می تواند در افغانستان به تمام اهداف مدنظر خود برسد؟ پاسخ منفی است. مسیر حضور حرکت در افغانستان برای ترکیه یک فضای هموار و جاده باز و روشن نیست و در این منطقه چالش های عمده ای وجود دارد.

علاوه بر مسائل داخلی مهمی همچون چالش طالبان و مسائل قومی دیگر، مهمترین چالش ترکیه این است که باید نسبت قدرت نظامی خود را در همسویی با اهداف دو دوست تنظیم کند که اتفاقاً هر دو آنها، دشمن همدیگر هستند.

ترکیه ناچار است موازنه حفظ قدرت با آمریکا و روسیه را حفظ کند و در جایی قرار بگیرد که به طور همزمان، مورد قبول این دو قدرت باشد. ساده ترین و روشن ترین توصیف در مورد این سیاست تیم اردوغان، تلاش یک بندباز برای حفظ تعادل، بر یک ریسمان باریک است.

 واقعیت این است که در دوران اقتدار جو بایدن، سیاست بازگشت آمریکا با اهمیت بیشتری برجسته شده و دیدارها و سخنرانی‌ های جو بایدن در هفته‌ های اخیر به تمامی نشان دهنده این است که تداوم خصومت با روسیه و اتخاذ مواضع واشنگتن در مقابل مسکو، هدف اساسی سیاست خارجی تیم بایدن است. در چنین شرایطی حفظ موازنه بین آمریکا و روسیه برای ترکیه قطعاً آسان نخواهد بود.

انتهای پیام/