چند نکته درباره تربیت فرزند در سیره امام رضا (ع) / چگونگیِ تکریم و نظارت بر فرزند

حجت‌الاسلام سیدعلیرضا حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم ضمن تأکید بر تربیت دینی فرزندان و کودکان گفت: تربیت دو نوع است: تربیت جسمانی که همگان آشناییم و تربیت دینی که به معنای شکوفاسازی و جهت‌دهی استعدادهای فطری بسوی کمال مطلوب است؛ فرزندان ما نیاز دارند در هر دو بعد تربیت شوند. در این باره راهکارهایی در سیرۀ امام رضا علیه‌السلام یافت می‌شود که در اصلاح سبک زندگی بسیار مؤثر است. متأسفانه فرزند را از یک سنی به حال خود رها می‌کنیم و تا بخواهیم به خودمان بیاییم، بسیار دیر شده و کار تربیت را با دشواری همراه می‌کند، در حالی که تأکیدات زیادی در احادیث معصومان علیهم‌السلام دربارۀ تربیت فرزند در سنین کودکی و چه بسا از دوران جنینی مشاهده می‌کنیم. این مسئله نشان می‌دهد انتخاب همسر صالح در سیرۀ عترت به عنوان نکته‌ای اساسی در تربیت نسل صالح است. همچنین در مراقبت‌های ایام بارداری سفارشات زیادی از خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها از امام رضا وارد شده است؛  از جمله مواردی که امام رضا به آنها اهمیت داده‌اند، رعایت مسائل و مراقبت‌های پس از زایمان و تولد فرزند از فبیل نامگذاری فرزند، قرائت اذان و اقامه در گوش فرزند، مراقبت‌های ویژه پس از تولد، ختنه، عقیقه و ... است.

وی افزود: مثلاً از امام رضا نقل است که هنگام تولد فرزند، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویید. یا درباره اسم نیکو نهادن تأکید زیادی شده است. خود اهل‌بیت نام فرزندان خویش را از اسامی نیکو انتخاب می‌کردند. از امام سؤال کردند چرا این نام را انتخاب کردید؟ فرمود خانه‌هایی که در آن نام «محمد» باشد، روز و شبشان با خیر به پایان می‌رسد.

حجت الاسلام حسینی درباره لزوم مراقبت و تربیت کودک در ایام تولد گفت: نکته بعدی درباره مراقبت جسمی و روانی از کودک است. مراقبت‌های جسمانی مثل بحث تغذیه سالم، خواب و جای فرزند و مراقبت‌های روحی و روانی مثل صدقه، عقیقه، خواندن قرآن از این دست است. خود امام رضا توصیه‌های تربیتی متعددی داشتند. حضرت وقتی فرزند را در گهواره قرار دادند، به خواهرشان فرمود: ای حکیمه در مهد و گهواره بسیار مراقبت فرزند باش.

وی افزود: یکی از نکات مهم در تربیت عاطفی و روانی فرزند، صحبت کردن با اوست. حضرت توصیه فرمودند با کودک صحبت کنید؛ یعنی یک زمانی را برای صحبت با فرزند اختصاص دهیم. این کار تأثیر زیادی در اصلاح رابطۀ والدین و کودک وجود دارد. همچنین محبت ورزیدن به فرزند باید یکی از عادات والدین باشد؛ چرا که گرمای محبت مانند تنوری است که وقتی کودک نورس ما فضای آن قرار می‌گیرد، به مرور زمان به رابطه ما با او تحکیم می‌بخشد.

این کارشناس دینی در تأکید بر مسئله احترام و تکریم فرزند گفت: امیرالمومنین در حدیثی فرمود ««أَكْرِمُوا أَوْلَادَكُمْ وَ أَحْسِنُوا آدَابَهُمْ يُغْفَرْ لَكُم»؛ یعنی فرزندان خود را تکریم کنید و ادب نیکویی بیاموزید تا آمرزیده شوید. مثلاً امام رضا فرزند خویش را با «لقب» صدا می‌زدند؛ عبارت‌های مثل «بُنیَّ» یعنی فرزند دلبندم، از تکه‌کلام‌های رایج عترت در صدا زدن فرزندانشان بود. بنابراین باید مراقبت کرد تا شخصیت فرزند تخریب نشود. اگر شخصیت او تخریب شد، به طور قطع در آیندۀ او تأثیر می‌گذارد، چرا که فرزند همواره خود را بی‌خاصیت می‌داند. 

وی افزود: مسئلۀ دیگر تشویق کودک است؛ مثلاً امام رضا مشاهده کردند فرزندشان امام جواد دستشان را محکم زمین می‌زنند و عبارت‌هایی را بیان می‌فرماید. از فرزندشان درباره آن عبارات پرسید. امام جواد فرمود به قاتلان مادرمان فاطمه لعن می‌کنم. امام رضا او را در آغوش کشید و بین دو ابرو و چشم ایشان را بوسید.

حجت الاسلام حسینی درباره اهمیت نظارت بر کودک گفت: مسئله نظارت والدین اهمیت زیادی دارد. وقتی شما غذا را روی اجاق می‌گذارید، مدام سرکشی می‌کنید تا نسوزد. این سرکشی آشپز مثل نظارت والدین به فرزند است. من خودم مشاهده کردم برخی والدین برای فرزندشان نمودار جسمی دارند؛ قد و وزن او را محاسبه می‌کنند تا مُحسنات و اشکلات او را ارزیابی کنند. این مسئله را باید درباره سنجش تربیت فرزند لحاظ کرد؛ متأسفانه عمده والدین صرفاً به تربیت جسمی و آینده شغلی و تحصیلی فرزندشان توجه دارند و هیچ برنامه‌ای برای تربیت روحی او ندارند. در این صورت ما مدیون فرزندمان هستیم و باید پیشگاه خداوند پاسخ دهیم. جالب است وقتی امام رضا به سفر می‌رفتند، نظارت و توصیه‌های خود را رها نمی‌کردند. نقل است هنگامی که امام در خراسان بود، اصحاب حضرت،‌امام جواد را از درب فرعی خانه خارج می‌کردند تا با افراد کمتری مواجه شود تا برای دریافت کمک گرد خانه‌اش تجمع می‌کردند. امام رضا نامه‌ای به فرزندشان فرستاد و به ایشان سفارش کردد تا به حرف کسانی که به او می‌گویند از درب اصلی رفت و آمد نکند، گوش ندهد. امام رضا در این نامه به پسرش سفارش کرده هر وقت می‌خواهی از خانه خارج شوی، مقداری سکه طلا و نقره همراه داشته باش. هیچ‌کس از تو درخواستی نکند مگر اینکه چیزی به او بدهی.

انتهای‌پیام/