کنفرانس برلین و چالش نقش نظامی آنکارا؛ ترکیه در لیبی خواهد ماند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز دومین کنفرانس برلین با محوریت لیبی برگزار شد و ترکیه نیز به عنوان یکی از بازیگران پرونده لیبی در این کنفرانس حضور داشت.

علاوه بر دبیرکل سازمان ملل، وزرای 15 کشور در این کنفرانس حضور داشتند و شواهد نشان می دهد که توافق دیروز در مقایسه با نخستین کنفرانس لیبی در برلین، نتایج ملموس تری دارد. با این حال، بر روی ارض واقع، چالش هایی وجود دارد که به سادگی نمی توان از  کنار آنها گذشت.

در کنفرانس لیبی، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا نیز حضور داشت. اما ظاهراً دیدار با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و برنامه ریزی گشت دیدارهای اروپایی برای بلینکن مهم تر بود و اظهارات او نیز نشان داد که اساساً تیم بایدن، برنامه خاص و چهارچوب ویژه ای برای پرداختن به پرونده لیبی ندارد و مهم ترین سرفصل سخنان و پیام های بلینکن در کنفرانس لیبی، تشکر از میزبان و اظهار مسرت از حضور نمایندگان دولت یکپارچه لیبی در برلین بود.

یکی از دستاوردهای دومین کنفرانس برلین در مورد لیبی، توافق بر سر خروج کلیه نیروهای نظامی خارجی و مزدوران شبه نظامی بود، اما در عمل، اجرای این توافق با ابهامات فراوانی روبرو است.

توپ در زمین لیبیایی ها

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در سخنان خود در دومین کنفرانس برلین، بر اهمیت اجرای کامل توافق آتش‌بس برای تقویت صلح در این کشور تاکید و به حمایت کامل سازمان ملل از ساز و کار نظارت بر آتش ‌بس در لیبی اشاره کرد و از این موضوع خبر داد که اولین گروه از ناظران سازمان ملل به‌ زودی در طرابلس مستقر می شوند.

گوترش گفت:«باید به تمام مداخله‌ های خارجی از جمله حضور تمام نیروهای خارجی و مزدوران در لیبی پایان دهیم. مقامات و نهادهای لیبی را دعوت می‌ کنم تا مسئولیت‌ های خود را بپذیرند و در مسیر وحدت با هم پیش بروند. آینده لیبی به دست لیبیایی‌ ها است».

هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان به عنوان میزبان کنفرانس گفت:«باید بپذیریم که در مسیر تامین صلح و ثبات لیبی، هیچ چیزی به اندازه انتخابات سراسری 24 دسامبر، مهم نیست. همه ما باید مجدداً اطمینان حاصل کنیم که این انتخابات آزادانه، عادلانه و در تقویم تعیین شده برگزار خواهد شد. جنگجویان و سربازان خارجی و مزدوران باید خاک لیبی را ترک کنند».

موضوعات مهم بیانیه کنفرانس برلین درباره لیبی

در بیانیه پایانی این کنفرانس به موارد متعددی اشاره شده اما بدون تردید، مهم ترین نکته مورد توافق، تاکید بر این موضوع است که تمام مزدوران و نیروهای خارجی باید بدون تاخیر از لیبی خارج شوند.

بر اساس توافق دومین کنفرانس لیبی، انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در 24 دسامبر بر اساس نقشه‌ راه مجمع گفتگوی طرف های سیاسی لیبی که در نوامبر 2020 در تونس ترسیم شد، برگزار می شود و  نتایج آن باید توسط تمام طرف ‌ها پذیرفته شود.

در این بیانیه بر اصلاح ساختار دفاعی و امنیتی لیبی تاکید شده، از توزیع عادلانه منابع در سراسر کشور سخن به میان آمده و روند انتقالی جامع، فراگیر و مبتنی بر حقوق، به عنوان یک هدف سیاسی مهم مورد توجه قرار گرفته است.

پایبندی به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و وحدت ملی لیبی و روند سیاسی تحت نظارت سازمان ملل از دیگر بندهای بیانیه است. در این بیانیه همچنین بر این موضوع تاکید شده که  تمام طرف‌ ها، در لیبی به توافق آتش‌بس 23 اکتبر 2020 که در ژنو امضا شد، پایبند باشند و  تمام اعضای سازمان ملل از آن حمایت کنند.

گلایه و قول نخست وزیر لیبی

عبدالحمید دبیبه، نخست ‌وزیر لیبی در کنفرانس برلین، درباره وضعیت امنیتی این کشور، از موضوعی به نام ادامه حضور مزدوران و نیروهای نظامی خارجی ابراز نگرانی کرده و آن را موجب بی ثباتی لیبی دانست.

دبیبه همچنین به این اشاره کرد که با وجود پیشرفت های به دست آمده در ادغام سازمان اطلاعات لیبی، ادامه حضور نیروهای نظامی خارجی و همچنین عناصر تروریستی در جنوب و سایر مناطق کشور باعث نگرانی عمیق نسبت به روند سیاسی می شود.

دبیبه در مورد انتخابات سراسری 24 دسامبر نیز گفت:«از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنم تا به مردم لیبی فرصت انتخاب نمایندگان واقعی شان داده شود و تمام موانع را برطرف می کنم. در اینجا از دوستان لیبی نیز می ‌خواهم تا در مسیر انتخابات یاری گر ما باشند».

نگرش ترکیه به آینده لیبی

پیش از آغاز رسمی کنفرانس لیبی در برلین، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با هیات لیبیایی دیدار کرد.

چاووش اوغلو، از محمد المنفی رئیس شورای ریاستی و عبدالحمید دبیبه نخست ‌وزیر لیبی به عنوان برادران خود نام برده و دیدار خود با این دو مقام لیبیایی را مهم و مثبت ارزیابی کرد.

ترکیه در حوزه مهم روابط سیاسی و تجاری در آفریقا، در شرق مدیترانه، در بخش انرژی و چندین حوزه دیگر، به تداوم حضور و گسترش نفوذ در لیبی امیدوار است و شواهد نشان می دهد که تیم دبیبه و المنفی نیز همچون سلف خود السراج، نگرش مثبتی به ترکیه دارند. اما چنین چیزی به معنی هموار بودن راه ترکیه در لیبی نیست و این کشور، از بین گروه ها و جریانات سیاسی لیبیایی، مخالفین مهمی نیز دارد و تداوم کار در این کشور برای تیم اردوغان، چالش هایی دارد و پافشاری برای حفظ منافع در این کشور، ظرافت بالایی می طلبد.

چالش مهم حضور ترکیه در لیبی

همچنان که در آغاز گزارش مورد اشاره قرار گرفت، مهم ترین بند مورد توافق بازیگران در کنفرانس برلین، این است که هم نیروهای نظامی رسمی خارجی و هم نیروهای مزدور، از خاک لیبی خارج شوند.

اما در مورد این موضوع دو چالش مهم وجود دارد که یکی از آنها تنها ترکیه را در بر می گیرد. چالش ها از این قرارند:

1.ملزم کردن کشورها به خروج نظامی از لیبی، بر روی کاغذ و پشت میز مذاکره، چندان سخت نیست. اما در میدان عمل، این هدف به راحتی محقق نمی شود.

2.ترکیه علاوه بر حضور نظامی و امنیتی رسمی پیدا و پنهان، گروه هایی از شبه نظامیان تحت امر خود را از سوریه به لیبی منتقل کرده که باید آنها را خارج کند. اما نباید این موضوع را از یاد برد که ترکیه در دوران اقتدار فایز السراج، به سرعت دو قرارگاه بزرگ نظامی – آموزشی – اطلاعاتی در لیبی تاسیس کرده که اقدامات و وظایف این قرارگاه، شکلی ترکیبی از رصد هوایی و اطلاعاتی با استفاده از پهپادها، آموزش افسران و درجه داران لیبیای و نظارت بر امنیت مناطق است.

در نتیجه حتی اگر پایان حضور، به شکل کامل برای همه قطعی شود، ترکیه می تواند به بهانه کار آموزشی، ده ها تن از افسران و مجموعه کاملی از پهپادها، امکانات نظامی و اطلاعاتی و آموزشی خود را در لیبی نگه دارد.

ترکیه به هیچ وجه حاضر به پذیرش قدرت ژنرال حفتر نیست و علاوه بر این، در پرونده لیبی از بسیاری جهات، با دو بازیگر مهم یعنی روسیه و فرانسه اختلافاتی دارد.

نگاه مصر به حضور نظامی ترکیه در لیبی

بدون تردید، یکی از مهم ترین مخالفین تداوم حضور نظامیان و  مزدوران وابسته به ترکیه در لیبی، کشور همسایه مهمی به نام مصر است.

مصر در مجاورت مرزهای لیبی، دغدغه هایی در مورد حضور ترکیه در خاک این کشور آفریقایی دارد و جالب است که دست کم در برابر دوربین ها، دیدار دوجانبه ای بین مولود چاووش اوغلو و همتای مصری او سامح الشکری صورت نگرفت. با وجود آن که ترکیه و مصر در چند ماه گذشته، قدم در مسیر عادی سازی روابط نهاده اند، اما بعید است که در میان مدت، چالش های کوچک و بزرگ این دو کشور در مورد حضور در لیبی از میان برود.

در پایان باید گفت، ترکیه در کشور عربی – آفریقایی لیبی، اهداف بلندمت و منافع قابل توجهی دارد و طبیعتاً نوع نگرش ترکیه به آینده لیبی و بحث خروج یا عدم خروج از این کشور، با یک بازیگر اروپایی همچون فرانسه متفاوت است. چرا که ترکیه علاوه بر تلاش برای نفوذ در زیرساخت های نظامی و مشارکت در تربیت نیروهای دفاعی و امنیتی لیبی، در حوزه های نفت و گاز، آبرسانی و فعالیت شرکت ها و پیمانکاران بزرگ، منافع خاصی در لیبی دارد.

انتهای پیام/