آیا وعده بازگرداندن بزرگان رادیو نمایش به میدان ارگ و پرداخت مطالبات آنها محقق می‌شود؟
نمایشی‌ترین قسمتِ رادیو در حالی ۱۰ ساله شد که در کنارِ خاطره‌بازی‌های مدیر قدیمی، مدیر جدید این شبکه، وعده داده‌اند پیگیر مطالبات هنرمندان‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رادیو نمایش، 10 ساله شد. جایی که برای رفتن به استودیوهایش باید وارد میدان ارگ شویم. قدم زدن در این میدانِ مرسوم به بزرگان رادیو، ما را به پاتوق صداهای زیبایی می‌رساند که منتهی به ساختمان رادیو نمایش می‌شوند. همان مکانی که بزرگان رادیو در آن حضور و بروز بیشتری دارند و نامگذاری‌اش به نامِ "بزرگان رادیو" در دستور کار است.
سال 1390 یعنی 10 سال پیش، شبکه‌ای به عنوان "رادیو نمایش" تأسیس شد که تئاتر و نمایش را برای مخاطبِ علاقه‌مند، شنیدنی کند. بهترین صداها و هنرمندان صحنه تئاتر و رادیو و تلویزیون آمدند و به شنونده رادیو، قوه خیال‌انگیزی بخشیدند؛ بشنوند و آن میزانسن‌ها و اتفاقات را تصور کنند.
یکی از این قدیمیها که فقط 35 سال روتین در پشت تریبون‌های گویندگی و بازیگری نمایش رادیو در شبکه‌های دیگر و پایِ ثابت نمایش‌های این چند ساله رادیو نمایش بوده، "صفا آقاجانی" است. بینندگان تلویزیون او را بیشتر با "پیله‌های پرواز"، "دردسرهای عظیم" و "زمانه" به یاد می‌آورند و شنوندگان هم بارها صدایش را در نمایش‌های رادیویی شنیده‌اند.
صفا آقاجانی اعتقاد دارد کسانی که به رادیو نمایش می‌آیند اگر اهل کتاب نباشند هم عاشقِ مطالعه می‌شوند. چون هرچه‌قدر بیشتر بدانید بهتر می‌توانید گویندگی و بازیگری کنید. حال و هوای رادیو نمایش با هر شبکه رادیویی دیگر فرق دارد، نمایش‌های زیادی که از دل رمان‌ها، نمایشنامه‌ها و کتاب‌های زیادی درمی‌آیند و طبیعتاً آدم‌های کتابخوانی نباشیم نمی‌توانیم حالِ مخاطب را با آن نمایش خوب کنیم.
او در این گفت‌وگو به این نکته اشاره کرد که رادیو چندین گام از تلویزیون جلوتر است؛ بازیگر سریال "دردسرهای عظیم" دلیل این پیشرو بودن را در توجه بیشتر به محتوا می‌داند و به خبرنگارخبرگزاری تسنیم گفته بود: در طول مدتی که خیلی نزدیک با رادیو و تلویزیون برخورد داشته‌ام رادیو را چندین گام از تلویزیون جلوتر می‌دانم. در تلویزیون، تولید کار بسیار سنگین‌تر و زمان‌برتر است اما در رادیو این‌طور نیست. به‌خاطر المان‌های ظاهری که در تلویزیون گسترده‌تر است و در رادیو ما با گوش و تخیّل مخاطب کار داریم. قاعدتاً با تمرکز بیشتری، نمایش‌های ما را می‌شنوند تا اینکه تلویزیون را فقط می‌بینند و غرقِ ظاهرش می‌شوند تا محتوا. از طرفی وقتی رسانه‌ای دیده می‌شود ممیزی‌هایش هم بیشتر می‌شود و ما آن چیزی که در رادیو تولید می‌کنیم، روی آنتن می‌بریم.
آقاجانی شنونده‌های رادیو را گرم و صمیمی عنوان کرد و گفت: هر ابزار رسانه‌ای هم فعالیت داشته باشد رادیو کارکرد خودش را از دست نمی‌دهد. حتی فضای مجازی هم نتوانسته این کارکرد را از بین ببرد؛ رادیو ثابت کرد قابل اتکا است و در سبد رسانه‌ای همه مردم جهان قرار دارد و کارکرد خودش را از دست نخواهد داد. به واسطه گرم بودنش و اطلاع‌رسانی بدون واسطه و صریحش، صمیمیت و تخیل‌انگیزی‌اش، رادیو همچنان زنده است. رادیو سربلند و با وقار نفس می‌کشد و خودش را ماندگار و پویا نگه می‌دارد؛ البته متناسب با شرایط، خودش را تغییر می‌دهد.
نفر بعدی ایوب آقاخانی بود که یکی از پُرکارهای رادیو نمایش به شمار می‌رود. او در خصوص ویژگی‌ها و مختصات نمایش‌های رادیویی چندی پیش به خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفته بود: من درباره نمایش‌هایی رادیویی اعتقاد دارم که ویژگی‌های ساختاری‌اش با ضرورت‌های رسانه رادیو باید کاملاً منطبق باشد. مثلاً نمی‌توانیم اگر با دوربین از یک اجرای صحنه‌ای فیلمبرداری کنیم آن را تلویزیونی و یا صرفاً نمایشی را فقط به دلیل اینکه از رادیو پخش می‌شود نمایش رادیویی بخوانیم. زیرا حتماً گونه‌های نمایشی به طریقه و تعریف ساخت و پدیدارشناسی رسانه‌ای‌شان برمی‌گردند. زیرا هرکدام از گونه‌های نمایشی ویژگی‌ها و کارکردهای خاص خودش را دارد. در سینما، تئاتر و تلویزیون مخاطب به واسطه دیدن و شنیدن با اثر ارتباط برقرار می‌کند اما در نمایش رادیویی تنها پل ارتباطی همان صداست. به همین‌خاطر تخیل برای مخاطب نمایش رادیویی بسیار آزادتر و رهاتر اتفاق می‌افتد.
کارگردان رادیو و تئاتر با اشاره به اینکه سریال‌های تلویزیونی اساساً نمی‌توانند میزان تخیل‌انگیزی مخاطب را ارتقاء دهند، خاطرنشان کرد: باورم این است که نمایش رادیویی می‌تواند مرزهای باز نشده، اساساً تجربه نشده و نپیموده‌ای را در ارتباط با مخاطب ایجاد کند. به همین خاطر است که اعتقاد دارم سریال‌های تلویزیونی اساساً نمی‌توانند این کار را انجام دهند و همان حسِّ تخیل‌انگیزی را برای مخاطب ایجاد و میزان آن را ارتقاء دهند. جالب است بدانید هر نمایش رادیویی را مثل نسخه‌ای به شنونده تجویز می‌کنیم و او تصویر نهایی‌اش را خودش می‌سازد. زیرا در نمایش رادیویی حتی تخیّل مخاطب را هم باید کارگردانی کرد. این هم یک تفاوت دیگر رادیو با تلویزیون و سینماست. در بسیاری از مواقع گفته‌ام که نمایشنامه رادیویی یک قرابت بیشتری با ادبیات داستانی دارد تا یک درام تلویزیونی و سینمایی!
نامِ‌دیگری که در کنار زنده یاد صدرالدین شجره، به زبان می‌آید و هنرمندان او را جزو بزرگان و اساتید رادیو نمایش می‌نامند، میکائیل شهرستانی است. بازیگر، کارگردان و نویسنده نمایش‌های رادیویی که اعتقاد دارد نمایش سخت‌ترین نوع برنامه‌سازی در رادیو است. آرزو می‌کنم که آنچه که لایق رادیو هست و فراموش شده دوباره به یاد بیاوریم و در جهت ارتقای کیفی، کسانی را به کار بگماریم که فقط به فکر گرداندن تولیدات پیش پا افتاده تحت عنوان نمایش رادیویی نباشند و کیفیت برایشان اهمیت داشته باشد و مخاطبین رادیو که جز شریف‌ترین مخاطبین‌اند لایق برنامه‌سازی‌های متنوع و بسیار پاکیزه‌اند و از یاد نبریم کوتاهی ما در آینده، زمانی که نباشیم موجب قضاوت خواهد شد و امیدوارم که آن روز، این داوری، داوری درستی باشد.
یکی از قدیمیها و بزرگان دیگر رادیو، شمسی فضل‌اللهی است. بازیگر نمایش‌های رادیویی که البته در سینما و تلویزیون فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی را از خودش به جای گذاشته، خاطره راه‌اندازی این شبکه را این طور روایت می‌کند: خوب یادم هست که چه زمانی برای راه‌اندازی این شبکه صحبت شد و به آقای ضرغامی گفتیم این همه نمایش رادیویی داریم پس شبکه نمایشمان کو؟ ایشان هم لطف کردند و این شبکه را راه‌اندازی کردند. امیدوارم بچه‌ها هر روز کارهای بهتری انجام بدهند و من هم فرصت کنم در این کارهای قشنگ حضور داشته باشم.
در این میان دو مدیر قدیم و جدید رادیو نمایش در ویژه برنامه "پیدایش" صحبت‌هایی کرده‌اند که قابل تأمل است. در برنامه "پیدایش" با محمود زنده نام اولین مدیر این مجموعه و محسن سوهانی مدیر کنونی آن و همچنین هنرمندان رادیو نمایش درباره «پیدایش» این شبکه رادیویی گفت و گو شده است.
محمود زنده نام که اولین مدیر رادیو نمایش است، درباره این شبکه رادیویی یادآور شد: آن زمان در راستای توسعه سازمان صدا و سیما تعدادی شبکه جدید تشکیل شده بود که رادیو نمایش نیز یکی از آنها بود و راه اندازی آن به دلیل پیچیدگی ساختار نمایش، تلاش مضاعفی را می‌طلبید. وی افزود: آن سالها مدیر طرح و برنامه شبکه دو تلویزیون بودم و از من دعوت شد که مسوولیت اداره کل هنرهای نمایشی رادیو را قبول کنم. این اداره کل نمایش های مختلف رادیویی را در زمان های مختلف برای شبکه‌های مختلف رادیو تولید می‌کرد و در مقطعی سازمان به این نتیجه رسید که یک شبکه مختص نمایش های رادیویی راه‌اندازی شود تا اینکه پس از تلاش های بسیار در تیرماه سال 1390 این رادیو افتتاح شد.
در ادامه محسن سوهانی، مدیر کنونی اداره کل هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش افزود: مدتی بود که رادیو نمایش از دوران اوج آغازینش فاصله گرفته بود و به عنوان مدیر این شبکه اولین گام این بود که دلیل آن را جستجو کنم که پس از مخاطب سنجی و مرور تماس‌ها و پیام‌های مردمی متوجه شدم عمده نظرات مردم نیز همین است. رادیو نمایش 10 ساله شد اما پدیده نمایش‌های رادیویی و اداره کل هنرهای نمایشی رادیو قدمتی 80 ساله دارد و در حال حاضر برنامه اصلی ما این است که این میراث معنوی و فرهنگی جان تازه‌ای بگیرد. خبر خوشی که می‌توانم در سالگرد رادیو نمایش به هنرمندان این مجموعه بدهم آن است که به همراه معاون صدا پیگیر مطالبات به حق هنرمندان این مجموعه‌ام و امیدوارم بتوانیم هم دِین این عزیزان را ادا کنیم و هم اینکه رادیو نمایشی خلاق، پویا و به روز داشته باشیم.
سوهانی همچنین در گفت‌وگویی به این نکته اشاره کرده است: با واسطه‌هایی با قدیمی‌های رادیو نمایش و هنرهای نمایشی صحبت کرده‌ایم تا دوباره بتوانیم از این افراد در رادیو نمایش بهره بگیریم، خیلی از پیشکسوت‌ها به واسطه کرونا کمتر در رادیو حضور پیدا می‌کردند و یا نمی‌توانستند بیایند و حالا از آنها دعوت می‌کنیم تا دوباره به رادیو بیایند. در این سالها تا حدی نویسنده‌های قدیمی قهر کرده بودند و حالا سعی داریم آنها را برگردانیم و در این مدت متن‌های خوبی هم تولید شده است.
انتهای پیام/
