تکاپوی یزدی‌ها برای ثبت جهانی قنات و پل تاریخی خرانق / آیا منحصر به فردترین قنات ایران به چشم جهانیان می‌آید؟
گروه استانها - مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد از عملیاتی شدن قرارداد پژوهش بررسی جامع قنات و پل خرانق و نقش آنها در نظام بومی تامین آب با هدف نهایی فراهم سازی مقدمات ثبت جهانی این مجموعه تاریخی خبر داد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، استان یزد یکی از نقاط خشک و کویری ایران به حساب می‌آید که حجم کم بارش‌ها و خشکسالی‌های پی‌در‌پی سبب شده تامین آب از گذشته تاکنون موضوع و دغدغه اصلی مردم در این خطه کویری باشد.
یکی از راهکارهای اصلی در حوزه تامین آب در این منطقه کویری در گذشته‌های بسیار دور، حفر قناتهای بسیار طولانی و انتقال آب از دل کوه‌ها و نقاط بسیار دور به یزد بوده است.
سازه‌هایی که با وجود نبود امکانات پیشرفت حفر کانال و متر و قطب نما، مهندسی‌ترین پروژه‌های انتقال آب در نوع خود بودند و امروزه از آن با نام شاهکار انتقال آب در جهان یاد می‌شود.
با توجه به اهمیت وجود این قناتها و انتقال آب، پیشینیان ما در نقاط مختلف استان قناتهای مختلفی حفر و با انتقال آب به نقاط مختلف استان یزد، زمینه ایجاد آبادانی در دل کویر را فراهم کرده‌اند.
با توجه به ارزش بسیار بالای قنات‌هایی که در استان یزد وجود دارد و شاخصه‌های منحصر به فرد این پروژه‌های عظیم مهندسی سنتی، تعدادی از قناتها ثبت ملی شده و قنات زارچ هم به عنوان طولانی‌ترین قنات جهان به در فهرست میراث جهانی ثبت شده است.
با وجود ثبت قنات زارچ در فهرست میراث جهانی، قناتهای بسیار زیاد دیگری هستند که در استان یزد از ظرفیت و جایگاه بالایی برای حفظ و مرمت و ثبت جهانی برای معرفی به مردمان کشورهای مختلف برخوردارند.
یکی از این قناتها، قنات خرانق در شهرستان اردکان است، قناتی که می‌توان آن را یکی از منحصر به فردترین قناتهای حال حاضر خواند و در کنار آن پل خرانق هم که نقش مهمی در انتقال آب در این روستای تاریخی دارد هم به ارزش‌های این قنات افزوده است.
در این زمینه به تازگی بحث پیگیری برای ثبت جهانی این قنات و پل در روستای تاریخی خرانق مطرح و مطالعاتی هم در ارتباط با امکان سنجی ثبت جهانی انجام شده است.
محمدمهدی جوادیان‌زاده مدیرعامل آب منطقه‌ای یزد در این رابطه در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم در یزد اظهار داشت: این قرارداد به کارفرمایی شرکت آب منطقه‌ای یزد و با مشارکت دانشگاه یزد و مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های آبی تاریخی عملیاتی شد.
وی هدف ازاین قرارداد را شناخت بیشتر از کارکرد قنات و پل خرانق و مستندسازی میراث ناملموس این سازه‌های تاریخی و هدف نهایی فراهم‌سازی مقدمات ثبت جهانی این مجموعه تاریخی عنوان کرد.
جوادیان‌زاده محورهای این پژوهش را بررسی‌های محلی، مطالعات پایه، بررسی اقتصادی و اجتماعی، بررسی زیست محیطی، سابقه تاریخی پل و قنات خرانق، بررسی وضعیت ساختمانی و مورفولوژی این دو بنا، بررسی دانش و فن‌آوری‌های بومی مرتبط با پل و قنات خرانق، سابقه نظام مالکیت و مدیریت قنات خرانق، تاثیر عوامل مختلف بر این دو مجموعه، مسائل حقوقی و مستندات قانونی، نقش نظام بومی تامین آب در مدیریت یکپارچه منابع آب در منطقه خرانق و ظرفیت‌های گردشگری و امکان‌سنجی ثبت میراث جهانی پل و قنات خرانق برشمرد.
در این پژوهش که به سفارش شرکت آب منطقه‌ای در حال انجام است دانشگاه یزد به عنوان پژوهشگر و مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های آبی تاریخی به عنوان ناظر پروژه در حال فعالیت بوده و مطالعات پژوهش تاکنون 15درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
با توجه به مشکلات گسترده‌ای که حفاظت از سازه‌های تاریخی دارند و از طرف دیگر حذف امکان تخریب این سازه‌های تاریخی پس از ثبت جهانی و ملزم شدن برخی نهادها به حفاظت هرچه بیشتر از آن، به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای اصلی برای حفاظت از این دو اثر تاریخی، ثبت جهانی آن باشد و باید مسئولان پیگیری لازم در این حوزه را انجام دهند.
انتهای پیام/781/ش
