نومیدی مردم از حزب حاکم و تغییر معادلات احزاب در ترکیه- بخش اول

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تازه ترین نظرسنجی های میدانی و نظرات کارشناسان و تحلیل گران سیاسی ترکیه، نشان دهنده این است که روز به روز به شمار رای دهندگان مستقل و غیرحزبی افزوده می شود و ذائقه سیاسی و حزبی مردم این کشور، در حال تغییر و دگرگونی است.

تا همین چند سال پیش، اغلب رای دهندگان احزاب، به شکلی سنتی و خانوادگی به طور مداوم به حزب مورد علاقه خود رای می دادند، اما حالا این معادله تغییر کرده است. در مورد فاصله گرفتن رای دهندگان از احزاب قبلی و آمادگی برای رای دادن به حزب دیگر، دلایل فراوانی ذکر شده که بحران اقتصادی و تغییر نسل ها، از مهم ترین این دلایل است.

حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان که در 20 سال اخیر، به صورت یک قبضه قدرت سیاسی و اجرایی ترکیه را در دست داشته، حالا عملاً در شرایطی قرار گرفته که آرای آن با بزرگترین حزب مخالف، فاصله معنی داری ندارد و ظن آن می رود که در اولین انتخابات پیش رو، قدرت را به رقبا و مخالفین واگذار کند. 

پرفسور وهاب جوشکُن حقوقدان و استاد دانشگاه دجله دیاربکر در این مورد نوشته است:«گروه قابل توجهی از هواداران حزب حاکم و احزاب بزرگ کشور، ذائقه سیاسی شان تغییر کرده و از حزب خود دور شده اند. بر اساس نظرسنجی های میدانی، چهار دلیل برای این وضعیت وجود دارد: 32 درصد به خاطر مشکلات اقتصادی، 15 درصد به دلیل رفتار و ادبیات نامناسب رهبر حزب، 14 درصد به خاطر تک روی های رئیس جمهور و بی توجهی او به نظرات کارشناسان کشور و 11 درصد نیز به خاطر افزایش فساد مالی».

تغییر الگوی وفاداری، کاهش رای دهنده وفادار

در ادبیات سیاسی ترکیه و به ویژه نزد کارشناسان برجسته ای که با حوزه نظرسنجی سر و کار دارند، اصطلاحی به نام «رای دهنده صادق» (sadık seçmen)، یک اصطلاح مرسوم و جا افتاده است. با توجه به تفاوت های خاص مبنایی زبان ترکی و فارسی، دست کم در این عبارت ترکیبی، منظور از صفت صداقت، معنی مرسوم راستگویی نیست بلکه «وفاداری» مدنظر است.

بکر آغردر مدیرعامل موسسه نظرسنجی KONDA در این مورد و در گفتگو با مراد صابونچی می گوید:«این فقط آکپارتی یا حزب حاکم نیست که رفته رفته رای دهندگان وفادار و قدیمی و سنتی خود را از دست  می دهد. بسیاری از احزاب دیگر نیز به همین حال و روز افتاده اند. بر اساس نظرسنجی های ما، در حال حاضر و در مقایسه با سال 2011 میلادی، شمار رای دهندگان وفادار آکپارتی، دست کم به نیم تقلیل یافته و با اندکی فراز و فرود، در دیگر احزاب ترکیه نیز شاهد چنین وضعیتی هستیم. حالا ما با گروه کثیری از رای دهندگان روبرو هستیم که اهل تعصب حزبی و وفاداری به رهبری قبلی نیستند و در به در دنبال حزب و رهبری می گردند که نیاز آنها را پاسخ دهد».

ابراهیم اوسلو از کارشناسان حوزه ارتباطات سیاسی و از نخبگان نظرسنجی های میدانی، در مصاحبه با علی بایرام اوغلو گفته است:«مساله تغییر نسل ها، یک مساله بسیار مهم و حیاتی است. آکپارتی و احزاب قدیمی باید حواسشان را جمع کنند و این واقعیت را درک کنند که نمی توانند از جوانان امروزی و نسل جدید رای اولی ها، توقعاتی داشته باشند که قبلاً همان توقعات را از پدر و مادر آنها داشته اند. نوزادی که در زمان قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه به دنیا آمده، حالا یک بار رای داده و کودکان دیگر نیز، دارند رشد می کنند و رای اولی می شوند. ما در اصطلاح مرسوم جامعه شناسی ترکیه نام این نسل جدید را گذاشته ایم نسل z. یعنی آخرین حرف الفبا. یعنی نسلی که به شدت درگیر و مرتبط با فضای مجازی و شبکه های اجتماعی است، استقلال طلب است، به آزادی فردی و حقوق حیوانات و حقوق فردی عقیده دارد، زیر بار حرف زور نمی رود و این نسل، مانند پدرو مادرها و عمو و خاله هایشان، به شکل مناسبتی، خاندانی و خانوادگی، رای نمی دهند. در گذشته، خاندان، فامیل، تکیه و طریقت، خطیب مسجد و بسیاری از فاکتورهای دیگر، موجب آن می شد که یک رای دهنده، چندین دهه، حامی یک حزب باشد. مثلاً الان که ما بررسی می کنیم، می بینیم که اغلب رای دهندگان حزب جمهوری خلق (قدیمی ترین حزب ترکیه و اصلی ترین حزب مخالف اردوغان) متعلق به گروه سنی بالای 45 سال هستند».

دلایل فراوانی در مورد ضعیف شدن حزب عدالت و توسعه و کاهش محبوبیت اجتماعی این حزب بیان شده است. برخی معتقدند که هیچ چیزی از این طبیعی تر نیست که یک جنبش سیاسی – اجتماعی، پس از چند سال، رفته رفته قدم در مسیر افول و فترت بگذارد.

اما برخی تحلیلگران نیز معتقدند که 20 سال برای حزب عدالت و توسعه عمری چندان طولانی نیست و مهم ترین دلایل کاهش محبوبیت این حزب را باید در چنین مواردی جستجو کرد:

1.بحران اقتصادی.

2.خویشاوند سالاری و به ویژه از دست رفتن 128 میلیارد دلار ذخیره ارزی ترکیه به خاطر ندانم کاری و سیاست های پولی غلط وزیر مالی و دارایی که داماد ارشد رئیس جمهور بود و بدون توجه به اصل شایسته سالاری پست گرفته بود.

3.سربرآوردن رانت و فساد مالی و نومیدی از عدالت در توزیع درآمدها و منابع.

4.حواشی مرتبط با اتهامات طرح شده از سوی سدات پکر علیه سلیمان سویلو وزیر کشور.

حزب و فوتبال

برای درک بهتر علایق حزبی و سیاسی مردم ترکیه، می توان مثال روشنی از دنیای فوتبال آورد.

در دهه های گذشته، طرفداری از تیم های فوتبال در ترکیه، یک علاقه گسترده و فراگیر خانوادگی و اجتماعی بوده و هست. نتایج یک نظرسنجی گسترده میدانی که توسط موسسه رسانه ای خبرترک  در 81 استان ترکیه انجام شده، نشان می دهد که اگر از مردم بپرسید، طرفدار کدام باشگاه فوتبالی ترکیه هستید، شمار افرادی که در پاسخ بگویند به فوتبال علاقه ندارم یا هوادار هیچ تیمی نیستم، بسیار نادر است و حتی به 3 درصد نمی رسد.

تقریباً همه هوادار یک تیم هستند و بیشترین علاقه مندی ها از این قرار است:

33 درصد: گالاتاساری.

30 درصد: فنرباغچه.

17 درصد: بشیکتاش.

5 درصد: ترابزون اسپورت.

2.5 درصد: بورسا.

2 درصد: اسکی شهر.

8 درصد: سایر باشگاه های استانی.

2.5 درصد: هوادار هیچ باشگاهی نیستم.

جالب اینجاست که در دنیای سیاست و حزب داری و عضویت حزب نیز، تقریباً شاهد چنین وضعیتی هستیم و بسیاری از خانواده ها و گروه های اجتماعی، در دهه های متمادی به طور سنتی و پایدار، به طور ثابت به یک حزب رای می دهند.

به عبارتی دیگر مردم ترکیه، همچنان که در جهان فوتبال، به ندرت بی طرف و بی باشگاه هستند، در مشی سیاسی نیز چنین وضعیتی دارند و معمولاً مشارکت در انتخابات در این کشور، بالای هشتاد درصد است و در انتخابات سراسری سال 2018 میلادی، میزان مشارکت به  86.23 درصد رسید که در نوع خود کم نظیر است.

اما حالا شواهد نشان می دهد که این رفتار به شکل تدریجی تغییر کرده و ماهیت و رویکردهایی همچون «انتظارات از حزب و توجه به کارنامه و عملکرد»، رفته رفته جای «تعصب تیمی» را می گیرد.

در بخش بعدی این گزارش، به بررسی تغییرات مرتبط با توقعات دیگر احزاب مهم ترکیه خواهیم پرداخت.

ادامه دارد....

انتهای پیام/