بحران اوپک چگونه شکست عربستان در دوری از اقتصاد نفتی را افشا کرد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از الخلیج الجدید، روزنامه آمریکایی « وال استریت ژورنال» اعلام کرد که اختلاف اخیر بین ریاض و ابوظبی در اتحاد اوپک پلاس ، رنج عربستان سعودی را در تلاش برای متنوع سازی اقتصاد خود به دور از وابستگی به نفت برجسته کرد.

« محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی 5 سال پیش متعهد شد که اقتصاد عربستان را از وابستگی به نفت تا سال 2020 نجات دهد.

در همین راستا بزرگترین صادرکننده نفت در جهان برای تنوع اقتصادی و ایجاد فرصت شغلی در تلاش برای تولید انرژی سبز است.

کاهش برنامه‌های بلندمدت عربستان برای رهایی از وابستگی به نفت و تمایل به انرژی‌های تجدیدپذیر، این کشور را در اختلاف با سایر اعضای اوپک از جمله متحد خود امارات قرار داد.

امارات متحده عربی نگران است که تقاضای نفت از متحدان وی یعنی عربستان سعودی افزایش یابد و ابوظبی نیز برای تامین مالی و توسعه بخش‌های گردشگری و فناوری خود به دنبال فروش هرچه بیشتر نفت و خلاص شدن از شر ذخایر عظیم خام خود است.

از سوی دیگر عربستان سعودی در خصوص فروش نفت می‌خواهد سرعت خود را کم کند و از این طریق دامنه پشتیبانی از نفت را در آینده گسترش دهد و به دلیل همین روندها جلسه اوپک پلاس هفته گذشته بی نتیجه ماند و خبری از برگزاری این جلسه در هفته‌های بعدی نیست.

این روزنامه به نقل از «ایهم کامل» رئیس خاورمیانه در گروه مشاوره ریسک سیاسی اوراسیا ، درباره تنش اخیر بین ریاض و ابوظبی نوشت: سعودی‌ها می‌خواهند با سرعت 60 مایل در ساعت و اماراتی‌ها می‌خواهند با سرعت 100 مایل در ساعت رانندگی کنند.

کامل در ادامه افزود: محمد بن سلمان دریافته است که پروژ‌ه‌های وهمی اش برای دور شدن از وابستگی به نفت ، در واقع به نفع عربستان نخواهد بود.

طبق اظهارات قبلی محمد بن سلمان قرار بود در حال حاضر از وابستگی به نفت خلاص شود. وی در سال 2016 طرحی جاه طلبانه برای جذب سرمایه خارجی و ساخت صنایع غیرنفتی مانند ساخت ماشین و اسلحه را فاش کرد.این طرح با عنوان چشم انداز 2030 با هدف تبدیل عربستان به یک قدرت صنعتی و دور نگه داشتن عربستان از وابستگی به صنعت نفت انجام شد ، در حالی که صنایع نفت در سه ماهه اول سال گذشته 2.9٪ رشد داشته و براساس گزارش بانک جهانی ، بخش نفت عربستان هنوز 80٪ از درآمد بودجه دولت را تشکیل می‌دهد.

طبق گزارش بانک جهانی ، 88 درصد درآمد خارجی عربستان از طریق صادرات نفت تأمین می‌شود. سهم فروش نفت در تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سال 2019 از 19 درصد در سال 2016 که سقوط قیمت نفت داشت ، به 24 درصد افزایش یافت.

بر اساس چشم انداز 2030 پیش بینی می‌شد که درآمد غیرنفتی عربستان سعودی تا سال 2020 چهار برابر شود ، اما این امر صورت نگرفت و داده‌های دولت نشان می‌دهد که بیشتر درآمد غیرنفتی از مالیات‌های جدید بوده است.

این در حالی است که نوسانات بازار نفت همچنان به اقتصاد عربستان آسیب می‌رساند. سال گذشته ، ریاض پس از شیوع ویروس جدید کرونا ، کاهش بی سابقه قیمت و تقاضای نفت هزینه‌های خود را کاهش داد. همانطور که جنگ نفتی میان ریاض و مسکو باعث شد قیمت نفت خام برای اولین بار سقوط کند.

بر اساس گزارش این روزنامه آمریکایی، اختلافات میان ریاض و ابوظبی ، تهدیدی برای اتحاد اوپک پلاس به رهبری روسیه است و همچنین ممکن است بی ثباتی بیشتری را در بازار نفت به وجود آورد.

روسیه نیز به دنبال آن است تا تولید خود را در مقیاس وسیع با تولیدکنندگان نفت در خلیج فارس افزایش دهد، زیرا این کشور معتقد است که قیمت‌های فعلی نفت بسیار بالا است و این امر باعث افزایش تولید نفت شیل می‌شود که خطری برای قیمت نفت، مشابه سال 2016 است.

در همین حال ، شیوع ویروس کرونا اقتصاد عربستان را دچار بحران شدید کرده تا جایی که اقتصاد این کشور در سه ماهه اول سال گذشته میلادی 3 درصد کاهش یافته است. افزایش مالیات و کاهش یارانه باعث کاهش درآمد و تلاش برای ایجاد مشاغل کافی برای به کارگیری میلیون‌ها جوان بیکار سعودی شده است.همچنین نرخ رسمی بیکاری در سال گذشته به بیش از 15 درصد افزایش یافت.

«رابین میلز» مدیر عامل شرکت مشاوران قمر انرژی مستقر در دبی اعلام کرد: عربستان سعودی در پنج سال گذشته پیشرفت کمی در کاهش وابستگی به درآمد صادرات نفت داشته است و دور شدن از وابستگی به نفت احتمالا بیش از 30 سال طول خواهد کشید.

به گزارش وال استریت ژورنال ، وابستگی شدید عربستان به نفت این امکان را به امارات داده است که به طور فزاینده‌ای به عنوان رقیب منطقه‌ای عربستان دیده ‌شود و این کشور به دنبال آن است تا هرچه سریعتر از عربستان در تنوع بخشی به اقتصاد کشور و رهایی از وابستگی به نفت عمل کند. به عنوان مثال ، امارات متحده عربی بهره برداری از اولین نیروگاه هسته‌ای خود را در ماه آوریل آغاز کرد و در حال حاضر دارای یک مزرعه خورشیدی در دبی با ظرفیت عملیاتی 413 مگاوات است و قصد دارد که ظرفیت آن را در آینده افزایش دهد. همچنین توربین‌های بادی در جزیره‌ای در ساحل ابوظبی نصب شده که شروع یک نیروگاه بادی با حداکثر ظرفیت 30 مگاوات است.

در عربستان سعودی، بخش خصوصی به همان سرعتی که برنامه‌ریزی شده، رشد نکرده است ؛چراکه سرمایه گذاری خارجی در این کشور در سال 2019 فقط 4.6 میلیارد دلار بود که این مقدار بسیار کمتر از هدف سالانه حدود 19 میلیارد دلار بوده است.

بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی به این کشور طی سالهای گذشته در آوریل به ارزش 12.4 میلیارد دلار هنگام فروش سهام خطوط لوله به آرامکو بود و این موضوع نشان می‌دهد که نفت همچنان گزینه مورد علاقه سرمایه‌گذاران خارجی در عربستان سعودی است.

بخشهای جدیدی مانند گردشگری و سرگرمی در عربستان سعودی تا حد زیادی به بودجه دولت متکی هستند و این در حالی است که آرامکو در میان تولید قیمت‌های پایین نفت برای تولید نقدینگی کافی تلاش می‌کند و سال گذشته این شرکت 110 میلیارد دلار به خزانه عربستان منتقل کرده است. همچنین دولت عربستان به منظور جبران کسری بودجه باقیمانده و تأمین مالی پروژه‌های پرهزینه و ناموفق، ذخایر ارزی خود را کاهش داد.

به دنبال خدشه دار شدن وجه عربستان به دلیل قتل « جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی و دستگیری فعالان و منتقدان بسیاری از سرمایه گذاران خارجی از سرمایه‌گذاری در بخش فناوری و حمل و نقل منصرف شدند.

فروش سهام آرامکو در بازار سهام بین‌المللی در سال 2019 ،نتوانست تقاضای خارجی قابل توجهی را جذب کند. بدین ترتیب خصوصی سازیها به کندی پیش رفت و در پرداخت حقوق پیمانکاران دولتی تاخیر به وجود آمد و همین امر منجر به کاهش فعالیت‌های تجاری شد.در همین حال ، اهداف کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای - مانند تولید نیمی از برق خانگی از طریق انرژی‌های تجدید پذیر تا سال 2030 - و جاه طلبی‌ها برای تبدیل شدن عربستان به عنوان یک رهبر جهانی در انرژی‌های تجدیدپذیر با شکست مواجه شد.

طرح 200 میلیارد دلاری با همکاری گروه «سافت بانک» برای ساخت بزرگترین پروژه انرژی خورشیدی جهان در سال 2018 و همچنین تلاش‌های بحث برانگیز برای اجرای برنامه هسته‌ای غیر نظامی نیز به تاخیر افتاده است.

اخیراً عربستان سعودی اعلام کرد که به دنبال تولید انرژی سبز شامل تولید گاز، تجدیدپذیرها و هیدروژن است، اما « احمد الخویطر» مدیر ارشد فناوری آرامکو اعلام کرد که حداقل تا سال 2030 به دلیل کمبود زیرساخت‌ها و سیستم‌های قیمت گذاری ، بازار قابل توجهی برای این نوع انرژی وجود نخواهد داشت.

سال گذشته ، عربستان سعودی 500 میلیون دلار صندوق سرمایه گذاری برای سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و فن آوری‌های بهره وری انرژی تأسیس کرد ، اما مقامات سعودی علاقه بیشتری به کاهش استخراج سوخت‌های فسیلی نشان داده‌اند. در همین راستا ولیعهد سعودی در ماه آوریل اعلام کرد: این تصور غلط است که عربستان می‌خواهد از شر وابستگی به نفت خلاص شود، ما اصلا چنین چیزی را نمی‌خواهیم.

انتهای پیام/