تراژدی غمبار «خشکسالی، سیل و گرد و غبار» در بزرگترین استان کشور/ وقتی رخدادهای طبیعی در استان کرمان بحران می‌آفریند
گروه استانها - ما در استانی زندگی می‌کنیم که اگر باد بوزد گرد و غبار راه نفسمان را تنگ می‌کند، باران ببارد نگران وقوع سیل هستیم و اگر نبارد باید درگیر خشکسالی باشیم؛ این تراژدی غمبار روزهای سخت مردم کویرنشین کرمان است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، استان کرمان پهناورترین استان کشور است؛ استانی بزرگ با مشکلاتی به همین بزرگی. استانی که چیزی در حدود 25 درصد بیابان‌های کشور را در خود جای داده و 7.7 میلیون هکتار بیابان داریم که از این میزان 5 میلیون هکتار آن مستعد به فرسایش بادی هستند و حدود 500 کیلومتر مرز مشترک با کویر داریم.
مردم کویرنشین کرمان در جغرافیایی زندگی می‌کنند که غبارخیزترین استان کشور است؛ مردم مناطق کویری کرمان به ویژه در شرق و جنوب این استان سال‌ها است که با معضل ریزگرد و بروز پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کنند به طوری که وزش باد در این استان به راحتی تبدیل به ریزگرد شده و با هر بار آمدنش نفس را بر مرد و زن و پیر و جوان این استان تنگ می‌کند و منجر به بسته‌شدن راه‌ها و تعطیلی ادارات می‌شود.
استان کرمان سال‌ها است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر سومین استان سیل‌خیز کشور است و با وجود اقدامات انجام شده توسط مسئولان، زندگی برای مردم کویر نشین کرمان سال‌هاست که به سختی می‌گذرد.
واقعیت این است که ما در استانی زندگی می‌کنیم که اگر باد بوزد ریزگرد و گرد و غبار راه نفسمان را تنگ می‌کند، اگر باران ببارد نگران وقوع سیل هستیم و اگر نبارد درگیر خشکسالی و این تراژدی غمبار، روایت تلخ و واقعیت انکارناپذیر روزگار مردم کویرنشین کرمان است.
ما باید به استقبال سیل برویم
مهدی رجبی‌زاده مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با بیان اینکه ریزگرد مفهوم عام دارد و زمانی که صحبت از ریزگرد می‌شود همه ذرات جامد معلق در هوا را شامل می‌شود اظهار داشت: زمانی که ابعاد این ذرات به زیر 100 میکرون برسد به آن گرد و غبار گفته می‌شود و به دلیل ریز بودن ابعاد آن این توانایی را دارند که تا صدها کیلومتر در اثر وزش باد حرکت کنند.
وی با اشاره به اینکه از بین رفتن و کاهش پوشش گیاهی باعث ایجاد و تشدید این پدیده شده است که این مسائل در فرآیند بیابان‌زایی تعریف می‌شود عنوان کرد: در فرآیند بیابان‌زایی سه عامل تخریب پوشش گیاهی، استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و دیگر عوامل مؤثر در تخریب خاک نقش مهمی را به عهده دارند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با بیان اینکه ما در چنین سرزمینی زندگی می‌کنیم که وضعیت پوشش گیاهی روزبه‌روز در حال به ضعف رفتن است با وزش باید باد شاهد بروز طوفان شن و گرد و غبار هستیم ادامه داد: ما در استان کرمان در جغرافیایی زندگی می‌کنیم که میانگین بارندگی 132 میلیمتر است، حدود 500 کیلومتر مرز مشترک با کویر داریم و 4میلیون هکتار کویر با ما همجوار است و استان‌های همجوار ما همه بیابانی و خشک هستند.
وی با اشاره به اینکه گذشتگان ما سازگاری با طبیعت را یاد گرفته بودند و متاسفانه در ده‌های اخیر در جهان پدیده تخریب منابع طبیعی و محیط زیست و افزایش گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسیدکربن جو را شاهد هستیم گفت: این مسئله باعث شده که هم تغییر اقلیم و هم فرایند بیابان‌زایی و استمرار دوره‌های خشکسالی را شاهد باشیم.
رجبی‌زاده به تداخلات ما در طبیعت و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در مناطق خشک و کم باران اشاره کرد و افزود: این موارد این مسئله را تشدید کرده است و ما هم باید این مسئله را پذیرفته، مدیریت کرده و با آن سازگار شویم تا امنیت نسبی زیستی در استان ایجاد شود.
وی با یادآوری اینکه در استان کرمان فعالیت‌های بیابان زدایی پیشینه 50 ساله دارد که در سال‌های گذشته این فعالیت‌های افزایش یافته و گسترده‌تر شده است عنوان کرد: تقریباً 25 درصد بیابان‌های کشور در استان کرمان قرار دارد و 7.7 میلیون هکتار بیابان داریم که 5 میلیون از این بیابان‌ها مستعد به فرسایش بادی هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با بیان اینکه در شمال استان کرمان 28 کانون بحرانی داریم که یک میلیون و 280 هزار هکتار مساحت دارند گفت: تمرکز فعالیت‌های ما باید در این مناطق باشد چرا که زیستگاه‌ها، مراکز اقتصادی، راه‌های مواصلاتی و زیربناهای ما در این مناطق قرار دارد.
وی با بیان اینکه در این مناطق باید از سویی کار فوریتی و مُسکنی انجام دهیم تا محیط را در یک مدت زمانی محدود برای ساکنان آن قابل سکونت کرده به طوری که فعالیت اقتصادی داشته و از این مناطق مهاجرت نکنند افزود: در سه سال گذشته بالغ بر 350 میلیارد تومان در عرصه‌های بیابانی استان هزینه کردیم و این فعالیت‌ها همچنان ادامه دارد.
رجبی‌زاده با بیان اینکه کار اساسی و زیربنایی که باید انجام شود در حوزه آبخیز است ادامه داد: در مناطقی کویری و خشکی مانند کرمان که بارندگی‌ها با شدت زیاد و در مدت کم اتفاق می‌افتد می‌توان با احداث سازه‌های آبخیزداری ضمن کنترل رسوب، سرعت حرکت آب را کاهش داده و به نفوذ بیشتر آب به زمین کمک کنیم.
وی با عنوان اینکه از 10.5 میلیون هکتار سطح حوزه‌های آبخیز استان تنها در سطح 15درصد آن کار آبخیزداری انجام شده است گفت: در سال‌های اخیر صندوق توسعه ملی به کمک ما آمد و مسئله مهم این است که این اقدامات باید تداوم داشته باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با بیان اینکه از شش میلیارد متر مکعب روان آب‌های استان تا کنون 500 میلیون مترمکعب آن در سازه‌های آبخیز استان مدیریت شده است افزود: حدود 20 تا 25 درصد در بیلان سفرهای آب زیرزمینی استان تاثیر گذاشته است.
وی با بیان اینکه 132میلیمتر میانگین بارندگی سالانه استان است و امسال با وجود بارندگی‌های روزهای اخیر تازه به عدد 70 میلیمتر رسیده‌ایم که نسبت به بارندگی‌های سال گذشته 70 درصد کاهش بارش‌ها را داشتیم ادامه داد: استان کرمان در کنار اینکه یک استان کم‌بارش است اما سومین استان سیل خیز کشور هستیم.
رجبی‌زاده با اشاره به اینکه نگاه ما در منابع طبیعی مقابله با سیل نیست بلکه ما باید به استقبال سیل برویم گفت: وقتی که فعالیت‌های مرتبط با حفظ منابع طبیعی به ویژه پروژه‌های آبخیزداری را اجرا کنیم زمان وقوع باران سپاسگزاریم و می‌توان از این نعمات اللهی استفاده بهینه کرد و دیگر این خطرات امروز را نداریم و این باید گفتمان برنامه‌ریزان کشور بشود.
پدیده‌های زیست محیطی مرزبندی‌های جغرافیایی و سیاسی نمی‌شناسد
مرجان شاکری مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با بیان اینکه برای آلودگی هوا شاخص کیفیت وجود دارد و بر این اساس کیفیت هوای مناطق مختلف تعریف می‌شود اظهار داشت: این شاخص کیفی هوا می‌توانند بر روی گازها یا بر روی گردو غبار سنجیده شود.
وی با اشاره به اینکه در استان کرمان بیش از همه پدیده گرد و غبار باعث آلودگی هوا می‌شود و آلودگی گازها در استان کرمان زیاد نیست ادامه داد: پدیده گرد و غبار مشکل‌زاترین پدیده در آلودگی هوای استان کرمان است که در حال برنامه ریزی برای حل این مشکل در استان هستیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با بیان اینکه استان کرمان رتبه نخست گرد و غبار را داشته و غبارخیزترین استان کشور هستیم افزود: این مسئله از سویی به اقلیم استان برمی‌گردد و از سوی دیگر مسائل دیگر دست به دست هم داده و محیط زیست از این جهت آسیب‌دیده است.
وی با اشاره به اینکه این مسائل طی دهه‌ها گذشته باعث شده که این مسئله تشدید شود گفت: برای عبور از این مسئله نیازمند برنامه بلندمدت هستیم و در کوتاه مدت به نتیجه نمی‌رسیم.
شاکری با بیان اینکه مهمترین مسئله عدم مدیریت صحیح استفاده از منابع آبی است ادامه داد: مردم ما باید بپذیرند که در مدیریت منابع آب همه ما نقش داریم و این یک مسئله صرفاً دولتی و حاکمیتی نیست.
وی با بیان اینکه ما در استان کرمان از گرد و غبار دیگر استانها قرار داریم تصریح کرد: آلودگی‌های زیست محیطی و پدیده‌های زیست محیطی مرزبندی‌های جغرافیایی و سیاسی نمی‌شناسد و مشکلات و پدیده‌های زیست محیطی باید در سطح کلان دیده شده و مدیریت جامعی برای آن تعریف شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با اشاره به اینکه در دو سه سال اخیر این اتفاق در استان افتاده و کارگروهی در استان تشکیل شده و پیگیری برای جذب اعتبارات و اعتبارات خوبی وارد استان شده و اقدامات خوبی انجام شده است که تاثیرات آن را در سال‌های آینده شاهد خواهیم بود.
وی با بیان اینکه ایستگاه‌های پایش کیفی هوا به منظور ارزیابی و تشخیص شاخص‌های کیفی هوا جانمایی می‌شود گفت: داشتن این داده‌ها و اطلاعات به برنامه‌ریزی‌های دقیق در آینده به ما کمک کند و اولویت‌های مواجه با گرد و غبار را مشخص کنیم چرا که ما نمی‌توانیم با گرد و غبار مقابله کنیم و باید با آن مواجهه کرد.
شاکری با اشاره به اینکه محیط زیست یک مسئله فرابخشی است و همه مردم در آن نقش دارند افزود: نیاز به یک همکاری جدی و آگاهی عمومی در این بخش وجود دارد؛ محیط زیست یک دستگاه نظارتی است و اگر محیط زیست بخواهد در ارتباط با این مسائل اقدامات جدی انجام دهد گاهی معیشت مردم دچار مشکل می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم چاه‌های غیرمجاز را مسدود کنیم معیشت مردم دچار مشکل می‌شود تصریح کرد: در کنار همه عوامل، همه برنامه ریزی‌های ما باید براساس منطق باشد و قبل از مسدود کردن چاه‌های آب کشاورزی باید برای آن مردم معیشت پایدار تعریف کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با اشاره به اینکه استان کرمان نخستین استانی است که موفق شد سند مواجهه با گرد وغبار را به تصویب برساند گفت: اتفاقی که در استان کرمان افتاده یک شبه، یک روزه و یک ساله به وقوع نپیوسته و مشمول زمان شده است و امروز نیازمند همدلی همه آحاد جامعه برای عبور از این معضل هستیم.
انتهای پیام/511/ ز
