آئین نامه‌هایی که زمین مانده و کودکان کاری که زیربار مسئولیت کمر خم کردند/ دستگاه‌های متولی چه کردند؟
گروه استانها-پدیده کودکان کار زخم کهنه‌ای است که دوباره سرباز کرده و با افزایش مشکلات اقتصادی خانواده‌ها فرزندان خود را برای تامین مایحتاج خانواده به کار کردن در خیابان‌ها مجبور میکنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، پدیده کودکان کار و خیابان یکی از بزرگ‌ترین معضلات شهرهای بزرگ دنیا است و کلان‌شهر اصفهان نیز از این موضوع مستثنی نیست؛ موضوعی که اگر دغدغه جدی و عزم راسخ برای پیگیری و حل آن وجود داشت حالا در سال1400 با وجود آئین‌نامه ساماندهی کودکان خیابان مصوب سال1384 هیئت وزیران و پس از گذشت 4 دوره از دولت‌های جمهوری اسلامی ایران،حداقل‌هایی در این زمینه می‌دیدیم.
نه تنها در این زمینه اقدام اساسی و راهبردی دیده نمی‌شود بلکه جمعیت این کودکان مظلوم و بی‌پناه روزبه روز در حال افزایش است. مطالعات و تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان خیابان متعلق به خانواده‌های فقیری هستند که شرایط نامطلوب اقتصادی و مشکلات متعددی برایشان ایجاد کرده و بخش عمده آنها اتباع مهاجری هستند که یا به صورت قاچاق وارد کشور شدند و یا اینکه مورد حمایت نهادهای قانونی نیستند؛ این در حالی است که نهادها و دستگاه‌های اجرایی که آئین نامه مذکور نقش و تکلیف آنها را تشریح و مشخص کرده، به جای حل و فصل ریشه‌ای این موضوع به اقدامات سطحی و مقطعی همچون جمع‌آوری می‌پردازند که مثل یک مسکن صدای این درد اجتماعی را به طور موقت خاموش می‌کند.
جمعیت کودکان کار و خیابان در حال افزایش است
به گفته مصطفی اقلیما، بنیان‌گذار مددکاری ایران، جمعیت کودکان کار و خیابان به طور مداوم در حال افزایش است و جمع‌آوری آنها هیچ گره‌ای از مشکلات جامعه را حل نمی‌کند؛ چرا که این کودکان بدون جا و مکان نیستند. بیشتر آنها خانواده دارند و دستگاه‌های دخیل در جمع‌آوری آنها برای بعد از آن برنامه‌ریزی مشخصی ندارند و همه این‌ها به همان خانواده‌های پر از مشکلات تحویل داده شده و از فردای رهاسازی باز هم کودکان کار و خیابان هستند که با مشکلات بیشتری ناشی از آزارهای جسمی و روحی روبه رو هستند.
حالا باید از دست‌اندرکاران این حوزه و متولیان که آئین‌نامه وظایف و تکالیف آنها را به خوبی ترسیم کرده، پرسید که دست‌اندرکارها و موانع در کجا ی راه و مسیر پیشگیری از بزه و تخلفات سنگین آینده که بخش عمده آنها در بستر عدم توجه به این قشر شکل می‌گیرد، وجود دارد؟
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به اینکه در موضوع کودک کار قانون و آئین نامه ابلاغ شده، اما هنوز اقدامی اجرایی از سوی دستگاهها و نهادهای متولی صورت نگرفته، اظهار داشت: مشکل عمده به فعالیت‌هایی برمی‌گردد که باید دستگاهها انجام دهند؛ ما 13 دستگاه دخیل در این موضوع داریم که حتما باید همفکر و همراه باشند اما متاسفانه موقع عمل فقط چند دستگاه اجراکننده شامل شهرداری، نیروی انتظامی، دادگستری و بهزیستی پای کار هستند.
عبدالرضا اسماعیلی افزود: این 13 دستگاه نهادهای خدماتی-حمایتی هستند که در آئین نامه تاکید می‌کند کارگروه اجتماعی استان به دبیری سازمان بهزیستی باید موضوع را پیگیری کند ولی کارگروه اجتماعی استان باید نظارت داشته باشند و سازمان مدیریت برنامه ریزی هم باید خود را در این موضوع دخیل بدانند.
وی با اشاره به 13 دستگاه دخیل در آئین نامه افزود: البته مشکل عمده این است که علیرغم پیگیری‌هایی که در استانداری صورت می‌گیرد که مسئولان در جلسات حضور پیدا کنند ولی متاسفانه اینطور نیست و فقط کارشناسان حضور پیدا میکنند و این کارشناسان نمی‌توانند صحبت‌ها و قول‌هایی که می‌دهند که ضمانت اجرایی داشته باشد؛ اگر مسئولان دستگاهها در جلسات حضور یابند و صحبت‌های آنها ضمانت اجرایی داشته باشد یقینا موثرتر است.
در مورد تعداد کودکان کار آمار دقیقی نمی‌توان ارائه داد
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در مورد آمار کودکان کار بیان کرد: در مورد تعداد کودکان کار آمار دقیقی نمی‌توان ارائه داد؛ چرا که آمار سیاهی نیز وجود دارد و این آمار از ارجاع به بهزسیتی، نیروی انتظامی و شهرداری ارائه شده، در سال گذشته 153 کودک خیابانی که در حال ارائه خدمات به این کودکان هستیم و 65 کودک کار شناسایی شده‌اند؛ البته کودک کار و خیابانی باهم متفاوت است؛ عملا با هم عنوان می‌شود.
اسماعیلی ادامه داد: دستگاه خاصی برای مطالعه و استخراج اطلاعات دقیق از کودک کار و کودکان خیابانی نداریم، سازمان‌های مردم نهاد در این زمینه دخیل هستند و هر جا مردم در کاری بودند ما در آن زمینه فعال تر بودیم اگر سازمان‌های مردم نهاد نبودند شاید هیچ موفقیتی کسب نمی‌کردیم.
وی با اشاره به فعالیت یکی از سازمان‌های مردم نهاد برای کودکان کار و خیابان گفت: «مرکز سرمد» مرکزی برای کودکان کار و خیابانی است و با جذب آنان به این مرکز، کودکان از لحاظ اشتغال، مهارت آموزش می‌بینند و سعی میکنند در آن حرفه به تحصیلات خود نیز ادامه دهند؛ چرا که این کودکان از لحاظ اقتصادی ضعیف هستند و برای معیشت خانواده تلاش میکنند.
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان افزود: بحث توانمندی خانواده‌ها بسیار اهمیت دارد و سازمان‌های مردم نهاد سعی میکنند تا در زمینه معیشت خانواده‌ها موثر واقع شوند تا موضوع اجبار کودکان برای کار کاهش پیدا کند.
اسماعیلی تصریح کرد: آموزش فنی‌وحرفه‌ای در جلسه اخیر تعهد دادند که آموزش حرفه و مهارت برای کودکان کار و خیابان را با پوشش 100 درصدی انجام دهند و این موضوع منافاتی با قانون کار ندارد و در قانون کار عنوان شده کارکردن کودکان زیر15 سال ممنوع است و 15 تا 18 سال به عنوان کارگر و با رعایت ایمنی‌های لازم بلامانع است اما متاسفانه رعایت نمی‌شود.
وی اظهار داشت: بیشتر کودکان کار و خیابان با مشکلات و بیماری‌هایی روبه‌رو هستند که نیاز به درمان دارند و بیشتر آنها از لحاظ دفترچه خدمات درمانی محروم هستند و کار در خیابان و سر چهار راه تنها معیشت آنها را تامین می‌کند و به قدری نیست که برای مخارج درمانی مصرف کنند.
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان ادامه داد: باید با همکاری علوم پزشکی اقدامی صورت گیرد تا بیمارستانی مخصوص این کودکان اختصاص یابد تا با جذب کودکان و در صورت تشخیص بیماری به این بیمارستان ارجاع دهیم، همچنین بیمارستان‌های تامین اجتماعی باید در این زمینه فعال‌تر عمل کنند در حالی که هنوز تامین اجتماعی و علوم پزشکی به وظایف تعریف شده عمل نکردند؛ البته به صورت پراکنده اقداماتی صورت گرفته و دانشگاه علوم پزشکی به ارائه خدمات بهداشتی درمانی فوری و رایگان و اورژانسی متعهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که مردم در مواجه با کودکان کار که قانون نوعی کودک آزاری از سوی خانواده را مطرح می کند، چه اقدامی انجام دهند، بیان کرد: هر شهروند موردی حتی غیر از کودک آزاری مانند سالمند آزاری و یا هر آسیب اجتماعی دیگری مشاهده کرد، با خط 123 تماس حاصل کند و همکاران به سرعت مداخله میکنند و اگر لازم باشد بحث جداسازی هم انجام می‌شود و از سوی دستگاه قضا، حکم و دستور قضایی صادر می‌شود حتی در صورت نیاز با والدین برخورد صورت می‌گیرد کما اینکه تا کنون نیز چنین اقداماتی صورت گرفته است.
اسماعیلی با اشاره به طرح و ضرورت ضرورت اقدام و عمل در این موضوع خاطرنشان کرد: باید حمایت از کودکان کار و خیابان با رویکرد دوست‌دار کودک انجام شود، اصفهان به عنوان شهر دوستار کودک و شهر دوست‌دار سالمند مطرح شده و اگر چنانچه دستگاهها به وظایف خود عمل کنند ماحصل و نتیجه این است که توانمندی در خانواده‌ها صورت گیرد.
انتهای پیام/163/ی
