هدیه‌ای در روز کرمانشاه به کرمانشاهیان؛ «ثبت جهانی اورامانات» معیاری برای نمایش غرور ملی
گروه استانها- ثبت جهانی اورامانات در روز کرمانشاه معیاری برای نمایش غرور ملی و دستاوردهای قوم کُرد است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، پنجم مرداد که به عنوان روز کرمانشاه نامگذاری شده است و منظر فرهنگی اورامانات(هورامان) در چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که در فوجوی چین در حال برگزاری است، ثبت شد و کرمانشاه توانست دومین نشان جهانی را برای خود ثبت کند.
هورامان یا اورامان نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم بسیار خاص است که بخش‌هایی از شهرستان‌های سروآباد، سنندج و کامیاران در استان کردستان و شهرستان‌های پاوه، جوانرود، نودشه و نوسود در استان کرمانشاه را شامل می‌شود و در واقع 60 درصد آن در استان کرمانشاه قرار دارد.
بخش بزرگی از اورامان در استان‌های کردستان و کرمانشاه و بخش کوچک‌تری هم در حلبچه در خاک عراق قرار دارد که بخش ایرانی آن به ثبت جهانی رسیده است که این بخش شامل یک گستره 303 هکتاری با 700 روستا، 300 سکونتگاه غیردائم، سه منطقه حفاظت شده و 1100 محوطه و آثار تاریخی، جشن‌ها و آیین‌های منطقه و ثبت بافت 36 روستا است.
این منطقه بیشتر کوهستانی و دارای دره‌های پر پیچ‌وخم و عمیق و رودبارهای بی‌شمار است، از مجموع آب این چشمه‌ها و رودبارها دو رودخانه سیروان و لیله پایه‌ریزی می‌شوند که در نقطه‌ای به نام دروله در نزدیکی مرز ایران و عراق به هم می‌پیوندند. بخش بزرگی از اورامان در استان کرمانشاه و بخش کوچک‌تری در حلبچه در خاک عراق واقع است.
کهن‌ترین آثار سکونت انسان در بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی در اطراف روستای هجیج یافت شده و مربوط به دوران پارینه سنگی است که طبق گزارش باستان‌شناسان بیش از چهل هزار سال تا حدود 12 هزار سال قدمت دارند.
طبق نظر باستان شناسان انسان‌های نئاندرتال که اسکلت آنها در غارهای بیستون و شانیدر یافت شده در پیش از چهل هزار سال پیش در این منطقه می‌زیستند و پس از انقراض آنها انسان هوشمند جدید در این منطقه سکنی گزیده‌اند که آثار آنها در غار کناچه کشف شده است.
آثاری از سکونت انسان در عصر آهن در نزدیکی روستای روآر یافت شده شامل چند سکونتگاه و یک گور بزرگ سنگی با سقف گنبدی شکل است که حدود 3000 سال قدمت دارد، این گور سنگی احتمالاً از قدیمی‌ترین شواهد گنبد‌سازی در غرب زاگرس بوده که با شیوه خشکه‌چین ساخته شده است.
معماری اورامانات کاملاً با کوهستان انطباق یافته و متکی بر ساخت و ساز با استفاده از سنگ و به صورت خشکه‌چین است و خانه‌ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به صورت پلکانی ساخته شده است، خانه‌ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و براساس معیشت فضاهای خانه‌ها با یکدیگر متفاوت است و خانه‌های افراد باغ‌دار، کشاورز، دامدار کمابیش با هم متفاوت است، در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد، فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود.
بنابر اعلام مسئولان اکنون پایگاه اورامانات در استان کرمانشاه مستقر است و با محوریت این پایگاه به زودی دبیرخانه تشکیل خواهد شد که با استفاده از آن راهکارهای استفاده بهتر از ثبت جهانی منظر فرهنگی اورمانات بررسی و ارائه شود.
حمایت‌های بین‌المللی یکی از اثرات ثبت جهانی یک اثر است
فرهاد عزیزی مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های ثبت جهانی سازمان میراث فرهنگی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، اظهار داشت: پرونده هورامان از سال 95 با تأسیس پایگاه منظر فرهنگی هورامان در استان کردستان و در سال 96 در استان کرمانشاه فعالیت خود را آغاز کرد.
وی عنوان کرد: در طول مدت پنج سال فعالیت در حوزه‌های مختلف که نیازمند تهیه پرونده‌ای در قالب منظر فرهنگی بوده بر اساس معیارهای ده‌گانه سازمان جهانی پرونده تهیه و اطلاعات مختلف در زمینه‌های تاریخ و باستان شناسی، معماری، مردم شناسی، علوم طبیعی و غیره گردآوری شد.
عزیزی گفت: طرح‌های ویژه‌ای از جمله نقشه‌برداری سه بعدی بافت‌های تاریخی، تهیه اطلس و بانک اطلاعت ابنیه، بانک اطلاعات آثار باستانی جهت مدیریت بهینه این سایت فرهنگی وسیع انجام شده است.
وی افزود: همچنین در زمینه آموزش و مشارکت جامعه محلی فعالیت‌های مختلفی انجام شده و در جهت حفاظت این سایت مرمت بافت و بناهای شاخص طی مدت پنج سال گذشته در دستور کار پایگاه اورامانات بوده است.
عزیزی عنوان کرد: تمامی فعالیت‌ها در قالب پرونده ثبت جهانی تهیه و در بهمن 98 به سازمان جهانی یونسکو ارسال شد و در اردیبهشت ماه 99 مورد تأیید قرار گرفت و در مهر ماه 99 به مدت 10 روز ارزیاب سازمان جهانی بازدید از منطقه را به انجام رساند.
مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های ثبت جهانی سازمان میراث فرهنگی کشور بیان کرد: خوشبختانه در چهل و چهارمین جلسه اجلاس سازمان جهانی یونسکو با رأی و تأیید اکثر اعضا در پنجم مرداد 1400 به عنوان بیست و ششمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
وی با اشاره به مزایای این رویداد مهم گفت: ثبت هر اثر در فهرست میراث جهانی ثمرات بی‌شماری برای اثر، محدوده‌های پیرامونی و همچنین بستری که در آن واقع شده، نه تنها در سطح محلی و منطقه‌ای بلکه در سطح ملی نیز دارد.
عزیزی افزود: شناخته شدن ویژگی‌های خاص و ارزش‌های برجسته اثر از جمله این مزایا است که نقشی در ارتقای جامعه جهانی، به لحاظ فنی، شهرسازی، معماری، تکنولوژیکی، اجتماعی، تعاملی و غیره داشته و در سطوح مختلف از مردم بومی و جامعه محلی تا مردم اقصا نقاط جهان، این امر سبب جلب گردشگران از سراسر جهان شده و منتج به توسعه اقتصادی پایدارِ گردشگری محور خواهد شد.
وی شناساندن فرهنگ و خصوصیات جوامع پیرامون را از دیگر اثرات این ثبت عنوان کرد و افزود: این رویداد نقطه‌عطفی در احترام به تنوع فرهنگی، درک جهان‌بینی ویژه هر منطقه، طرز فکرها و آداب و رسوم، حتی چالش‌ها و مشکلات مردم و غیره است و در نتیجه سبب کاهش درگیری‌ها، نزاعات و جنگ‌ها می‌شود.
عزیزی گفت: متعهد شدن دولت‌ها برای حفظ آثار واجد ارزش جهانی در مرتبه اول، اختصاص منابع مالی و انسانی لازم، تأمین زیرساخت‌ها و نیازهای هر اثر متناسب با شرایط و ظرفیت‌های آن و پس از آن به‌واسطه میراث مشترک بشری بودن، تعهد سایر اقشار، ارگان‌های بین‌المللی و کشورها به کمک در حفظ اثر در وضعیت کنونی و ارتباط آن به حداکثر ممکن از دیگر اثرات این ثبت است.
وی بهره‌گیری از حمایت‌ها و کمک‌های فنی، تخصصی، علمی و بین‌المللی از سوی ارگان‌های ذیربط، مراکز آکادمیک، متخصصان و علاقه‌مندان را از دیگر مزایای ثبت جهانی یک اثر دانست و گفت: در نتیجه تمامی فعالیت‌ها در اثر تنها توسط یک گروه تصمیم‌گیری نشده بلکه هیئت‌های نظارتی بر روی تمامی اقدامات متمرکز شده و از برخورد سلیقه‌ای یا اشتباهات تا حد زیادی جلوگیری می‌شود.
مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های ثبت جهانی سازمان میراث فرهنگی کشور بیان کرد: آثار فارغ از قوانین ملی تحت پوشش قوانین بین‌المللی بوده و ابزارهای قوی‌تری برای مواجهه با هرگونه چالش در اختیار خواهند داشت، به همین دلیل در صورت بروز هرگونه بحرانی از سراسر جهان برای رفع مشکل بسیج می‌شوند.
وی افزود: گواه این امر نمونه‌ای از فعالیت‌هایی است که پس از زمین‌لرزه بم با همکاری جامعه جهانی به ارتقای ساختار حفاظتی، مدیریتی و گردشگری این اثر فاخر جهانی انجامید و در نهایت آن را از فهرست آثار در خطر خارج کرده و به فهرست آثار فرهنگی میراث جهانی افزود.
عزیزی با بیان اینکه بهره‌گیری از کمک‌های مالی بین‌المللی از دیگر مزایای ثبت جهانی یک اثر است گفت: ثبت جهانی یک اثر سبب بسط شبکه ارتباطی در سطح اثر با سایر آثار میراث جهانی و در سطح کشور با سایر دولت‌ها و کشورها می‌شود که امکانات فراوانی را جهت تبادلات بازرگانی- اقتصادی پایدارِ فرهنگ-محور، ارتباطات دیپلماتیک برای ارتقای صلح و گفتگوی میان‌تمدنی و بهره‌گیری از دانش بومی و تجارب سایر آثار در سطح جهان فراهم می‌آورد؛ به‌طور نمونه تمامی آثار میراث جهانی تحت مجموعه قوانین لاهه منطقه جنگ ممنوع تلقی شده و در وضعیت ایده‌آل در صورت بروز جنگ از آسیب‌های مرتبط با آن در امان هستند.
وی افزود: میراث جهانی از بدو تدوین کنوانسیون معیاری برای سربلندی و غرور ملی و نمایش دستاوردهای یک ملت در طول تاریخ بوده و بدین‌واسطه به جلب توجه و علاقه مردم و هدایت ایشان به سمت ظرفیت‌سازی و ارتقای فکری در آینده و تضمین فعالیت‌های مشارکت محور کمک شایانی می‌کند.
عزیزی بیان کرد: براساس باور جهانی زمانی که مردم بومی و جامعه محلی از تاریخ و تمدن خود حمایت کنند، نه تنها حفظ تاریخ و ثروت‌های فرهنگی، اجتماعی و طبیعی خود را تضمین کرده بلکه آینده را نیز بر پایه اصالت و درس‌های تاریخی ملی خود می‌سازند؛ همین امر به موفقیت آینده منجر شده و عملا از آن به اتحاد ملی می‌توان یاد کرد.
انتهای پیام/832
