به گزارش گروه بینالملل خبرگزای تسنیم، انتخابات پارلمانی سال گذشته نقطه عطف تحولات سیاسی قرقیزستان طی یک سال اخیر بوده است.
در اکتبر سال 2020 پس از آن که نتایج نهایی اعلام شده از سوی کمیسیون مرکزی انتخابات از سوی احزاب بازنده پذیرفته نشد، اعتراضات خیابانی گستردهای در بیشکک آغاز شد.
معترضین خواستار ابطال نتایج انتخابات بودند. این اعتراضات به زودی گستردهتر شد و حتی به ورود معترضین به ساختمان پارلمان و نهاد ریاست جمهوری منجر شد.
اعتراضات اکتبر 2020 به دلیل آن که هم ماهیت سیاسی داشت و هم محلی و در عین حال متاثر از تحرکات برخی بازیگران خارجی بود، توانست به زودی آثار و پیامدهای گستردهای را در این کشور بر جای بگذارد.
نخستین مرحله از این پیامدها با اعلام لغو نتایج انتخابات و صدور رای تکرار آن از سوی برخی مقامات تازه منصوب دولتی صورت گرفت.
با این حال این امر به پایان اعتراضات ختم نشد و حضور برخی زندانیانِ سیاسی آزاد شده در میان معترضین همچون سادیر جباروف و آلماسبیک آتامبایف، شرایط را برای اعمال فشارهای بیشتر به دولت فراهم آورد.
این فشارها در مرحله نخست منجر به انحلال دولت و کابینه شد و در مرحله بعد، پس از موفقیت جباروف برای تصدی پست نخستوزیری، به استعفای رئیسجمهور نیز منجر شد.
استعفای سورانبای جینبیکاف بهرغم مخالفت عمده بازیگران خارجی، به ویژه ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا، نقطه عطف دیگری در خلال تحولات پس از انتخابات پارلمانی اکتبر 2020 بود.
تعویق چندباره برگزاری انتخابات پارلمانی
اگرچه قرار بود انتخابات پارلمانی تا پیش از پایان سال 2020 برگزار شود، استعفای رئیسجمهور وقت شرایط را تغییر داد. با استعفای سورانبای جینبیکاف و حضور جباروف به عنوان رئیسجمهور موقت، نخستین و مهمترین رویداد سیاسی در قرقیزستان به برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری تبدیل شد.
در این چارچوب جباروف که سهم بسیار زیادی از قدرت را به دست آورده بود، با شرکت در انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی در آن، در ماه ژانویه توانست به صورت رسمی رئیسجمهور قرقیزستان شود. پیش از برگزاری این انتخابات نیز وعدههایی برای تکرار انتخابات پارلمانی در ماه ژانویه از سوی دولت موقت جباروف مطرح شد. با این حال این وعده نیز به واقعیت تبدیل نشد.
با اتمام مهلت قانونی فعالیت پارلمان پیشین، فشارها برای برگزاری مجدد این انتخابات کماکان ادامه داشت. این امر سبب شد تا جباروف وعده برگزاری انتخابات در نیمه نخست سال 2021 را به طور رسمی مطرح کند.
طرح موضوع رفراندوم اصلاحیه قانون اساسی اصلیترین عامل به تعویق افتادن برگزاری تکرار انتخابات پارلمانی بود.
روز بعد از انتخابات 10 ژانویه رئیسجمهور جدید قرقیزستان به طور رسمی ماه مه را زمان تکرار انتخابات پارلمانی اعلام کرد. جباروف فرصت دو ماهه مورد نیاز برای تصویب و اجرای قانون اساسی جدید را علت این تصمیم عنوان کرد.
پیشبینیهای اولیه بر این بود که در ماه مارس این فرایند پایان یابد. کمیسیون مرکزی انتخابات نیز پس از آن تصریح کرد که با برگزاری انتخابات محلی در ماه آوریل، شرایط برای برگزاری انتخابات پارلمانی محیا میشود.
با این حال در ماه مارس 2021 جباروف، رئیسجمهور قرقیزستان در مصاحبه دیگری اعلام کرد که در ماه مه عملاً امکان برگزاری انتخابات پارلمانی وجود ندارد و پاییز 2021 زمان احتمالی برگزاری انتخابات خواهد بود.
جباروف با اشاره به حوادث اکتبر 2020، تاکید کرد که انتخابات ناعادلانه عامل بیثباتی بوده و این تعویق نیز به دلیل اعمال اصلاحات جدید صورت میگیرد.
چند هفته پس از این موضعگیری نیز در ماه جولای بود که با اعلان تغییرات جدید قانون اساسی، تاریخ دقیق برگزاری انتخابات پارلمانی در رسانهها اعلام شد.
با تصویب برگزاری انتخابات پارلمانی در آخرین یکشنبه ماه اکتبر به جای اولین یکشنبه (در قانون پیشین)، رسانهها تاریخ 31 اکتبر را به عنوان تاریخ نهایی اعلام کردند. در این چارچوب برخی قوانین جدید نیز در زمینه برگزاری انتخابات تصویب شد.
با این حال در جلسه هفته گذشته پارلمان مجدداً طرح تعویق انتخابات پارلمانی در پارلمان قرقیزستان کلید خورد تا بیش از یک سال از فعالیت قانونی نمایندگان پیشین بگذرد.
نورژان شایلدابیکوا، رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات در این جلسه پارلمانی در پاسخ به سوال یکی از نمایندگان تصریح کرد که به دلیل زمانبر بودن فرایند اعمال قوانین جدید برگزاری انتخابات، به طور قطعی انتخابات پارلمانی 31 اکتبر نیز به تعویق خواهد افتاد و میبایست در ماه نوامبر تکرار انتخابات 4 اکتبر را انتظار داشت.
نقش تضعیف شده پارلمان
تکرار انتخابات پارلمانی در حالی برای چندمین بار به تعویق میافتد که در قرقیزستان چالشهای سیاسی و حقوقی مختلفی در زمینه نقش پارلمان مطرح شده است.
بسیاری از تحلیلگران مشروعیت تصمیمات پارلمان فعلی را به دلیل پایان دوره ماموریت نمایندگان و عدم تایید مستقیم مردم برای ابقای آنها، زیر سوال بردهاند.
در عین حال، با برگزاری رفراندوم اصلاح قانون اساسی، نظام سیاسی قرقیزستان عملاً از حالت پارلمانی به ریاستی تغییر یافته است. بر اساس اصلاحیه جدید، قدرت و اختیارات رئیسجمهور در مقابل پارلمان به طور محسوسی افزایش یافته و دوره حضور یک فرد در قدرت نیز از محدودیت یک دورهای و 6 ساله، به دو دوره 5 ساله گسترش یافته است.
در اصلاحات جدید حق تعیین زمان برگزاری انتخابات پارلمانی به رئیسجمهور اعطا شد و تعداد نمایندگان پارلمان نیز تقریباً به نصف کاهش یافت. همچنین نقش پارلمان در تنظیم کابینه به طرز چشمگیری کاهش یافته و در بسیاری از انتصابات دیگر نظر رئیسجمهور جایگزین کابینه شده است. در عین حال یک کنگره مردمی تحت عنوان کورولتای با برخورداری از ابتکار قانونگذاری تشکیل شود.
آیا ناآرامیها پایان مییابد؟
پارلمان محل اصلی حضور مخالفین گسترده سادیر جباروف بود. با این حال با تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی، عملاً این بستر و ابزار مهم از دسترس مخالفین جباروف خارج شد.
این امر انتقادات بسیار زیادی را از رئیسجمهور جدید به وجود آورده است. با این حال، تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات میتواند شرایط را به گونه دیگری رقم بزند.
طی ماههای اخیر عدم حصول یک دستاورد بزرگ در مناقشات مرزی با تاجیکستان در کنار شرایط نابسامان اقتصادی و اجتماعی، بسیاری از وعدههای جباروف را به چالش کشیده است.
در عین حال، به مرور زمان مخالفین وی که طیفی از گروههای غربگرا و روسگرا را تشکیل میدهند، به ائتلافهایی دست یافتهاند. این امر در فرایند برگزاری انتخابات پارلمانی احتمالاً چالشهایی را پیشروی جباروف قرار میدهد.
این چالش میتواند در صورت پیروزی مجدد جناح نزدیک به دولت و تمرکز قدرت در دستان رئیسجمهور جدید، ناآرامیهایی را با اعتراض مخالفین به وجود بیاورد.
انتهای پیام/