تصمیم خودخواهانه و خطرناک واشنگتن درباره ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، یک تصمیم جدید دستگاه دیپلماسی آمریکا در مورد افغانستان، مقامات ترکیه را شوک زده و غافلگیر کرد.

ظاهراً تمایل اردوغان به تداوم حضور نظامی در افغانستان و در اختیار گرفتن امنیت فرودگاه کابل، هزینه ها و تبعات سنگینی دارد و هر روز گوشه دیگری از مخاطرات این تصمیم، آشکار می شود.

آمریکا قصد دارد به جای پناهندگی دادن به شهروندان افغانستانی همکار با پنتاگون، آنها را روانه ترکیه کند و بار دیگری بر دوش آنکارا بگذارد و جالب اینجاست که بدون مشورت با دولت اردوغان چنین تصمیمی گرفته است. شمار این افراد نزدیک به 60 هزار نفر است و ترکیه ای که همین حالا هم بیش از 5 میلیون آواره و پناهجو را در داخل مرزهای خود جا داده، توان پذیرش افراد جدید را ندارد.

ترکیه در آغاز چنین تصور می کرد که با خروج آمریکا و کلیه نیروهای ناتو از خاک افغانستان، فضایی فراهم می شود که در آن، حوزه سیاسی و اقتصادی جدیدی به دست ترکیه بیفتد. اما در همین گام های نخست، رفته رفته این واقعیت آشکار می شود که ماندن در افغانستان، ریسک ها و هزینه های سنگینی برای ترکیه دارد و تصمیم جدید دولت جو بایدن، حاکی از نگاه از بالا به پایین آمریکا به ترکیه است.

دلایل تصمیم عجیب آمریکا

در طول سالیانی که مردم افغانستان به واسطه حضور نیروهای نظامی آمریکا و ناتو در شرایط دشوار قرار داشتند، هزاران نفر از شهروندان افغانستانی، در مناطق مختلف کشورشان، به عنوان مترجم، راهنما، پیک، راننده، محافظ، خبرچین و انواع و اقسام خدمات و مشاغل دیگر، برای پنتاگون و سیا کار کردند.

شرایط دشوار اقتصادی، نبود کار و گرفتن دستمزدهای دلاری قابل توجه، از مهم ترین انگیزه های افرادی بود که در این سال ها، در افغانستان، برای آمریکا کار کردند. اما حالا که آمریکایی ها رفته اند، لیست اغلب همکاران محلی افغانی آنها به دست طالبان افتاده و طبیعتاً در انتظار برخوردی تند خواهند بود.

در نتیجه آمریکا در آستانه خروج، به اغلب افراد محلی قول اعطای پناهندگی داد و به آنها گفته شد که همراه با افراد خانواده، از کشور خارجشان کرده و در خاک آمریکا، تابعیت و حق شهروندی خواهند گرفت. ولی آمریکایی های اهل حساب و کتاب و منفعت طلب، رفته رفته به این جمع بندی رسیدند که این اقدام، هزینه های اقتصادی و تبعات امنیتی و اجتماعی جدیدی برای ایالات متحده ایجاد می کند و اعطای تابعیت به هزاران خانواده افغان، گزینه مقرون به صرفه ای نیست!

پس بهتر است آنها را به کشور دیگری بفرستیم. کجا؟ به نظر می رسد ترکیه بهترین جای ممکن باشد. چرا که اردوغان برای حضور در افغانستان، اشتیاق زایدالوصفی نشان داده و در هفته های اخیر نیز، بسیاری از مقامات حزب عدالت و توسعه ترکیه، بارها در واکنش به سخنان سران احزاب مخالف، آنان را به «بیگانه ستیزی» و «مهاجرستیزی» متهم و اعلام کردند، هشدارهای مکرر در مورد آوارگان افغانی، نزد افرادی است که فاقد عواطف دینی و انسانی هستند.

واکنش تند آنکارا

پاسخ دستگاه دیپلماسی ترکیه به آمریکا، نشان داد که  رابطه پویا و مداومی برای گفتگو و تعامل بین آنکارا و واشنگتن وجود ندارد و امکان حل و فصل مسائل، پشت پرده دیپلماسی پنهان، وجود ندارد.

تانژو بیلگیچ سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه، در پاسخ به تصمیم دستگاه دیپلماسی آمریکا، اعلام کرد:«آن چه از سوی ایالات متحده، در مورد  برنامه پذیرش مهاجران افغانستانی اعلام شده، مصداقی از یک تصمیم غیرمسئولانه است و ما به عنوان ترکیه، تصمیمی را که بدون مشورت با ما گرفته شده، نمی پذیریم. اگر ایالات متحده بخواهد این افراد را نزد خود ببرد، می تواند آنها را مستقیماً با هواپیما به آمریکا منتقل کند».

در ادامه سخنان بیلگیچ آمده است: «کشور ما به هیچ وجه، نقش و مسئولیت های بین المللی کشور ثالث را بر عهده نخواهد گرفت و اجازه نمی دهد قوانین ما توسط کشورهای ثالث برای اهداف خود مورد سوء استفاده قرار گیرند. هیچ کس نباید انتظار داشته باشد که ملت ترکیه، بار بحران های مهاجرت ناشی از تصمیمات کشورهای ثالث را بر دوش بگیرد».

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ترکیه، به این اشاره کرده که تصمیم آمریکا باعث ایجاد بحران بزرگ مهاجرت در منطقه و افزایش رنج افغان ها در مسیرهای مهاجرت آنها می شود. لذا از نظر آنکارا، این امر غیرقابل قبول است که به جای یافتن راه حلی از سوی خود آمریکا، تلاش شود که در خاک کشورهای منطقه راهکار پیدا شود.

کُد شتاب زده باغچلی

دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی، در واقع رهبر تندترین جریان راست افراطی ملی گرای ترکیه است که در چند سال اخیر، در شراکت با اردوغان، بخشی از قدرت ائتلاف جمهور را در دست دارد.

باغچلی، برخلاف کوالیسیون ها و ائتلافات مرسوم جهان، برای حزب خود، پست و منصب نگرفته است. اما در عوض، در تمام تصمیمات مهم رئیس جمهور نقش دارد و بدون تعارف باید گفت، اردوغان بدون اذن باغچلی نمی تواند تصمیم گیری کند.

باغچلی چند روز پیش به شکل سربسته اعلام کرد: «هدایت پناهجویان و آوارگان به سوی ترکیه، شکل جدیدی از استیلا و اشغال است و باید هوشیار باشیم».

این سخن باغچلی، به اندازه کافی در رسانه های ترکیه مورد توجه قرار نگرفت. اما حالا و پس از انتشار تصمیم وزارت امور خارجه آمریکا، می توان به چنین احتمالی اندیشید که مذاکره و گفتگوی اولیه ای بین آمریکا و ترکیه صورت گرفته اما مقامات آنکارا، در همان گام نخست، پاسخ منفی داده و از کنار مساله گذشته اند.

با این وجود، واشنگتن، احترامی برای پاسخ آنکارا قائل نشده و این بار، تصمیم خود را نه پشت درهای بسته بلکه در رسانه و بیانیه رسمی، با جهانیان در میان گذاشته است.

هشدار کلیچدار اوغلو به بایدن و اردوغان

حساسیت کمال کلیچدار اوغلو رهبر مهمترین حزب مخالف دولت به تصمیم آمریکا، در نوع خود جالب توجه است.

کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهور خلق (ج.ه.پ) که در کنار خانم مرال آکشنر، ائتلاف ملت را علیه اردوغان و باغچلی شکل داده، هشدار مشترکی به دولت بایدن و دولت اردوغان داده و گفته است:« ایالات متحده تصمیم گرفت 19000 افغان و اعضای خانواده آنها (در مجموع 53000 نفر) را که در افغانستان خدمت کرده بودند و طالبان آنها را دشمن می بیند، در خاک خود پناه دهد. اما بعد، تصمیم خود را تغییر داد و می خواهد آنها را به ترکیه بفرستد. بدیهی است که اردوغان در آخرین ملاقات خود با جو بایدن، ورود این پناهجویان افغان را به کشور ما پذیرفت. استدلال ما این است که اردوغان، به منظور سرپوش نهادن بر این موضوع و پنهان ماندن این تصمیم، به جای مترجم رسمی وزارت امور خارجه خودمان، یک دختر جوان خانواده کاواکچی را به این جلسه برد، تا همه چیز پنهان بماند و به بیرون درز نکند. من از همین جا به به ایالات متحده می گویم: ما به عنوان عضو آینده قدرت و ائتلافی که بر کشور حکومت خواهد کرد، هرگز زیر بار تعهد پایبندی به توافق های بین شما و اردوغان نخواهیم رفت و آن را نمی پذیریم. هر چه به او گفتید و هر آن چه بین شما گذشته، فقط اردوغان را متعهد می کند و نه جمهوری ترکیه را».

به نظر می رسد که رهبر اصلی مخالفین اردوغان، با یک تیر دو نشان زده و علاوه بر موضع گیری در قبال آمریکا، با اعتماد به نفس اعلام کرده که در نخستین انتخابات پیش رو، اردوغان را از صحنه قدرت کنار می زند.

2 پیام منفی تصمیم آمریکا در مورد ترکیه

وزارت امور خارجه آمریکا، ترکیه را به عنوان کشور ثالث اعلام کرده که بتواند پذیرای افغانی های همکار پنتاگون باشد. این تصمیم واشنگتن، دو پیام مهم دارد:

1.آمریکایی ها در جریان حضور در افغانستان، مصائب و دردسرهای بزرگی برای مردم افغانستان به وجود آوردند و علاوه بر آن که ده ها شهروند غیرنظامی، در حملات پهپادی جان خود را از دست دادند، هزاران نفر از نیروهای محلی را به عنوان مترجم و راهنما، با خود همراه کردند. اما پس از آن که به اهداف خود رسیدند، نشان دادند که جان و امنیت این افراد و خانواده هایشان برای آمریکا، کوچک ترین اهمیتی ندارد. این مساله برای واشنگتن آن قدر بی اهمیت است که حتی ذیل سرفصل و شرطی به عنوان «تضمین جان و امنیت افغانستانی های دارای سابقه همکاری با آمریکا»، در مذاکرات دوحه بین آمریکا و طالبان مطرح نشد.

2.آمریکا برای اتخاذ این تصمیم عجیب، با مقامات ترکیه رایزنی نکرده و به خود اجازه داده که با رویکردی زورگویانه و مداخله گرانه، نه تنها در مورد سرنوشت هزاران شهروند افغان، بلکه در مورد ترکیه نیز تصمیم گیری کند و آشکارا هر دو کشور افغانستان و ترکیه را تحقیر کند.

در پایان باید به این اشاره کرد که تحلیل تصمیمات، اقدامات و رویکردهای چند ماه اخیر آمریکا در قابل ترکیه، نشان دهنده این واقعیت است که دولت جو بایدن، مواضع دوستانه ای در قابل ترکیه ندارد و نشانه و پیام های روشنی در مورد احتمال بهبود و توسعه روابط واشنگتن – آنکارا دیده نمی شود.

انتهای پیام/